IMG_20201003_205828_913

Հաղթանակից ժամեր առաջ

Աստծո 7-րդ օրն է, ինչ երկինքը եռագույն է հագել։ Սահմանին՝ ամեն խրամատում հայոց որդոց ուժն ու խելքն է, ամեն հայ մոր աչքին որդու պատկերն է, իսկ ականջին՝ զրնգուն ձայնը։ Ամեն օջախում, ամեն կտուրի տակ, ամենքի սրտում միայն հպարտություն ու ցավ է, իսկ ահա ամեն արցունքիս մեջ էլ աղոթքի մի տող է։ Թերևս այս անավարտ շարքն ավարտվեց, բայց կասեմ, հոգուս խոսքը նոր պիտի թրծեմ…

Ես ՀԱՅ եմ, հայ եմ ծնվել դեռ էն սկզբից, ու դեռ մորս արգանդում ես ծովից ծով հայրենիք էի ստեղծում իմ մեջ, ու այն թրծում որպես մի կամքի դեսպան, ու երբեք չնահանջող իմ սրտում այն պահում որպես ոսոխի դեմ կռվող մի մարտիկ՝ հայի արյունով ու խելքով։ Շատ շուտով քսանս կբոլորեմ ու իմ խռոված հոգում դեռ պահում եմ այդ անխռով մարտիկին՝ Հայաստանիս։

Լսի՛ր, քեզ մի բան ասեմ, հիմա ամեն բջջիս մեջ մի հայրենիք ունեմ՝ հզոր ու անկոտրում, բայց լավ իմացիր, հայրենիքի համար պետք չէ գոռալ ու կոկորդ պատռել, ուղղակի այն ունեցիր ներսումդ, ու ուղղակի կերակրիր այն աղոթքով ու հավատով, ու մի օր էլ կտեսնես, որ սահմանին կանգնած կռիվ է տալիս ու արյուն թափում։ Քանի՜ հայրենիքներ ունենք հիմա սահմանին կանգնած, հաշվե՞լ ես։ Մինչ դու հաշվես, ես կասեմ. ես այնքան թա՜նկ հայրենիքներ ունեմ հիմա կանգնած սահմանին, որ հաստատ ինչ էլ լինի, Հայաստանի վիզը ծուռ չեն թողնի։

Ես լավ եմ հիշում. Ապրիլյանի ժամանակ 9-րդ դասարանում էինք ու հանդարտ նստած էինք դասի, երբ սահմանից ձայն լսվեց։ Ու հա՜, մենք չէինք էլ պատկերացնում, որ մի քանի տարի անց մեր կողքին նստած տղերքը կանգնելու են Ապրիլյանի տղերքի կողքին ու հայրենիք պաշտպանեն։ Նրանք իմ մանկությունն են, իմ պատանեկությունը, ու մի խոսքով ասած՝ իմ մանկությունը պատանեկությանս ձեռքը բռնած՝ գնացել է հայրենիքը պաշտպանելու։ Նրանք հերոս են ինձ համար, ու հեչ պարտադիր չի, որ մի սխրանք գործեն, որովհետև հայրենիքի համար ոսոխի առաջ կանգնելը արդեն սխրանք է։

Երեկ ակամա ականատես եղա մի պատկերի, որը երբեք չեմ մոռանա։ Մի քաջ զինվոր էր՝ հանգիստ ու խաղաղ տոնով պատմում էր, թե ինչպես էր վիրավորում ստացել արկի բեկորներից, ու չէր էլ զգում, թե իր ուսին հենված մոր հոգում քանի աշխարհներ են փլուզվում, մայրը լուռ էր, բայց հայացքը գոռում էր, իսկ երկնքին հառած աչքերով էլ՝ արդարություն պահանջում։ Մյուս զինվորն էլ մորը կարոտած սրտով, վիրավոր ոտքով սպասում էր ապաքինվելուն, որ նորից վերադառնա ընկերների մոտ, հասնի դիրքին ու անդավաճան զենքին։ Իսկ ահա վերջինը, որի ձայնը մի քանի օր շարունակ մայրը չի լսել, տանկեր է խոցում ու անկոտրում մնում։ «Դե ե՛կ վարդապետ ու մի խենթանա»,- ճիշտ է ասել մեծն Սևակը, իսկ ես ճիշտ կլինեմ, եթե վերջում ասեմ, որ ուղղակի ՀԱՂԹԵԼՈՒ ԵՆՔ։

Elen Hakobyan Ararat

Ուսանողի օրագրից

Կան մարդիկ, որ սովորեցնում են մեզ լինել ավելի գեղեցիկ, ու կապ չունի, որ մենք անինքնավստահ ենք, անտաղանդ կամ չափից շատ ենք խոսում, երբ նրանք մեզ հետ են, մենք դառնում ենք իդեալական։ Կան մարդիկ, ովքեր վարպետորեն կարողանում են կոտրել մեզ, այնպես, կարծես դա իրենց ողջ կյանքի նպատակն է կամ մասնագիտություն, որում նրանք վարպետորեն լողում են։ Կարևոր չէ, թե ինչ ենք արել, որքան մեծ է մեր հաջողությունը կամ ձախողումը, երկու դեպքում էլ մենք արժանանում ենք «շատ կարևոր ու թանկ» քննադատության։ Եվ հակառակը՝ կան մարդիկ, ովքեր միշտ մեզ վեր են տանում, ստիպում են, որ միշտ պայքարենք, հաղթենք, հաջողենք և կամ պարտվենք արժանապատվորեն, նրանց հետ մենք հավատում ենք մեր ուժերին։

Կան մարդիկ, ովքեր մեզ ոչինչ չեն տալիս ու կան, որ տալիս են այն, ինչ ունեն։ Կան մարդիկ, ովքեր եկան, գնացին կամ եկան ու կարծում էիր, որ մնալու են հավերժ, բայց նրանք էլ գնացին, ովքեր դեռ չեկած գնացին կամ նրանք, որ միշտ եղել են, բայց այսօր չկան, ովքեր կարծում էիր, որ ոչ ոք են, բայց հենց իրենք մնացին, մնացին հավերժ, որ սովորեցնեն մեզ ապրել շա՜տ գեղեցիկ։ Ու անկախ այս անհասկանալի գնացող-եկացողներից, անկախ լավ ու վատ օրերից, ժպիտներից ու արցունքներից, ես շնորհակալ եմ բոլորից ու պարտական եմ նրանց բոլորին։ Չէ՞ որ բոլորից սովորել եմ. մեկից՝ սիրել, մյուսից՝ ատել, հաջորդից՝ ժպտալ, իսկ այն մյուսից՝ չհավատալ, չվստահել։ Ես նրանցից սովորել եմ ապրել ու դառնալ ավելի լավը։

Դե, իսկ հիմա ժամանակն է, որ ավելի ինքնավստահ ու ինքնուրույն քայլեմ ու ինքս հարթեմ ճանապարհս։ Անկախ նրանից, թե ուր կգնամ ու ինչպես կդասավորվի իմ՝ ուսանողիս կյանքը, ես մի բանաձև ունեմ կյանքի համար։ Բոլորը կժպտան մեզ, երբ հաջողակ կլինենք ու ոչ ոք չի նկատի մեզ, երբ ամեն անկյունում հոգնած աչքերով, գիշերը չքնած ու դասի եկած ուսանողը կհարթի իր հաջողության ուղին, այլ հակառակը՝ կխանգարեն։ Պիտի հաղթենք ինքներս մեզ, հետո՝ ուրիշներին, սիրենք մեզ, հետո՝ ուրիշներին։ Եվ երբ կսովորես սիրել ու ընդունել բոլորին էնպես, ինչպես իրենք կան, այլ ոչ թե կհանդուրժես, երբ անկեղծ բարին կմաղթես ու կհեռանաս էնտեղից, որտեղ չեն սպասում քեզ, երբ սեփական անունդ ու արժեքներդ չես վաճառի ուրիշին ու չես անցնի վրայովդ և երբ կմնաս մենակ, բայց չես հիասթափվի, դու կհաղթես քեզ էլ, շրջապատիդ էլ կյանք կոչվող պատերազմում, գլուխդ բարձր կքայլես ու կժպտաս աշխարհին։

Հ.Գ․ Անկախ նրանից, թե որ շենքից որն եք տեղափոխվել, թե ովքեր են ձեր շրջապատում ու ինչ են ասում ձեր մասին, հավատացեք ձեզ, ժպիտով և ուժեղ ընդունեք բոլոր նրանց, ովքեր գալու են ու գնան, գալու են ու գնան մինչև ձեր կյանքի ավարտը։ Ձեզ հետ մնալու եք միայն դուք, հա, ու մոռացա, մեկ էլ ամենակարևորը՝ դուք։

Screenshot_20200823_124619

«Ես արվեստի երկվորյակ քույրն եմ»

Զրուցակիցս դրամատիկական թատրոնի 23-ամյա դերասանուհի և ռեժիսոր Դիանա Անանյանն է:

-Մի փոքր պատմեք Ձեր՝ կինոնկարներում ունեցած փորձի մասին:

-Կինոնկարներում մարմնավորած կերպարներս են. Հ1-ի «Վերջին ուսուցիչը» 16-մասանոց ֆիլմում Գայանեի, «Անատոլիական պատմություն» հեռուստասերիալում լրագրողուհու, «Թագակիրներ» հեռուստաշարում արքունյաց տիկնոջ կերպարները:

-Իսկ թատրոնո՞ւմ:

-Ներկայացումներում մեր Ուսանողական թատրոնի դիպլոմային աշխատանքներն են եղել․ Սոլանժ` Ժան Ժենեի «Աղախինները», ռեժիսոր՝ Հ. Սարգսյան, տատիկ` Ռոբերտ Տոմայի «8 սիրագորով կանայք», ռեժիսոր՝ Ս. Քանքանյան, Մեդեա՝ Հայնե Մյուլլերի «Մեդեա», ռեժիսոր՝ Մ. Ղալայան, Ամելիա` «Բերնարդա Ալբան և իր աղջիկները», ռեժիսոր՝ ՀՀ արվեստի վաստակավոր գործիչ Հր. Գասպարյան, կուրտիզանուհի` «Շեքսպիրյան կրքեր» (ըստ Շեքսպիրի «Համլետ», «Լիր արքա», «Օթելլո», «Ռիչարդ 3-րդ» պիեսների), ռեժիսոր՝ ՀՀ արվեստի վաստակավոր գործիչ Հր. Գասպարյան: Այս վերջին ներկայացմամբ մենք գնացել ենք հյուրախաղերի՝ Մոլդովա և Սլովակիա:

-Ներկայացրեք Ձեր՝ որպես ռեժիսոր գործունեությունը:

-Ուսանողական տարիներիս՝ 1-ին կուրսում բեմադրեցի Մխիթար Գոշի «Այծերն ու ոչխարները» առակը։ 2- րդ կուրսում` Վ. Շեքսպիրի «Մակբեթ» պիեսից 1 հատված։ 3-րդ կուրսում ես զբաղված էի միայն խաղալով։ Իսկ դիպլոմայինս եղել է ռումինաֆրանսիացի դրամատուրգ Էժեն Իոնեսկոյի «Ճաղատ երգչուհին» աբսուրդ պիեսի բեմականացումը:

-Ի՞նչ հետաքրքիր նախասիրություններ ունեք:

-Այնքա՜ն շատ են նախասիրություններս։ Առաջին հերթին գեղարվեստական գրքերի ընթերցումն ու ֆիլմերի դիտումն է, երբեմն` նաև աֆորիզմներ եմ հնարում ու փիլիսոփայական իմ անհատական մտքերն ու եզրակացությունները հանձնում թղթին։ Նաև շատ պարում եմ, հայտնի և նշանավոր մարդկանց մտքեր և կենսագրություններ ընթերցում։ Շատ եմ սիրում ռադիոհաղորդումներ ունկնդրել։

-Ինչո՞վ եք սիրում զբաղվել ազատ ժամանակ:

-Դե սա արդեն բխում է նախորդ հարցին տվածս պատասխանից։ Ազատ ժամանակ գեղարվեստական նորանոր ֆիլմեր եմ դիտում, եթե բավական հոգնած եմ, ապա երաժշտություն եմ լսում ու ռադիո ունկնդրում։ Շատ պարում եմ ռիթմիկ երաժշտության ներքո և այդպիսով լիցքաթափվում։ Սակայն նախընտրում եմ ազատ ժամանակ չունենալ:

-Արվեստին մոտ համարո՞ւմ եք Ձեզ: Եթե այո, ապա խնդրում եմ նշել՝ հատկապես ո՞ր ճյուղերն են առավել հոգեհարազատ և ինչո՞ւ։

-Ասեմ ավելին՝ ես արվեստի երկվորյակ քույրն եմ երևի։ Արվեստն իմ հոգին է ու իմ մարդկային տեսակը։ Ես դա դեռ մանկուց եմ հասկացել։ Չկա արվեստ, ուրեմն չկամ և ես։ Իսկ եթե ես կամ, ուրեմն առանց արվեստի չկամ։ Երբ փոքր էի ավելի, քան հիմա (մոտ 3 տարեկան) ծնողներս ինձ պատկերացնում էին բալետի պարուհու կերպարում, որովհետև շատ ճկուն մարմին ունեի և արտասովոր շարժունակություն։ Սակայն քանի որ ես ծնվել էի Նոյեմբերյանում և այնտեղ երբևէ դասական պարի դպրոց չի եղել, ինձ չէին կարող համապատասխան կրթության տալ։ Նրանք շատ էին ցավում դրա համար և հույս ունեին, որ հետագայում Երևանում ես կգտնեմ այն, ինչ Նոյեմբերյանում չէի գտնում։ Ես նաև մոտ 8-9 տարեկանում առանձնանում էի իմ դասական վոկալային տվյալներով, և յուրահատուկ սեր ունեի դեպի դասական երաժշտությունը՝ թե՛ գործիքայինը, թե՛ օպերային արիաները։ Բայց ահա այս դեպքում բախտն ինձ ժպտաց։ 13 տարեկանում ինձ հրավիրեցին Նոյեմբերյանի Սբ. Սարգիս եկեղեցու երգչախումբ։ Մոտ մեկ ու կես տարի կատարել եմ այնտեղ Կոմիտասի և Մակար Եկմալյանի շարականները։ Դե, բոլորն ինձ արդեն բեմում էին պատկերացնում, քանի որ ակտիվ էին նաև դպրոցական միջոցառումների կազմակերպման գործում։ Գրում էի սցենարներ, բեմադրում և խաղում փոքրիկ ներկայացումներ։ Էլ չասեմ, որ ակտիվ էի նաև Նոյեմբերյանի Մշակույթի տան (այժմ` Մարզամշակութային կենտրոն) բոլոր միջոցառումներում։ Ինձ մնում էր կողմնորոշվել, թե արվեստի որ տեսակն է իմը, իսկ ես դեռ շատ վաղուց էի որոշել, որ դերասանուհի եմ։

-Ո՞վ է Ձեզ համար ամենահոգեհարազատ աշխարհահռչակ դերասանը/դերասանուհին, ինչո՞ւ:

-Օօ՜, այնքան լավ բառ է այդ «հոգեհարազատը»։ Փոքր տարիքից (իմ կյանքում ամեն ինչ սկսվել է փոքր տարիքից) մեծ սեր ու համակրանք եմ ունեցել Նատալի Պորտմանի նկատմամբ։ Ամենայն հավանականությամբ` տպավորվել էի «Լեոնը» ֆիլմից։ Չգիտեմ, նրան շատ էի սիրում, հիմա էլ եմ շատ սիրում։ Ավելի մեծ տարիքում` ուսանողական տարիներիս ինձ նմանեցնում էին ու հիմա էլ նմանեցնում են Մերիլ Սթրիփին։ Կարծում եմ՝ ունենք նմանություն իսկապես։ Դերասաններից ինձ համար լավագույնն ու ամենասիրելին է մնում Ջոնի Դեպը։ Ինչ ուզում ես արա, սիրտս չի պոկվում այդ խելառ տղայից։ Կարծում եմ` շատ ենք նման միմյանց` շատ, շա՜տ: Ի դեպ` դերասանուհիներից այս վերջերս սկսեցի լրջորեն հետաքրքրվել Սոֆի Լորենով։ Ապշած եմ և խոսքեր չունեմ պարզապես։ Երբ նրան նմանեցնում են 20-րդ դարի բոլոր սիրունիկ դերասանուհիներին և նշում, թե նա պարզապես գեղեցիկ էր, սաստում եմ բոլորին ու պատվիրում դիտել նրա մասնակցությամբ բոլոր ֆիլմերը։ Եթե իտալական մշակույթն ընդհանուր վերցրած ունի բազում գլուխգործոցներ և հանճարներ, ապա նրանց մեջ իր ուրույն ու կանգուն տեղն ունի Սոֆի Լորենը։ Եկեք իսկապես մոռանանք, որ նա գեղեցկուհի է ու էլեգանտ կին։ Նա ցնցող տեմպերամենտի դերասանական վարպետության, արտիստիզմի և կանացիության, հոգեբանական խորության մարմնացում է, համաշխարհային արվեստի փայլուն գոհար։

Screenshot_20200823_124746

-Իսկ հայերի՞ց։

-Մեր հայ մեծերից միշտ հիացել եմ Մհեր Մկրտչյանով, Հրաչյա Ներսիսյանով, Արմեն Ջիգարխանյանով, Լյուսյա Հովհաննիսյանով։ Բայց դե, Հրաչյա Ներսիսյանի հմայքի և խաղի նկատմամբ սերս մի ուրիշ տեսակ ուժգին է: Այժմյան թատրոնի դերասաններից կառանձնացնեմ Նարինե Գրիգորյանին, Սամվել Թոփալյանին։ Յուրօրինակ էներգետիկայի և ուժի, հմայքի տեր դերասաններ են։ Սիրում եմ նաև Խորեն Լևոնյանին թե՛ թատրոնում, թե՛ կինոյում, շատ խորն է։ Իր խաղով հասնում է հոգուդ ամենաթաքնված խորքերը։ Հույս ունենամ` մի օր էլ մեկը այս հարցի ներքո իբրև պատասխան իմ անունը կնշի։ Այժմ ունենք շատ հետաքրքիր և ուժեղ կադրեր թե՛ թատրոնի, թե՛ կինոյի համար։ Մնում է այդ ոլորտները լիարժեքորեն գործեն:

-Ի՞նչ եք կարծում՝ հոլիվուդյան ո՞ր ֆիլմում կկերտեիք ամենահաջող կերպարը, և ո՞ր կերպարը կլիներ այն:

-Կարծում եմ՝ հոգեբանական ֆիլմերում ու ֆենթզի ժանրում կհաջողեմ։ Օրինակ` Օրոնովսկու ֆիլմերում՝ «Սև կարապը», «Մայրը»։ Նատալի Պորտմանով այս գլուխգործոցում նույնպես հիանալուց հետո միայն այս կերպարում էի ինձ պատկերացնում։ Իսկ հետո «Մայրը» ֆիլմում Ջենիֆեր Լոուրենսն ինձ ցնցեց։

-Արդյոք ունի՞ Ձեզ համար նշանակություն, թե ինչ բնույթի է ծրագիրը, որում առաջարկում են մասնակցություն ունենալ: Եթե այո, ապա նշեք, թե ինչպիսի պրոյեկտում կխաղայիք և հակառակը:

-Անչափ մեծ կարևորություն ունի ինձ համար այն պրոեկտի որակը, նպատակը, որում ես պիտի մասնակցություն ունենամ։ Հայաստանում այս խնդիրը շատ մեծ է դերասանի համար, որովհետև որակյալ նախագծերն ու ֆիլմերը հատուկենտ են։ Բազմաթիվ են հեռուստատեսային շոուներն ու «խեղկատակությունները», որոնցում անտեսված են որակն ու ճաշակը, ինչը արվեստի կարևորագույն պայմանն է և խախտել չի կարելի` ի դեպ։ Իսկ եթե նախագծում կա թե՛ որակ, թե՛ ճաշակ, թե՛ պրոֆեսիոնալ ստեղծագործական անձնակազմ, ուրեմն` վերջ, ես պատրաստ եմ մասնակցել ցանկացած կերպարում։ Այն կարող է լինել և՛ կատակերգական, և՛ ողբերգական։ Ցանկացած կերպար մարմնավորելը թե՛ տարիքային տարբերությամբ, թե՛ խաղալու բարդությամբ ու բնույթով ինձ համար մեծ պատիվ է։

-Նկատե՞լ եք՝ կա՞ բնավորության մի գիծ, որ բնորոշ է և՛ Ձեզ, և՛ բոլոր կերպարներին:

-Սովորաբար` ինչ էլ խաղում ես, քեզնից մեկ կամ մի քանի մասնիկ անպայման տեղավորում ես մեջը։ Դա մեր մասնագիտության անբաժան կանոնն է։ Նույնն էլ իմ դեպքում։ Իմ բոլոր կերպարներն իմ միսն ու արյունն են, իմ մտքերը։ Բայց յուրաքանչյուրին ես յուրովի եմ սնում։ Չունեմ կոնկրետ մի բնավորության գիծ, որով սնում եմ բոլոր կերպարներիս։ Դա շատ անգրագետ ու էգոիստական քայլ կլիներ իմ կողմից։

-Ըստ Ձեզ՝ 3 հատկանիշ, որ պետք է ունենա ցանկացած դերասան:

-Դերասանի ամենակարևոր 3 հատկանիշներն են․

1. Լինել ճկուն թե՛ մարմնով, թե՛ հոգով,
2. Լինել հետաքրքիր ու խարիզմատիկ,
3. Ունենալ ճաշակ (խոսքս բնավ նորաձևության մասին չէ):

Ու մի բան էլ ավելացնեմ` հաճույք, գերագույն հաճույք ու երջանկություն ստանալ սեփական գործից:

Screenshot_20200823_124549

-Ունե՞ք արդյոք կյանքի կարգախոս: Եվ եթե այո, ապա ինչպե՞ս եք ընտրել այն և ինչպե՞ս է այն ազդում Ձեզ վրա:

-Դե, իհարկե իմ կարգախոսը մեկն է. «Եղի՛ր երջանիկ և երջանկացրու բոլորին»:
Մարդկային ամենամեծ առաքելությունն է սա` կարծում եմ։ Մարդկության պատմությունը և մեր սեփական կյանքը փաստում են, որ այն բոլոր հմտությունները, տաղանդն ու շնորքը, որով օժտված են մարդիկ, միայն մեկ նպատակի պիտի ծառայեն` երջանկանալուն ու երջանկացնելուն։ Մարդիկ ստեղծում են, կառուցում, շենացնում, հորինում ու ստեղծագործում հաստատ ոչ նրա համար, որ մի օրում էլ կործանեն։ Դա կյանքի հարատև երջանիկ ընթացքի համար է և կյանքի միակ ճշմարտությունն է։

-Եվ վերջում, ի՞նչ խոսք կհղեք մարդկությանը:

-Սիրելինե՛րս, միակ միանշանակ արժեքները սերն է և մարդը։ Սիրե՛ք և սիրվե՛ք, երջանի՛կ եղեք ու երջանկացրե՛ք։ Այն ամբողջ էներգիան ու ջանքերը, որ ունեք, օգտագործեք միայն գեղեցիկի, լուսավորի, հաճելիի համար։ Սիրունացրե՛ք աշխարհը ու վայելեք, վայելեք, անվերջ վայելե՜նք:

nare hovhannisyan

Երևի ասեմ, բայց դու չհավատաս…

Երևի ասեմ, ու դու չհավատաս, բայց կասեմ, որ աշունն անցավ ու այդպես էլ անձրև չտեղաց, ու ես այդպես էլ չբարկացա անձրևից հետո գանգուր մազերս տեսնելով, իսկ պատուհանները չցեխոտվեցին, իսկ վերարկուս մենակ մնաց պահարանի խորքերում։ Երևի ես ասեմ, իսկ դու չհավատաս, որ մեր բակի գրախանութն անհասկանալի պայմաններում փակվեց, ու որ ես չհասցրի այնտեղից փախցնել մեր սիրելի գրքերը, ու հիմա այնտեղ միայն մնացել է խունացած ցուցանակը՝ կարմրաներկով դաջված ՝ «գրքեր սիրելիների համար»։ Տեսնես՝ ինչո՞ւ փակեցին, երևի խանութի միակ վաճառողը հասկացավ, որ այլևս սիրելի չունեմ, և որ այլևս սիրելի չեմ, ու հասկացավ, որ հավերժ դատապարտել ես ինձ մենության, ու հասկացավ, որ ուզում եմ մենությունս փաթեթավորել իր մոտից փախցրած գրքերով, բայց ինքն էլ գնաց, որ մենությունս մեն-մենակ վայելեմ։ Երևի ես փաստեմ, իսկ դու բնավորությանդ համաձայն որոնես պաշտպանածդ թեզերի մեջ, որ մեր քաղաքում մարդիկ դարձան լուռ ու տխուր, որ քաղաքի նստարաններն արդեն դատարկ են, ու որ աշնանը տերևները թափվեցին առանց ծիածան հագնելու։ Երևի ես լուռ նայեմ աչքերիդ, իսկ դու սովորությանդ համաձայն թեթև ժպտաս, իսկ ես սովորությանս համաձայն թեթև խելագարվեմ, հետո տխրությունս հանեմ ու բաժանեմ, ու քեզ էլ բաժին հանեմ, հետո հոգուս արևները բաժանեմ, բայց քեզ բաժին չհանեմ. առանց այդ էլ քո արևները շատ են։ Հետո հիշեցնեմ, որ հեռանալուցս անցել է 42 օր, 16 ժամ և 50 րոպե, ու այդ անցնող րոպեին դու կշրջվես ու միաժամանակ կնայես ժամին ու օրացույցին՝ ասածս ճշտելու համար։ Հետո անպայման կթերթեմ հիշողությունս, քեզ կջնջեմ հազարերորդ էջից ու կնկարեմ նոր էջում՝ նոր գույներով ու տեսքով, իսկ հետո անպայման անձրև կտեղա, որ ջնջի նկարածս ու ինձ տանի հազարերոդ էջին։ Հետո, ընթացքում լույսը կհասցնի բացվել, արևը գունատված դեմքս կառնի շողերի մեջ ու ինձ կհիշեցնի քո մասին, բայց ես կհիշեմ, որ պետք է մոռանամ քեզ ու վերջակետ կդնեմ, որ այլևս չշարունակեմ քեզ։

Հայրենիքի փառքի համար չկա մահ, կա միայն պայքար

Նելլիի ձիրքը գրելն ու ասմունքելն է։ Նրա համար գրելը՝ մտքերի արտահայտման, իսկ ասմունքը ինքնադրսևորման լավագույն միջոցն են։ Նելլի Իգիթյանի հետ զրուցել եմ իր տաղանդի, հայրենասիրության, ինչպես նաև ստեղծագործական նորության մասին։

-Երբվանի՞ց ես սկսել գրել։

-2015 թվականից, բայց ավելի ոգևորված սկսեցի գրել Ապրիլյան քառօրյայի օրերին և դրանից հետո՝ մինչև օրս։

-Առաջին անգամ ի՞նչը տրամադրեց քեզ գրել։

-Եթե խոսեմ 2016 թվականին գրված բանաստեղծություններիս մասին, ապա այդ օրվանից մինչ օրս ինձ գրել տրամադրում են հայերիս հաղթական ոգին, մեր զինվորների կամքն ու հաղթանակի բերկրանքը։

-Հիմնական թեման, որի մասին գրում ես հաճախ, հայրենի՞քն է։

-Կարելի է ասել՝ միշտ է հայրենիքը։

received_336073107430152

-Իսկ ըստ քեզ՝ հայրենիքի մասին գրելը հայրենասիրությա՞ն դրսևորում է։

-Հայրենասիրության դրսևորման տարբեր ձևեր կան, ես էլ այսպես եմ փորձում ցույց տալ սերս Հայաստանի հանդեպ։

-Այն պահը, երբ իրոք գրելու անհրաժեշտություն ես ունեցել։

-Երբ ցանկություն եմ ունենում գրելու, հենց այդ պահն էլ դառնում է անհրաժեշտ։ Եթե որևէ բան հանձնում եմ թղթին, ունենում եմ և՛ դրա պահանջը, և՛ պատճառը։

-Գիտեմ՝ նաև ասմունքում ես ասմունքում ես քո՞ գործերը, թե՞ այլ գործեր ևս։

-Այլ գործեր ևս, բայց հիմնականում հայրենասիրական բանաստեղծություններ։

-Ո՞ր գրողի գործերն են առավել գրավում քեզ։

-Երկար տարիներ է՝ ինձ հոգեհարազատ են Շիրազի գործերը։ Շատ եմ սիրում նրա «Էքսպրոմտ» բանաստեղծությունը։

-Երբ խոսեցիր գրելուց, զգացի՝ հայրենասիրությունը արյանդ մեջ է, իսկ ասմունքը ի՞նչ է տալիս քեզ, կարողանո՞ւմ ես տալ այն, ինչ զգում ես։

-Իհարկե։ Երբ բեմում եմ, ինձ լիարժեք եմ զգում, այն պահին, երբ զգամ՝ բեմ բարձրանալիս չեմ կարողանա փոխանցել այն, ինչ բխում է հոգուցս, էլ չեմ բարձրանա։

received_3205269216186384

-Տավուշի դեպքերից ոգեշնչված՝ չե՞ս գրել արդյոք նոր բանաստեղծություն։

-Գրել եմ, պատրաստվում եմ հրապարակել։

-Նելլի՛, կհամաձայնես ինձ հետ, որ մեր սերունդը հաղթողի սերունդ է, իսկ ի՞նչ ես զգում այսօր ևս սահմանից լուրեր լսելիս, և ի՞նչ կմաղթես մեր զինվորներին։

-Միանշանակ համաձայն եմ․ մենք հաղթանակ տենչող ու կերտող ժողովուրդ ենք եղել, կանք ու կլինենք։ Մեր սերունդը մեկ անգամ չէ, որ ապացուցեց, որ իր ապուպապերին արժան է։ Սահմանից եկող լուրերը ինձ անասելի ուժ են տալիս, որովհետև մեր զինվորները մեկ անգամ էլ ապացուցեցին, որ գիտեն՝ ում և ինչի համար են կռվում։ Նրանց էլ մաղթում եմ անսահման ուժ, թող միշտ հիշեն, որ թիկունքում է այն ժողովուրդը, որ ամեն պահի պատրաստ է կանգնել իրենց կողքին։ Աստված խաղաղություն տա մեր սահմաններին ու կրկնապատկի մեր զինվորների կամքը։

anush margaryan ararat

Լինել-չլինելու մասին

Անփույթ կերպով թերթում ես գրքերի խունացած էջերը, գուցե հաջողվի նրանցում եղած տողերի մեջ սկսածդ մտքերին ավարտ գտնել։ Փոխարենը գտնում ես չորացրած դաշտային ծաղիկներ, մեկի կողմից պահված դեղնած ու քրքրված թղթի կտոր կամ էլ մատիտով գրված հազիվ նշմարելի բառեր․․․ Երևի ուղղված մեկին, ով քեզ պես կարդալ չի սիրում։ Կարդալ չսիրող մարդիկ տարօրինակ են, բայց դու, լինելով ինչ-որ զուգահեռ տիեզերքից, շեղվում ես ընդհանուր օրինաչափությունից։ Եթե որոշես կարդալ, նշիր գրքերում քո սիրած տողերը, ես կկարդամ ու ուղեղումս պատկերդ կվերակառուցեմ։

Հետո խմում ես թեյդ, որի մեջ շաքարի պարունակությունն ավելի շատ է, քան եռացրած ջրինը։ Տրամադրություն չունես, բայց ոչ այն պատճառով, որ անզգուշորեն վառեցիր լեզուդ, այլ հենց այնպես՝ չունես։ Տրամադրությանդ փոփոխության հաճախականությունը համընկնում է հոգուդ փոփոխություններին։ Դրանից է, երևի, որ քեզ հետ կապերը երբեք կովալենտ ոչ բևեռային չեն լինում․ մեկ է՝ վաղը, մեկ շաբաթից կամ ամսից գնալու ես։

Հետաքրքիր է, չէ՞, մեր ներսում կատարվող ամեն ինչ պարզագույն քիմիական ռեակցիա է։ Դրանից է, երևի, որ փոփոխականությունդ ինձ համար սովորական երևույթ է։ Չէ, իրականում ոչ թե հետաքրքիր է, այլ միտք պայթեցնող․․․ Չգիտեմ՝ դու ինչպես, բայց ես ամեն անգամ փշաքաղվում եմ, երբ հասկանում եմ, որ ուղեղումս յուրաքանչյուր խառնաշփոթ պայմանավորված է ճշգրիտ քանակությամբ հորմոններից ու քիմիական միացություններից։ Մի՞թե մեր առօրյա զգացողությունները անիրական են։

Գիտե՞ս՝ դու նման ես լինել-չլինելուն, ճիշտ ինչպես մեր զգացածները։ Ես չգիտեմ՝ դու իրականում կաս, թե ուղղակի պարզագույն ռեակցիայի արդյունք ես։ Նրանք չգիտեն Աստծո գոյության մասին, բայց հավատում են, որ իրենց լսում է։ Գուցե, նույն կերպով ես է՞լ հավատամ, որ դու կաս, բայց, ախր, գիտես, որ աթեիստ եմ․․․

Elen Hakobyan Ararat

Ամենակարևորը

Դե հա, իհարկե, ժամանակի ընթացքում սովորում ենք ամեն ինչի հետ ապրել, ապրել կողք կողքի ու շատ մոտ իրականությանը։ Մենք առաջ ենք գնում, գտնում ենք, կորցնում, բարձրանում, ընկնում։ Մեր սերունդը տեսավ նաև պատերազմ, ապրեց դժվար օրեր, հետո 16 թվի դեպքերը դարձան պատմություն, մեկուկես էջանոց մի սովորական թվացող պատմություն դպրոցական 12-րդ դասարանի գրքի մեջ։ Մենք սովորեցինք պատմել այդ դասը սառնասրտորեն՝ կանգնելով դասարանում, թվանշաններ ստացանք ու շարժվեցինք առաջ։ Ի՜նչ հեշտ է, չէ՞։

Չգիտեմ՝ բոլորն են գիտակցում դա, թե ոչ, բայց մենք այսօր էլ պատերազմում ենք, ուղղակի երկու կամ երևի թե երեք-չորս ճակատով։ Մենք պայքարում ենք համացանցում ապատեղեկատվության դեմ, հիվանդանոցներում՝ անտեսանելի վարակի դեմ, երկրի ներսում՝ թշնամու, ով կրկնակի վտանգավոր է և իհարկե, սահմանին՝ միշտ զգոն։
Լիրիկական զեղումներն անիմաստ են էստեղ, պարզապես մի բան, որ պիտի շատ ասվեր, արի ու տես՝ չի ասվում։

Վախենամ՝ այս վարակը թողնի իր անջնջելի հետևանքները։ Չէ՞ որ մենք սովորեցինք մարդկանց գրկել ու համբուրել հեռվից, սովորեցինք հեռվից սիրել, հեռվից կարոտել ու հենց էդպես էլ քիչ-քիչ հեռացանք իրարից։ Մենք սովորեցինք նայել աչքերին ու այնտեղ կարդալ ամեն ինչ, դիմակի ետևից տեսանք ժպիտներ, որոնք գուցե չտեսնեինք առանց դիմակի, իրար սկսեցինք դիմակներ նվիրել՝ որպես հոգատարություն, ու հեռացանք իրարից նույն հոգատարությամբ։

Պատերազմները խլում են մեզնից ամեն-ամեն ինչ, բայց մենք նորից սովորում ենք ապրել, ապրել առանց ոչնչի ու ոչնչի կողքին։

Եկեք թույլ չտանք, որ այս բազմաճակատ պատերազմը մեզնից խլի ամենաթանկը՝ մարդկային սերն ու շփումը։ Մենք բոլորս պատերազմում ենք, պիտի սովորենք սիրել ու առաջ շարժվել պատերազմի լայն ճակատում, պիտի չդադարենք սիրել, երբե՛ք։

nare hovhannisyan

Վերջին անգամ

Բարև։ Երևի սա վերջին նամակն է, որը երբևէ կհասնի քեզ, ու երևի վերջին անգամը, որ կսիրեմ քեզ, ու երևի վերջին անգամը, որ անունդ անգիր կանեմ բազմապատկման աղյուսակի պես։ Երևի սա վերջն է ու վերջին անգամն է, որ ժպիտդ թղթերի վրա կնկարեմ ու կփակցնեմ հոգուս դատարկ պատերին, ու մի վերջին անգամ պատահական քեզ կորոնեմ ծանոթ փողոցներում, հետո մեր սիրած այգին կգնամ, որ թթվածինը առնեմ թոքերիս ու փոխեմ քաղաքս, գյուղս, տունս ու տեղս, բայց քեզ չփոխեմ, քեզ առնեմ ու տանեմ։ Հետո վերջին անգամի համար մազերս հավաքեմ, շունչդ առնեմ մազերիս մեջ, երգդ, վերքդ առնեմ սրտիս մեջ ու վերջին անգամ գնամ։ Վերջին անգամ քեզ որոնեմ չորացրած տերևներիս մեջ, գրքիս թերթերի ու սրտիս անհունների մեջ։ Այդ մի վերջին անգամ քեզ թողնեմ թատրոնների, կինոների ու այդ բեմերին հնչող ծափերի մեջ։ Հետո քեզ առնեմ աչքերիս, զրնգուն ձայնդ՝ ականջներիս ու թափառեմ քաղաքով մեկ, հետո խառնեմ գինուն ու կում-կում խմեմ, արբենամ ու մոլորվեմ ու քաղաքն առնեմ փեշերիս մեջ… Վերջին գնալուս ժամին քեզ առնեմ ճմրթած թղթերիս մեջ, քեզ նորից գրեմ ու չհավանե՜մ, գրեմ ու չհավանե՜մ, բայց այդ չհավանածն էլ ինձ հետ վերցնեմ։ Հետո փակեմ դուռն ու վրան սև թանաքով գրեմ, որ չեմ վերադառնալու, բայց հետգրություն թողնեմ։

mariam harutyunyan

Բոհեմական ռապսոդիան ընդդեմ ռաբիսի

Վաղ առավոտ էր, դուրս եկա տանից։ Առավոտյան զով քամին խաղում էր մազերիս հետ։ Ուղևորվում էի դեպի Հանրային ռադիո՝ աշխատանքի։ Կանգնած էի կանգառում, սպասում էի երթուղայինին՝ մերթընդմերթ հայացք գցելով ձեռքի ժամացույցիս։ Ականջակալներումս հնչող երաժշտությունը ինձ մի պահ կտրել էր իրականությունից, մտովի տեղափոխվեցի 70-ականներ։ Եվ հանկարծ հեռվից երևաց իմ երթուղայինը՝ Արտաշատ-Երևան ցուցանակով։

Երթուղային բարձրանալուն պես երեսիս փչեց տաք ու մի տեսակ զզվելի օդը, որը այնքա՜ն անսովոր էր դրսի սառը օդի համեմատ։ Վարորդի գլխի դրական շարժումից հետո հասկացա, որ արդեն շարժվում ենք։ Հեռախոսով միացրի Queen-ի Bohemian Rhapsody-ն, և թվում էր, թե ուր որ է պիտի վայելեմ այս գլուխգործոցը, երբ հանկած նկատեցի, որ վարորդը քչփորում է մեքենայի ձայնարկիչը՝ փորձելով հարմար երաժշտություն գտնել։ Եվ նա գտավ։

Ու հենց այդ պահին մի կողմից լսվում էր ականջակալներումս հնչող երաժշտությունը, մյուս կողմից՝ «բարձրաճաշակ» վարորդի՝ երկար փնտրտուքներից հետո վերջապես ընտրած մի տարօրինակ երաժշտություն։ Ստացանք հետևյալ պատկերը։

-Is this the real life?

-Չար լեզուներին հավատաց իմ յարը։

-Is this just fantasy?

-Արտասուքով լցվեց… աչքերը։

-Caught in a landslide, no escape from reality․

Մի պահ վարորդի միացրած երաժշտությունը կորավ։ «Երևի հասկացավ, որ տհաճ ա առանց մարդանց հարցնելու էդ անկապ երգերը դնել»,- մտածեցի ես։ Բայց սխալվեցի։ Ամեն ինչ շատ ավելի վատ էր, քան կարող էի պատկերացնել։ Շուտով վարորդը միացրեց նախորդի համեմատ շատ ավելի «անդուր» մի երգ։ Այս անգամ էլ պատկերը այսպիսինն էր։

-Mama, ooh․

-Սև-սև աչեր։

-Didn’t mean to make you cry․

-Ամբողջ կյանքս տվեցի ձեզ։

-If I’m not back again this time tomorrow․

-Սև-սև աչեր…

-Carry on, carry on,

As if nothing really matters…

Բոհեմական ռապսոդիան մինչև վերջ պայքարեց ռաբիսի, պարզունակ երգի բառերի ու ռաբիսը հարգող, ռաբիսով հպարտացող վարորդի դեմ, բայց… Ինչ-որ բան ինչ-որ տեղ այն չէր… Ընդամենը մի պահ պատկերացրի Ֆրեդի Մերկուրիի դեմքը, երբ նա տեսներ, թե ժամանակների լավագույն գլուխգործոցներից համարվող իր Բոհեմական ռապսոդիան որտեղ է հայտնվել և ինչի դեմ է պայքարում…

Լսեք միայն որակյալ երաժշտություն։