Ես կմտածեմ նորից ու կրկին: Դասախոսս է ասում, որ կարող ենք մտքով անծայրածիր հեռուն գնալ, տարօրինակ հեռուն, ու մեզ ոչ ոք չի կանգնեցնի… Ճիշտ է, ոչինչ չեմ ասի, բայց ու՞մ են պետք այդ մտքերը։ Եթե մարդիկ կարողանային կարդալ ու հասկանալ մեր մտքերը միայն, ապա նրանք կարող էին մեզ իսկապես ճանաչել, ի՜նչ հետաքրքիր ու, վերջապես, իրական կլիներ։ Դու երջանիկ ժպիտը տպում ես դեմքիդ ու գնում առաջ։

Դու փորձե՞լ ես մի օր ապրել դարչինով թեյի մեջ, իսկ ե՞ս. մի՜շտ: Կատակում եմ, այ դա է իմ իրական դեմքը, ու անիրական քայլերը, չնայած ես հավատում եմ, որ օր կգա, որ մեր ցանկացած միտք կլինի իրական ու տեսանելի։ Ը՜մ, ավելի կատարյալ ի՞նչ կա աշխարհում, քան դարչինով թեյը։

Մի օր սա ասացի մեր հարևան տիկնոջը, նա լուռ ու հպարտ վեր բարձրացրեց ձախ հոնքն ու խիստ տոնով ասաց.

-Դու խելացի աղջիկ, սովորող, ո՞նց է մտքովդ անցնում էդ անիրական բաները։ Գիտե՞ս՝ ես քո տարիքում արդեն ամուսնացել էի, դեռ մի բան էլ վրադիր՝ աղջիկս ծնվել էր։ Իսկ դու քեզ տվել ես գրքերին, կինոներին, բժշկականին։ Կյանքում ավելի կարևոր բաներ կան։

-Տիկին Նազիկ, իսկ դուք, երբ փոքր էիք, երբևէ մտածե՞լ եք, որ կարող եք Հայաստանից Ռուսաստան խոսել մարդու հետ ու տեսնել նրան էկրանից այն կողմ։

Մի պահ կարկամեց, աչքերը հառեց ամպամած երկնքին ու ևս 2 րոպե մտածելով՝ ասաց.

-Գիտե՞ս, երբևէ չեմ մտածել, որ հնարավոր է բջջային հեռախոս ստեղծեն, անգամ մտքիս ծայրով չէր անցնի, որ էստեղից Ռուսաստան կարող եմ տղայիս հետ խոսել, բայց էլի հազար անգամ շնորհակալ եմ, որ կան էդ հեռախոսները, թե չէ տղուս դեմքն էլ կմոռանայի։

-Է՜հ, տիկին Նազիկ, ա՜խր հենց դա է մեր իրականության սխալը, դու ինձ ասում ես՝ ամուսնացի, ի՜նչ սովորել, բայց նաև մտքումդ հազար անգամ շնորհակալ ես էդ համակարգիչը ստեղծողին, որ քեզ նման հնարավորություն է տվել՝ տղայիդ հետ շփվելու հազարավոր կիլոմետրերից։ Ա՜խր, բայց չէ՞ որ ինձ ու իմ նման մարդիկ են պատանի հասակում եղել այդքան ֆանտաստիկ ու անիրական, որ ստեղծել են նման սարքեր, նրանք են, չէ՞ սիրել այդքան գիրքն ու տետրը, այդքան կարդալն ու սովորելը, որ հիմա մենք ա՜յ այսքան հզոր ու գիտաֆանտաստիկ իրականությունում ենք ապրում։
Ես համաձայն եմ, ես անիրական եմ ու ֆանտաստիկ, բայց ես քայլ եմ, չէ՞ անում, որ մի քանի անգամ առաջ շարժվեմ, որովհետև ժամերն առաջ են գնում, մեր մոլորակն է շարժվում ու նորը պահանջում, իսկ դուք ստիպում եք տեղում դոփել ու վերջ։

-Չէ՜, այ բալա, մի բարկացի, է՜, ես ուղղակի քո հարցին եմ պատասխանում, դու ճիշտ ես, ճիշտ, լա՛վ սովորի, որ մի օր էլ քո արած գյուտերը մեզ օգնեն,- ասաց ու արագ քայլերով հեռացավ։

Ես մնացի փոշոտ փողոցում մենակ կանգնած, մի պահ ինձ լավ զգացի. իմ արած գյուտե՜րը։ Հետո մտածեցի, որ իսկապես շատ կոպիտ խոսեցի տիկին Նազիկի հետ, ուղղակի նա շատ բարի կին է, պետք չէր, բայց միևնույն ժամանակ շա՜տ բարկացած էի այժմյան մարդկանց մտքերի վրա, ու «մուռս թափեցի էդ խեղճ կնոջ վրա»։
Բայց ախր ճիշտ եմ. մարդիկ եսասեր են, տե՛ս, նա ուրախ է ու չափազանց շնորհակալ, որ տղայի հետ կարողանում է խոսել, բայց դրա հետ մեկտեղ՝ նա քարկոծում է այն մարդկանց, ովքեր այդպիսին դառնալու ցանկություն ունեն, որ կարող են այդպիսին դառնալ, ու աշխարհին նոր մի կարևոր բան նվիրել։ Ցավոք, մարդիկ այդքա՜ն կարճ մտքեր ունեն, ափսոս, որ մեր իրականությունն այնքա՜ն լճացած է, որ այդ տիղմը մաքրելու համար մեզ չափազանց ժամանակ ու ջանք է հարկավոր։

Հետո, կրկին հիշեցի իմ այդքան շա՜տ սիրելի դարչինով թեյի մասին, հիշեցի, թե քանի՜ անգամ եմ կռիվ արել նրա համար ու փախա տուն՝ ցրտից սառած ոսկորներս տաքացնելու։

Արարատի տարածաշրջանային պետական քոլեջը նշում էր գրադարանավարի օրը: Աշխարհի շատ երկրներ հայտնի են իրենց շքեղ ու հարուստ գրադարաններով: Գրադարանի դերն ու կարևորությունը մեծ է յուրաքանչյուր ազգի ինքնագնահատականի, գիտելիքի ու գիտության հանդեպ սիրո ու հոգատարության համար: Դեռ հին ժամանակներից հայ իրականության մեջ մեծ կարևորություն է տրվել գրին ու գրականությանը, անգամ հայ դիցաբանության մեջ ունեցել ենք գրի ու դպրության աստված՝ Տիրը` Արամազդ գերագույն աստծո գրիչը կամ քարտուղարը, որի պաշտամունքատեղին գտնվում էր հին Արտաշատի մոտակայքում և կոչվում  էր Արամազդի գրչի դիվան կամ գիտությունների ուսուցման մեհյան։

Ներկայումս, տեխնիկայի և գիտության զարգացմանը զուգահեռ, «կենդանի» գրքի հանդեպ ուշադրությունը կորել է կամ նկատվում է նման միտում, իսկ գրադարան գնալը դարձել է հազվագյուտ մի բան: Գրադարան գնալու փոխարեն՝ տվյալ գիրքը բեռնում են և վերջ:

Հոկտեմբերի 7-ը, ՀՀ կառավարության որոշմամբ, արդեն երկրորդ տարին է, ինչ նշվում է որպես Գրադարանավարի օր, որի նպատակն է` հետաքրքրություն սերմանել գրադարանի, գրքի և առհասարակ ընթերցանության հանդեպ:

Գրադարանավարի օրը Արարատի տարածաշրջանային պետական քոլեջի ուսանողները, ժամանակակից մոտեցմամբ համեմված, ընդգծեցին այն փաստը, որ որքան էլ ապրում ենք տեխնիկայի ու գիտության սրընթաց աճի դարում, այնուամենայնիվ, ցանկացած նյութ գտնում ենք գրքերում, և շփումը նրանց հետ իմաստացնում է յուրաքանչյուրին: Միջոցառման խորագիրն էր՝ մեկ ժամ Թումանյան, նպատակը՝ ստեղծել գրադարանային իրավիճակ թումանյանական նոտաներով, սյուժեն՝ երեխաներին դասախոսի կողմից հանձնարարածը կատարելը՝ գրել սցենար, որի ամբողջ ընթացքը երևաց միջոցառման ողջ ընթացքում:

Միջոցառմանը տրված համարձակ լուծումները (ի զարմանս բոլորի՝ «Մի կաթիլ մեղրը» ներկայացվեց ռեփի տեսքով) ոչ միայն չխանգարեցին, այլև լրացրին և այլ կողմից ներկայանալի դարձրին Թումանյանին: Քոլեջի տնօրեն Իսկուհի Վարդանյանը արժևորեց գրքի դերը հայ հասարակության շրջանում և գրադարանների կարևորությունը մեզանում: Հորդորեց առավել մեծ նշանակություն տալ իրական գրքերին և առավել հաճախ օգտվել գրադարաններից:

«Ու հայացքներն դատարկ, ոչինչ չասող

Ու գլուխներն այդ՝հայացքներից դատարկ…»

Լավ էլի

-Ի՞նչ ես կարծում, մարդուն տեսնելիս, ի՞նչն եմ առաջինը նկատում:

-Դոշե՞րը:

-Առաջ մի ընկի, ասում եմ` առաջինը:

-Էշ… Չգիտեմ: Ի՞նչը:

-Ասում եմ, նկատե՞լ` էս մարդկանց մեծ մասի աչքերը չեն փայլում:

-Կա տենց բան, գիտե՞ս: Տենաս` ինչի՞ց ա:

Ես՝ հողեղենս, խոնարհաբար և ծնկաչոք, որպես աստվածների բարի համակրանքին արժանանալու նպատակով մատուցվող զոհ՝ բամբ ձայնով ու թաց աչքերով ներողություն եմ հայցում ռաբիզի աստվածներից համարձակությանս համար, բայց և այնպես չէի կարող, մեղմ ասած, չապշել այն փաստից, որ միևնույն ավտոբուսում կարող եմ հանդիպել հինգ տարբեր մարդկանց, որոնք ո՛չ խմած, ո՛չ ուռած երակներով, ո՛չ էլ դրսում գարուն ունենալով հանդերձ՝ ականջակալներով ի զորու են առանց լուրջ մարմնական վնասվածքներ ստանալու, ասենք՝ ներքին արյունահոսության, մեկ ժամ շարունակ լսել Մանվել Փաշայանի, Փաշիկ Սողոյանի ու Խատուբայի շեդևրները: Էստեղից ուրեմն չի կարող չհետևել ծաղկավոր վերնաշապիկի, «Նիվա» մակնիշի մեքենայի, սև ակնոցների ու մինչև գոտկատեղը մի ուղղությամբ սանրած մազերի նկատմամբ պաշտամունքը: Փնտրելով ապաստան բռնաբարված հոգիների համար՝ հարկ համարեցի մխիթարում որոնել գոնե աղջիկների երգացանկում, ու փոխարենը գտա մարդկանց, ովքեր համացանցից փորձում էին ներբեռնել Ջասթին Բիբերի նկարները՝ էկրանն աչքին ավելի հաճելի դարձնելու համար: Միակ հույսն ու հավատս Մերին էր. Ջոն Լենոն, միանշանակ:

Հավատացեք, սա ֆանտազիա, կամ էլ գոռոզ երևակայությանս արդյունք չի, այլ մերկ իրականություն, որի բացահայտումն այնքան ապշեցուցիչ էր, որքան անիրական:

«…լոկ աղջիկներ մոմե,

և տղաներն այս բութ,

պիտի ծնեն երթեր ՝մեղկ հորթերին հլու»…

Սա չի կարող լինել պատճառն այլ բանի, քան թերդաստիարակությունն ու թերուսումն է, ոչ միայն տանը, այլ նաև կրթական հաստատություններում, և հետևանքն այլ բանի, քան ցածր IQ մակարդակը: Եվ պատահական չէ, որ ըստ TIMSS-ի տվյալների, Հայաստանը աշակերտների գրագիտության, տրամաբանության ու գիտելիքները գործնականում օգտագործելու մակարդակով զիջում է հարևան բոլոր երկրներին:

Լինելով ամենահինն ու մշակութապես զարգացած երկիրը, մենք տվյալային շատ միջավայրերում գլուխ ենք խոնարհում մնացածի առջև՝ ասես միայնակ ճոճանակ բաց անապատում: Ու մեր՝ տեղում արմատ գցելու պատճառը, կրթական հետամնացությունից բացի, ներքին մշակույթից զուրկ երիտասարդություն ունենալն է: Էն երիտասարդությունը, որ բացբերան հայհոյում է դիմացի այգում համբուրվող զույգին, ու ճակատ առ ճակատ կռվում հետս՝ հակառակ կարծիք լսելու պատճառով: Փաստորեն,  մենք դեռ գտնվում ենք մարդկային հասարակ հարաբերությունների ընկալման այն փուլում, երբ գրկախառնությունը, հասարակայնորեն համբուրվելը, ազատ սերն ու սեքսը ինդիկատորներ են այլասեռության (ակնկալում եմ ստանալ նշված բառի բացատրությունը), լկտիության, եվրոպամետության, ու քայլերի, որոնք ուղղված են «փչացնելու» երիտասարդությանը:

«Մենք ապրում ենք ազատ ու անկախ Հայաստանում»

…մի խումբ ավանակներ:

Փորձի փոխանակման ծրագրերից մեկի ժամանակ ինձ մոտեցավ ընկերներիցս մեկն ու ասաց.

-Մի հարց, խնդրում եմ: Բարում, երբ դուրս եկա հեռախոսով խոսելու, դու անընդհատ ինձ էիր նայում: Կարո՞ղ եմ իմանալ` ինչո՞ւ:

Դե արի ու իտալացուն բացատրիր, որ դու իմ հյուրն ես, իսկ Աբովյանի դեգեներատ բնակչի համար առանց առանձնակի դժվարության կրծքերիդ ութսուն տոկոսը տեսնելը գարնան գալուստ է ավետում: Ու չնայած հագուստիդ պարզությունը աչքերիցդ հետո եմ նկատել, այդ առիթից ոչ թե օգտվում եմ, այլ պատասխանատվություն եմ զգում քեզ համար:

Մեր հասարակարգում թեթև հագուստը հարմարության համար օգտագործող ցանկացած մեկը շարքային պոռնիկ է, թեթև հագնվածին աչք չածողը՝ ուլ, նրա ազատությունը քննադատելը ՝առաջադիմություն, իսկ դրանք հարգելը՝ անպատվություն: Իսկ ի՞նչ, եթե ռուսական աղբի փոխարեն Pink Floyd եմ լսում, վերնաշապիկն առանց օձիքի եմ սիրում, նախընտրում եմ գետնին նստել՝ նստարանի փոխարեն, սևից բացի ուրիշ գույներ էլ գիտեմ, ինստագրամում խոշոր հետույքավորներն ուղղակի չեն գրավում, լրբերին չեմ սրբացնում ու մի շարք այլ չափանիշներ, որոնց համար, չեմ կասկածում, պիտակներ հաստատ կճարվեն:

Չարժե՞ ընդունել, որ իմ ու քո հարաբերությունը միշտ մոդուլի մեջ է դրված, իսկ արդյունքը մեկից բացի այլ արժեք երբեք չի ընդունում:

«Նայի՛ր,

Տե՛ս՝ ինչպես են վայրի մանուշակները ծաղկում

արգելված փշալարերի արանքից»:

Ուսումնական  տարվա սկիզբը հոգնություն բերեց, ու շատ: Մեկ ամիս էլ չկա, ինչ դասերը սկսվել են, բայց ես հոգնել եմ: Հոգնել եմ, բայց ոչ ֆիզիկապես, ու թերևս հիմա եմ գիտակցում, որ հոգնությունն իրոք հիվանդություն է: Հիվանդություն, որի ժամանակ մարդը վատնում է օրգանիզմի բոլոր առկա ուժերն ու սկսում գործել պոտենցիալ հնարավորությունների հաշվին:

 Հոգնած եմ՝ հիվանդ: Բուժվել է հարկավոր:

-Դու արդեն երրորդ դասն ա` ֆիզկուլտուրային չես մասնակցում: Ինչի՞:

-Ընկեր Խաչատրյան, ինձ մի քիչ լավ չեմ զգում: Մյուս դասին, էլի:

-Ես ինչ հիշում եմ՝ քեզ վատ ես զգում: Էլի՞:

-Դե, հա:

 Դե արի ու բացատրի, որ դու ընդամենը ձանձրանում ես…

 Դպրոցում ոչինչ չի փոխվել, բացի մի բանից՝ աղմուկն է պակասել: Այն աղմուկը, որից բոլորը՝ թե՛ դասատուներն ու թե՛ աշակերտներն էին բողոքում, բարկանում, հիմա մի տեսակ չի հերիքում, կարոտվում է: Բայց մեկ-մեկ էլ թվում է, թե ոչինչ չի փոխվել, ոչ մի այնպիսի բան, որի

-Էրեխեք, հասկանում եք, չէ՞, ինչ եմ ասում: Կյանքում կան երևույթներ, որ անընդհատ կրկնվում են, ինչքան էլ կյանքը փոխի իր դեմքը, ինչքան էլ մարդիկ լուսավորվեն… Աղջիկնե՛ր, վերջում լուռ մի հատ:

-Բայց մենք չենք խոսում:

-Բայց դասին էլ չեք հետևում, չէ՞:

-Դե, ընկեր Հակոբյան, վերջին ժամն ա արդեն, բացի էդ էլ՝ սրանից առաջ ֆիզկուլտուրա էր, հոգնած ենք, ախր:

-Հասկանում եմ, ես էլ եմ հոգնած, բայց դե ի՞նչ անենք: Ես հո մեղավոր չե՞մ, որ ձեր մոտ միշտ վերջին ժամերին եմ դասի: Դասացուցակն այսպես է կազմված, չենք կարող փոխել: Ուշադիր, լա՞վ:

-Ըհը:

 Ընկերուհուս՝ Քրիստինեի դաս պատասխանելու մի քանի րոպեն միակ հետաքրքիր բանն է ամբողջ քառասունհինգ րոպեի ընթացքում: Բացատրեմ՝ ինչով է հետաքրքիր: Սկզբում, երբ ուսուցիչը տալիս է իր անունը, նա առաջին վայրկյանին վեր է թռչում տեղից, իսկ երկրորդ ակնթարթին արդեն գրատախտակի մոտ կանգնած ասում է. «Սկսե՞մ»: Դրանից հետո սկսում է պատմել, բայց ի՛ր ձևով: Մտքերը կիսատ է թողնում, թեմայի սկզբից մինչև վերջը հասնում է թռիչքային անցումներով՝ բաց թողնելով դասից որոշ հատվածներ, բայց չնայած դրան, խոսում է արագ, համոզված, առանց ջանք թափելու, բայց և կենտրոնացած: Պատմել-վերջացնելուց հետո նստում է տեղում ու նախքան օրագիրը ուսուցչին տալը՝ հարցնում. «Հը՞, Շուշ, լա՞վ էր»: Ես նայում եմ իրեն, ժպտում, գլխով դրական շարժում անում, և դրանից հետո է միայն օրագիրը ձեռքին մոտենում ուսուցչի սեղանին, խոշորացրած աչքերը հառելով ուսուցչի վրա, սպասում մինչև օրագրում ստանա իր գնահատականն ու նոր վերջապես նստում տեղում: Քրիստինեի՝ նստարանին տեղավորվելն ուղիղ համեմատական է իմ՝ նորից անջատվելուն և հակադարձ համեմատական ուշադրությանս:

Ընկեր Հակոբյանը ճիշտ էր ասում՝ կյանքում իրոք զարմանալիորեն անընդհատ կրկնվում են շատ բաներ: Օրինակ տաս, քսան, գուցե քառասուն տարի առաջ էլ եղել են մարդիկ՝ ճիշտ իմ կամ էլ քո նման: Հնարավոր է նրանք էլ դպրոցում ուղղակի ձանձրացել են, չեն սիրել սովորել, բայց սովորել են՝ միայն նրա համար, որ նկատողություն չստանան: Կամ միգուցե նրանց էլ են ասել. «Սովորի՛ր, որ լավ մարդ դառնաս»: Նրանք էլ երևի հավատացել են, որ մարդ դառնում են միայն դպրոցի գնահատականներով հաշվվող գիտելիքներով ու սովորել են (ճիշտ իմ, կամ էլ քո նման):

 Մի խոսքով, հենց փոքր ու աննշան թվացող բաներն են, որ մեծ ընդհանրացումների են դրդում, բայց դա թող մնա հաջորդ ժամին: Հիմա արագ գրավորս ավարտեմ, թե չէ՝ «երկուսս» պատրաստ է…

GAP (Ակադեմիական) տարին դպրոցն ավարտելու կամ բարձրագույն ուսումնական հաստատություն ընդունվելու ընդմիջման տարին է, որը նպատակաուղղված է բարձրագույն կրթություն ստանալու վերաբերյալ տեսակետների ձևավորմանը։ Այդ շրջանում անցկացվում են առաջադեմ ակադեմիական դասընթացներ, արտադասարանային դասընթացներ, ինչպես նաև ոչ ակադեմիական դասընթացներ:

Շատ երկրների քաղաքացիներ տարբեր կերպ են կազմակերպում իրենց ակադեմիական տարին, օրինակ «Time Credit » համակարգը Բելգիայում տալիս է հնարավորություն, որ երիտասարդները մեկ տարի առանց աշխատելու անցկացնեն այս երկրում: Սա միտված է այն հանգամանքին, որ երիտասարդները, առանց վախի, առանց աշխատանքն իրենց գոյությունն ապահովող միջոցի գիտակցության, հանգիստ ապրեն և զբաղվեն իրենց համար ավելի կարևոր խնդիրների լուծման գործով:

Նիգերիայում երիտասարդները քոլեջն ավարտելուց հետո, մեկ տարվա ընթացքում անցնում են հանրային ծառայության: Այն սկսվում է երեքշաբաթյա ռազմական ճամբարից, որտեղից նրանք տեղափոխվում են կառավարության գրասենյակ` տարվա մնացած ժամանակահատվածում աշխատելու համար:

Ավստրալիացիները և Նոր Զելանդացիները ճանապարհորդում են արտերկրում, իսկ ԱՄՆ-ում շատ համալսարաններ, օրինակ՝  Հարվարդը և Պրինթսոնը, խրախուսում են  ընդունելության ժամանակ այն ուսանողներին, ովքեր վերցրել են GAP տարի։

Կախարդական «Գուգլ» փայտիկով չստացվեց պրպտել ու գտնել հայաստանյան GAP տարվա օրինակը, որովհետև ծայրահեղ տարբեր է հայերի վերաբերմունքը դպրոցից հետո GAP տարի վերցնելու վերաբերյալ, չնայած որ  ճանաչում եմ շատ մարդկանց, ովքեր օգտվել են այդ հնարավորությունից և «անխնա» խորհուրդ են տալիս ու խրախուսում են  ակադեմիական տարին։

Մի ամիս առաջ, երբ դպրոցն ավարտելուց հետո արդեն որոշել էի, որ GAP տարի եմ վերցնելու, անընդհատ հանդիպում էի տարօրինակ ու սահմանափակ կարծիքների,  որոնց լսելը ցավոք ուղղակի խելագարության էր հասցնում։ Օրինակ՝ «Հա, լավ ա, բայց դե տարի ես կորցնում», «Բայց ինչի՞ չես ուզում սովորել (էն, որ մտքի մեջ արդեն պատկերացրել է իմ ապագա ամուսնու, լացող ու անհոգ երեխեքի պատկերը մի տարվա նպատակի շրջանակում», «Հա, լավ, ինչի՞ հետևից ես ընկնում, ԵՊՀ տուր՝ պրծի», «Շատ ձևերով ես, հիմա որ ես GAP տարի չեմ վերցրել, վա՞տ եմ առավոտ արթնանում, գնում գործի ու գալիս տուն», «Գնացիր Ամերիկա եկար՝ զարգացար, ուզում ես մեր ուսանողներին փոխես»։

Մեր իրականության մեջ, շատ դժվար է բացատրել համալսարանական կյանքի իրական կորստի մասին,  ոչ ֆորմալ կրթական կյանքի ու արտահամալսարանական ծրագրերի դերի մասին ու հա, գրողի տարած ընտանեկան երջանկության սահմանումը։ Ծնողներիս ու ընկերներիս խորհրդով, որոշեցի 1 տարի ժամանակ տալ ինձ՝ ինքնազարգացման, մասնագիտական կողմնորոշման, նոր հմտություններ զարգացնելու, նախաբուհական քննություններին ավելի լավ պատրաստվելու ու մշակութային և սոցիալական ծրագրերի մասնիկը դառնալու համար։ Վստահ եմ, որ ինձ սպասվում է շատ արդյունավետ տարի, ինչպես նաև կիսվելու եմ իմ GAP տարվա փորձառությամբ համացանցի միջոցով։ Հուսով եմ, օրինակ կծառայեմ շատ հայ երիտասարդների համար, որոնք տատանվում են մասնագիտական  առումով բուհ ընդունվելուց առաջ կամ ձախողել են ընդունելության քննությունները և չեն պատրաստվում փոխել իրենց նպատակակետը այլ համալսարանի ուղղությամբ, մտածելով ՝ դե հա բարին էլ էս էր։ Չէ, բարին մարդու կամքն է, որը չի ակնկալում չար կամ կեղտոտ մտքեր։

Ինչո՞ւ վերցնել GAP տարի

•  Ցանկանում ես սովորել նոր լեզու և նոր հմտություններ:

• Ուզում ես ուսումնասիրել նոր գիտական ճյուղ, որի ժամանակը երբեք չես ունեցել 12 լարված տարիների ընթացքում։

•  Տատանվում ես մասնագիտության ընտրության հարցում և չես ուզում լսել հարևան Գագո ձյաձյային, ով միշտ ասում է ՝ ճիշտը բիզնեսն է, եթե չունեցար՝ չես ապրի։

• Ձախողել ես ընդունելության քննություններդ կամ ուզում ես ձեռք բերել ավելի բարձր միավորներ` կրթաթոշակ ստանալու համար քո ցանկալի բուհում սովորելիս։

• Հավես ունես կամավորական աշխատանքների, մշակութային ծրագրերի ու  նոր խելացի ծանոթությունների համար։

•  Ուզում ես ժամանակ տրամադրել սպորտին, գնալ թենիսի, լողի կամ ֆիզիկական պարապմունքների։

• Կարիք ունես part-time աշխատանքի և երազում ես ֆինանսապես անկախ լինել ծնողներիցդ, կամ զուտ համալսարանի campus-ի գումարն ես ուզում կամաց-կամաց հավաքել ։

• Ուղղակի ուզում ես չշտապել, ինքդ քեզ ժամանակ տալ կարևոր որոշումների համար, որովհետև հավատում ես, որ կյանքի միջին տևողությունը բավականին կարճ ժամանակ է ձանձրալի լինելու համար։

Ինչո՞ւ չվերցնել GAP տարի

• Եթե կարծում եք, որ չպետք է կորցնել ժամանակ, քանի որ արդեն հստակ են մասնագիտական, բուհական և ապագայի հետ կապված որոշումները։

• Եթե մտավախություններ ունես, որ 1 տարվա ընթացքում կընտրես սխալ ծրագրեր, կվատնես ժամանակդ, կքնես, կնստես տանը, կմիանաս տատիկիդ ու պապիկիդ «support group»-ին հնդկական սերիալի ժամանակ և հետ կզարգացնես բոլոր հմտություններդ, որոնք քեզանից ժամանակ են խլել զարգանալու համար։

• Եթե չգիտես` ինչի համար ես վերցնում։

• Եթե մտածում ես, որ ժամանակի վատնում է, ու դրա փոխարեն կարելի է միանգամից այլ համալսարան ու մասնագիտություն ընտրել, անցյալում թողնելով նպատակները, ցանկությունները ու երջանկության ձգտումը։

•  Եթե հավատում ես Գագո ձյաձյային։

• Եթե համալսարան ընդունվելու միակ նպատակը դիպլոմն է, որը հետագայում դնելու ես օժիտիդ մեջ սկեսուրիդ մոտ հպարտանալու համար։

•  Եթե մտածում ես, որ մածունը սպիտակ է։

• Եթե կրթություն ստանալու մասին պատկերացումներդ արտահայտվում են միայն համալսարան ընդունվելով և ավարտելով։

• Եթե մտածում ես, որ չես կարող ավելի շատ բան անել 1 GAP տարվա ընթացքում, քան կարող է անել միջին վիճակագրական ուսանողը 1 տարի բուհում սովորելու ժամանակ։

Մի քանի օրից կսկսեմ իմ GAP տարին և 17.am-ի և սոցիալական ցանցերի միջոցով ժամանակ առ ժամանակ կկիսվեմ իմ փորձառությամբ։ Ու վերջում, ինչպես կասեին մեր հայ բլոգերները․ «Եթե հետաքրքրված եք, դրեք լայք, սըբսքրայբ եղեք իմ էջին և սեղմեք զանգակը` հետագա նորություններին հետևելու համար»։

Իսկ միգուցե պիտի իրավագիտությո՞ւն տայի գործերս, կամ արևելագիտությո՞ւն…

Արդեն մեկ տարին կլրանա, ինչ ուղեղումս երեք ինչ-որ տեղ իրար նման, ինչ-որ տեղ իրարից տարբերվող գիտություններ կռիվ էին տալիս միմյանց հետ (ու մինչև հիմա էլ կռվում են) և սպասում էին, թե ով վերջիվերջո կհաղթի: Այդ երեք գիտություններն են` Իրավագիտությունը, Միջազգային հարաբերությունները և Արևելագիտությունը: Երկարատև պայքարից հետո վերջապես որոշում կայացվեց, և հաղթող ճանաչվեց Միջազգային հարաբերությունները: Որոշումը շատ սուբյեկտիվ էր, ու ասեմ, որ ոչ վճռական: Մինչև հիմա գլխիս մեջ գտնվող Իրավագիտությունը ու Արևելագիտությունը «բզբզում են», որ պիտի իրենց ընտրեի: Բայց որոշումն արդեն կայացված է, ասեմ ավելին՝ արդեն Միջազգային հարաբերությունների առաջին կուրսի ուսանող եմ:

Իրականում սա իրոք որ խնդիր է և խնդիր է շատերի համար: Ապագա մասնագիտության ընտրությունը կյանքիդ ամենադժվար, ամենակարևոր, ամենավճռական, ամենա-ամենա որոշումներից է: Հենց այդ ընտրությունից է կախված կյանքիդ հետագա 4 տարիները՝ համալսարանում և ընդհանրապես ողջ կյանքդ (չէ, չեմ չափազանցնում):

Մեր կրթական համակարգի ամենամեծ բացերից ու թերություններից մեկն էլ սա է (հիմա կասեմ՝ ինչը):  Մենք՝ աշակերտներս (օհ, մոռացա, ես այլևս ուսանող եմ, ինչևէ), սովորում ենք հիմնական դպրոցում 9 տարի, այնուհետև քննություններ, սթրես, ու գալիս է առաջին կարևոր ու բարդ ընտրություններից մեկը՝ ավագ դպրո՞ց, քոլե՞ջ, թե՞ միջնակարգ դպրոց: Միգուցե կողքից թվա շատ հեշտ լուծում ունեցող խնդիր, բայց իրականում այդպես չէ: Այդ փուլը շատերը հաղթահարում են բարեհաջող՝ կատարելով ճիշտ ընտրություն, իսկ շատերը ձախողվում են՝ վատնելով կյանքի տված ամենաթանկ բանը՝ ժամանակը: 3 տարի էլ անցկացնելով ավագ դպրոցում կամ քոլեջում ՝ գալիս է հաջորդ կարևորագույն խնդիրը, որի մասին էլ հենց խոսում էի՝ մասնագիտության ընտրություն:

17 տարեկան երեխայի համար բավական դժվար է որոշում կայացնել ողջ կյանքի համար, այն է ՝ ընտրել մասնագիտությունը: Կողքից խորհուրդներ, իհարկե, շատ ու շատ են լինում: Բայց խորհուրդները ուղղակի չնչին դեր են կատարում: Ըստ իս ՝ լավագույն լուծումը կլիներ այն, որ ավագ դպրոցի աշակերտները, ովքեր ունեն մասնագիտական որոշակի կողմնորոշվածություն, և նրանք, ովքեր տարակուսում են այս կամ այն մասնագիտւթյունը ընտրելու հարցում, պետք է հնարավորություն ունենան հենց դպրոցում մասնակցել սեմինարների, դասընթացների, քննարկումների ՝ կապված մասնագիտության ընտրության հարցի հետ: Օրինակ, պատկերացրեք, թե ինչ արդյունավետ կլինի ինչ-որ դերախաղ անցկացնելը կապված այս կամ այն մասնագիտության հետ, և ինձ թվում է, որ շատերը արդեն իսկ որոշակի պրակտիկայի միջոցով ավել լավ կըմբռնեն և կկարողանան ընտրել իրենց մասնագիտությունը:

Ինչևիցե, թող գլխումս դեռ շարունակվեն իրավի, միջազգի ու արևելքի քննարկումները: Մի քանի օրից սեպտեմբերի մեկն է, և արդեն պարզ կդառնա` արդյո՞ք ճիշտ որոշում եմ կայացրել, թե ոչ: