Լուսանկարը` Սուրեն Կարապետյանի

Իմ 17.am-ը 5 տարեկան է. Մարիամ Բարսեղյան

Ամեն անգամ, երբ 17․am-ի մասին ինչ-որ մեկին փորձում եմ պատմել, հաճախ ինձ թվում է, թե ես ինքս իմ մասին եմ խոսում։ Գիտե՞ք, դա նման է սեփական կյանքի ամենագողտրիկ գաղտնիքներով կիսվելուն։ Քեզ մոտ էլ է եղել, չէ՞, որ երթուղայինում նստած մտքերով ընկնես ու բացես հեռախոսի Note-երը` դրանք արագ գրի առնելու համար, որպեսզի հանկարծ չմոռանաս։ Հետո այդ note-երը «Երբեք չուղարկվող» նամակներ դարձան, որոնք միայն 17-ի հետ կարող էի կիսել։ Այս տարիների ընթացքում 17.am-ը իր գրկում պահեց ոչ միայն իմ, այլ նաև իմ հերոսների փխրուն և հարազատ հուշերը։ Սիրային պատմություններ, երկրաշարժից մնացած վախեր ու նոր գաղափարներով լցված մտքեր, որոնցով մենք՝ ես ու 17.am-ը, ոգեշնչվում ենք։ 

Եթե ինձ հարցնեք, թե ինչ նշանակություն ունենք մենք իրար համար, թե ինչ ենք միմյանց տալիս, ես ամեն անգամ նոր պատասխան կտամ։ Որովհետև 17-ը ամեն օր իմ առջև նոր դռներ է բացում։ Ես այստեղ վախեր եմ հաղթահարում և երազանքներ իրագործում։

Գիտե՞ք, առանձին Մարիամը բավականին խելոք, միամիտ աղջիկ  է Վանաձոր քաղաքից։ Իսկ 17․am-հետ Մարիամը դառնում է ուժեղ, համարձակ, ով չի վախենում բացել իր երազանքների կազմակերպության դռները և հարցազրույց վերցնել: Աղջիկ, ով բաց է նոր գաղափարների առաջ և համարձակորեն փորձում է կյանքից վերցնել ցանկացած նոր հնարավորություն։ Եվ դրա մասին փաստում է այսօր Սլովակիայում լինելս։ Ու կարևոր ձեռքբերումներից մեկն էլ իմ ընկերներն են։ Այդ թվում` Աննան, Զարէն, Սուրենը, Դավիթը, ովքեր հենց հիմա դիմացս նստած պատրաստվում են կիսել Աննայի մայրիկի թխած գաթան։ Դրա համար ես պետք է շտապեմ։ Դե, հասկանում եք՝ մենք էլ ենք այսօր ծնունդ նշում։

Շնորհավոր մեր տարեդարձը։

Media Behind the Scenes, Սլովակիա, օր 2

Լուսանկարը` Սուրեն Կարապետյանի

Լուսանկարը` Սուրեն Կարապետյանի

Ուղիղ 07։00 առանց զարթուցիչի ջանքերի արթնացա Ստառա Լեսնայի տաք քամուց, ամբողջովին հանգստացած և պատրաստ նոր արկածների։ Ինչպես գիտեք Աննայի նախորդ նյութից, մենք Media Behind the Scenes ծրագրի շրջանակներում լրագրողական մի շարք ոչ ֆորմալ վերապատրաստման դասընթացների ենք մասնակցում։

Լուսանկարը` Սուրեն Կարապետյանի

Լուսանկարը` Սուրեն Կարապետյանի

Լրատվության ճիշտ վերլուծությունը և ապատեղեկատվության խաթարումը այն թեմաներն են, որոնք հատկապես կարևոր են մեր օրերում։ Եվ մեդիագրագիտության, քննադատական մտածողության զարգացումն էլ հենց հանդիսանում է այս ծրագրի գլխավոր նպատակը։

Շատ կարևոր է կեղծ լուրերով լցված մեդիայում ունենալ ճշմարտացի լուրը ապատեղեկատվությունից տարբերակող լրագրողներ։

Լուսանկարը` Սուրեն Կարապետյանի

Լուսանկարը` Սուրեն Կարապետյանի

08։15 նախաճաշի սեղանի շուրջ ծանոթացանք շուրջ 9 երկրների երիտասարդ լրագրողների հետ, ովքեր նույնպես ցանկանում են ավելի մաքուր և գրագետ մեդիա դաշտ ստեղծել իրենց երկրներում։ Երկար քննարկումները ցույց տվեցին, որ իրականում բոլոր երկրներում էլ գրեթե նույն խնդիրներն են։ Օրինակ՝ Իտալիայի մասնակից Ֆրանչեսկան, ով առաջիններից մեկն էր, ում հետ ծանոթացել էինք, պատմում էր, որ լրատվական կայքերը հեղինակային իրավունքներ են երբեմն խախտում։ Եվ մենք կարող ենք փաստել, որ նույն խնդիրը Հայաստանում էլ կա։ Բազմաթիվ անգամ ենք հայտնաբերել մեր նյութերն ու լուսանկարները տարբեր կայքերում, առանց թույլտվություն հարցնելու, առանց նյութի աղբյուրը նշելու:

Լուսանկարը` Սուրեն Կարապետյանի

Լուսանկարը` Սուրեն Կարապետյանի

Լուսանկարը` Սուրեն Կարապետյանի

Լուսանկարը` Սուրեն Կարապետյանի

Նախաճաշից հետո սկսեցինք ոչ ֆորմալ խաղերի միջոցով իրար ճանաչել։ Ծրագրի ղեկավարներից մեկը՝ Դենիսան, խաղ առաջարկեց, որի նպատակն էր հիշել բոլոր մասնակիցների անունները։ Բոլորիս անունները հիշել կարողացավ միայն բոսնիացի Տարիկը։ Միայն մեր Զարէի անունը չհիշեց, իմն էլ սխալ ասաց, բայց ոչինչ, հեշտ չէ 30 հոգու անուն հիշել։ Մինչև Տարիկի բոլորիս անունները հիշելը, մենք մեկ ուրիշ խաղ էլ խաղացինք։

Լուսանկարը` Սուրեն Կարապետյանի

Լուսանկարը` Սուրեն Կարապետյանի

Լուսանկարը` Սուրեն Կարապետյանի

Լուսանկարը` Սուրեն Կարապետյանի

Որոշ ժամանակի ընթացքում պատահական զույգերի բաշխվելով, պետք է մեր զույգերի մասին հնարավորինս շատ բան իմանայինք, այնուհետև մեր նոր ընկերոջ մասին պատմեինք բոլորին։ Իմ նոր ընկերը Մատիան էր, Բոսնիայից, ով հասարակական կապեր (Public Relations) էր ուսումնասիրում։ Մատիան ժողովրդական երաժշտության, ռոքի և ջազի սիրահար է ինչպես ես, և կիթառ նվագել էլ գիտեր։ Խաղից հետո քաղաքում զբոսնեցինք, պետք է ասեմ, որ ինչպես ցանկացած եվրոպական քաղաք, Ստառա Լեսնան նույնպես գունավոր տանիքներով, գողտրիկ շինություններով է, ինչը քաղաքին յուրահատուկ տրամադրություն է հաղորդում։

Լուսանկարը` Սուրեն Կարապետյանի

Լուսանկարը` Սուրեն Կարապետյանի

Լուսանկարը` Սուրեն Կարապետյանի

Լուսանկարը` Սուրեն Կարապետյանի

Ընթրիքին նորից Ֆրանչեսկայի հետ նույն սեղանի շուրջ էինք։ Դավիթը իր իտալերեն երգերի իմացությամբ զարմացրեց թե՛ Ֆրանչեսկային, թե՛ մնացած ներկաներին, այդ թվում նաև մեզ։ Պարզեցինք, որ ուտելուց հետո ամանը չսրբելը Իտալիայում նույնպես տգեղ ամուսին ունենալու վախ է առաջացնում ապագա հարսնացուների սրտերում։

Լուսանկարը` Սուրեն Կարապետյանի

Լուսանկարը` Սուրեն Կարապետյանի

Լուսանկարը` Սուրեն Կարապետյանի

Լուսանկարը` Սուրեն Կարապետյանի

Իտալական մշակույթից անցանք հայկական մշակույթին, երեկոն ավարտելով քոչարիի երաժշտության ներքո։

Դե ինչ, գնացինք քնելու, մինչ վաղը։

«Սկզբում ինձ խենթ էին համարում, իսկ այժմ` առաջամարտիկ»

Լուսանկարը` Մարիետա Բաղդասարյանի

Լուսանկարը` Մարիետա Բաղդասարյանի

Հարցազրույց PicsArt-ում կոնտենտի թիմի ղեկավար, Ամերիկյան Համալսարանի դասախոս Մադլեն Մինասյանի հետ։

-Ծնված լինելով ԱՄՆ-ում՝ ինչպե՞ս ստացվեց, որ հայտնվեցիք Հայաստանում և ինչպե՞ս կայացրիք Հայաստան գալու որոշումը։

-Ես եկա Հայաստան ինչպես արկածներ փնտրող մի դեռահաս։ Մեծանալով ստերիլ Լոս-Անջելեսում՝ ես փնտրում էի ավելի բնական մի բան։

Գտնելով փնտրածս՝ ես շատ արագ սիրահարվեցի Հայաստանին։ Հենց այդ ժամանակ (1996-ին) ցանկացա Հայաստանը դարձնել իմ մշտական տունը։ Մի քանի տարի անընդհատ գնալ-գալով անցկացրի, սովորեցի և որոշակի աշխատանքային փորձ կուտակեցի։ 2001-ին վերջապես տեղափոխվելու ժամանակն էր։ Դա մի մեծ երազանք էր, որն իրագործվեց, և որում մինչ օրս ապրում եմ։

-Ինչո՞վ էիք զբաղվում Հայաստանում, ինչպիսի՞ն էր առաջին տպավորությունը:

-Սկզբում ես աշխատում էի «Երկիր և մշակույթ» կազմակերպությունում (կազմակերպությունը, որի հետ առաջին անգամ Հայաստան եմ եկել), հետո ես հանդիպեցի պարոն Գաֆեսճյանի թիմին և սկսեցի աշխատել Գաֆեսճյան արվեստի կենտրոնում (այժմ՝ Կասկադ)։ Ես նաև կամավորական աշխատանք էի կատարում իմ սիրելի կազմակերպություններում, որոնք են` «Օրրան»-ը, «Հայկական կրթական միավորում»-ը և «Pro Paws»-ը:

Միաժամանակ ես ընտանիքս էի կազմում ամուսնուս՝ Արթուր Իսպիրյանի հետ։ Իմ ոչ պաշտոնական դերն, այնուամենայնիվ, կապ պահելն էր սփյուռքի լայն համայնքի հետ։ Մարդկանց օգնելը, տեղափոխվելուց մինչև իրենց հայկական փորձառությունը, եղել է պարտադիր աշխատանք ինձ համար Հայաստան գալուց ի վեր։

Իմ վաղ տպավորությունները հիմնականում կենտրոնացած էին անհատի և ընտանիքի տարբերությունների վրա։ Սկզբում տպավորված էի համայնքով և զարմացած, թե ինչ մտերիմ են բոլորը։ Ես աստիճանաբար հասկացա, որ դա այն է, ինչ ես ամենաշատն եմ սիրում Հայաստանում։

Լուսանկարը` Մարիետա Բաղդասարյանի

Լուսանկարը` Մարիետա Բաղդասարյանի

-Ի՞նչն էր ամենաանսպասելին կամ հետաքրքիրը, որ առաջինը գրավեց Ձեզ Հայաստանում։

-Թե ինչքան հիասքանչ են կանայք այս երկրում։ Ես խոսում եմ սուպերկանանց մասին։ Այստեղ ես հանդիպել եմ ամենահիանալի կանանց։ Ես նրանցից անչափ շատ եմ սովորել։ Բացի դրանից՝ ես անընդհատ հիանում եմ այս հոմոգեն մարդկանց փոքր խմբի բազմազանությամբ։ Մեր պատմությունը, լավ թե վատ, մեզ ցրել է աշխարհով մեկ, և ես ամեն մի անկյունում հանդիպել եմ հայերի, որոնք արժանապատվությամբ վաստակել են իմ հիացմունքը ոչ միայն գոյատևելով, այլ նաև բարգավաճելով։

-Ո՞րն էր ամենամեծ մարտահրավերը, որ հանդիպեց այստեղ:

-Բազմազանության պակասը այստեղ ապրելու ամենածանր մասն է։ Ես ոչ միայն կարոտում եմ տարբեր մշակույթների տոնակատարությունները (Հունական կինոփառատոն կամ Բար Միթզվան), այլև բաց լինելը բազմազանության ու վերջինիս բերած տարբերությունների հանդեպ։ Որպես ազգ, որը տառապել է ատելության պատճառով՝ մենք տեղ չպետք է տանք ատելությանը։ Բազմազանության փորձառությունը մշակույթում և արվեստում, բազմազան ընկերները, հարևանները և ընտանիքն իմ կյանքը միմիայն ավելի հարուստ են դարձրել։

-Ինչպե՞ս փոխեց Հայաստանը Ձեզ։

-Ես մերվել եմ այստեղի մշակութային և հասարակական նորմերին։ Փոքր բաներից, ինչպես հագնվելն է, մինչև ավելի մեծ տարբերություններ, ինչպիսիք են` հյուրընկալությունը և ընտանիքակենտրոնությունը, ես բավականին փոխվել եմ։

Որոշ առումներով ես շատ եմ մնացել ամերիկացի՝ բազմազանությունում ներկայանալուց, ժամանակի կառավարումից և պլանավորումից մինչև փոքր բաներ, օրինակ՝ շատ ժպտալը։

-Ինչպե՞ս վերաբերվեցին Ձեր ծնողները Հայաստանում մնալու Ձեր որոշմանը:

-Սկզբում նրանք շատ տատանվում էին, բայց հետագայում ավելի շատ այցելելով՝ դարձան ավելի հասկացող։ Այժմ՝ երկու տասնամյակ անց, նրանք համաձայն են, որ դա լավագույնն էր, որ ես կարող էի անել իմ ընտանիքի համար։ Ես միշտ ասում եմ, որ նրանք սկզբում ինձ խենթ էին համարում, իսկ այժմ՝ առաջամարտիկ։

-Պատմեք մի փոքր Ձեր մասնագիտական գործունեությունից։

-Իմ աշխատանքային գործունեությունը բավականին բազմազան է, բայց մի բան պահպանվում է միշտ։ Ես միշտ աշխատում եմ այն ծրագրերում, որոնք փորձում են լավը բերել աշխարհի համար։ Գաֆեսճյան արվեստի կենտրոնից մինչև PicsArt, ոգեշնչում տարածելը և ստեղծարարությունը միշտ եղել են առաջնայնություններ։ Ես նաև խորը հետաքրքրություն ունեմ առողջ ապրելակերպի հանդեպ՝ կապված իմ սեփական փորձի հետ Հանրային առողջապահությունում։

-Արդյոք հե՞շտ է համատեղել ընտանեկան կյանքը կարիերայի հետ:

-Իմ սիրելի կին կատակերգուն՝ մեծն Լյուսիլ Բոլը, մի անգամ ասել է․ «Եթե ցանկանում ես, որ ինչ-որ բան արվի, զբաղված մարդու խնդրիր անել այն։ Ինչքան շատ բանով զբաղվես, այդքան ավելի շատ կկարողանաս անել»։ Ընտանեկան կյանքն ու աշխատանքը համատեղելը կախված է ժամանակի արդյունավետ կառավարումից։ Նաև երբ ընտանիքիս հետ անցկացվելիք ժամանակը սահմանափակ է, ես ցանկանում եմ համոզված լինել, որ այդ ժամանակը առանձնահատուկ է։ Հեռախոսները գնում են օդանավի ռեժիմ, և զբաղմունքները կազմակերպվում են այնպես, որ կարողանանք առավելագույնս հարաբերվել։

Իհարկե, ոչ ոք չի կարող անել ամենը։ Երբ դու շատ անելիք ունես, պատասխանատվությունդ է վստահ լինել, որ այնքան արդյունավետ ես, որ կարող ես գլուխ հանել ամենից։ Ինձ համար սա ներառում է ինքս իմ մասին հոգ տանելը, կյանքն ավելի պրոդուկտիվ դարձնող ծրագրեր օգտագործելը (օրինակ՝ Trello-ն) և փորձառություններ ունենալը, որոնք ամբողջ կյանքի հիշողություններ են դառնում։

-Ի՞նչն է Ձեզ ոգեշնչում աշխատանքում:

-Ինձ ամենաշատը ոգեշնչում է առաջնորդելը և աշխատելը երիտասարդ կանանց և տղամարդկանց հետ։ Ես սիրում եմ տեսնել, թե ինչպես են իմ թիմի անդամները դառնում ավելի էֆեկտիվ, խելացի և ինձնից լավը։ 

-Կպատմե՞ք Ձեր աշխատանքի ու կազմակերպության մասին: Ի՞նչ պատասխանատվություն ունեք այնտեղ:

-Ես աշխատում եմ PicsArt-ում՝ մի միջավայր, որտեղ տիրող ստեղծարարությունը անսահման գործիքներով և էֆեկտներով դարձնում է ձեր պատմելիքը հիանալի։ Ընկերությունը և իրենց ծրագիրը հիանալի են, նկատի ունեմ՝ այն ստեղծարար է, գունավոր և համագործակցային։ Ես աշխատում եմ այն ամենի հետ, ինչը կապված է կոնտենտի հետ, նշանակում է՝ ես ունեմ գերժամանակակից և ընտիր թիմ, որը հավաստիացնում է, որ մեր համայնքը ապահով է, աշխույժ և առաջարկում է ոգեշնչում։

-PicsArt-ի նման մեծ կազմակերպությունում, որտեղ մշակութային բավականին մեծ բազմազանություն կա, ի՞նչն է ամենահետաքրքիրը աշխատանքում:

-Իմ աշխատանքի ամենահետաքրքիր մասը տեսնելն է, թե ինչ է մեր համայնքը սիրում և վստահ լինելը, որ մենք դրանից ավելին ենք տալիս նրանց։ Տալ մարդկանց ոգեշնչում՝ լինելու ավելի ստեղծարար․ սա այն է, ինչը մեր աշխատանքը դարձնում է մարտահրավերային և ուրախ։

-Հիմա շատ են ասում, որ Հայաստանը պետք է դառնա տեղեկատվական տեխնոլոգիաների երկիր: Ի՞նչ եք կարծում, հնարավո՞ր է: Ի՞նչը կարող է մեզ խանգարել:

-Հայաստանը ահռելի պոտենցիալ ունի ՏՏ ոլորտում։ Մեր բնակչությունը կարող է լցնել ՏՏ-ի բոլոր ոլորտները՝ սկսած գիտնականներից, մենեջերներից ու ստեղծողներից մինչև ինժեներներ։ Ես վստահ եմ, որ մենք առաջընթաց կունենանք այս դաշտում։

-Պատմեք մի փոքր Ձեր քաղաքացիական ակտիվ գործունեության մասին: Ինչո՞ւ որոշեցիք պայքարել:

-Իմ ընտանիքը պայքարում է անարդարության դեմ տեղափոխվելուց ի վեր (2001թ․)։ Դա երբեք կայացված որոշում չի եղել, այլ պարտականություն, որը մենք զգում էինք։ Մենք ակտիվ ենք եղել և պայքարել ենք համարյա բոլոր շարժումների շրջանակներում, որոնք եղել են անարդարության, մարդու իրավունքների հանդեպ ոտնձգությունների և կոռուպցիայի դեմ։ Այդ ժամանակ դա շատ դժվարություններ էր առաջացնում մեր ընտանիքի համար, բայց մենք պատվով ընդունեցինք հետևանքները։ Այսօր ոգևորվում ենք՝ տեսնելով, թե ինչպես է իրավիճակ փոխվում։ Մենք աջակցում ենք այդ ամենին ինչքան հնարավոր է շատ և կշարունակենք բարձրաձայնել խնդիրների մասին, երբ նկատենք դրանք։

-Ակտիվ մասնակցություն ունենալով Հայաստանում քաղաքացիական ընդվզումներին՝ ի՞նչ հատկանիշներ եք նկատել երիտասարդության շրջանում։

-Սեփականության զգացումն ու անարդարության հանդեպ անհանդուրժողականությունն ամենամեծն է, որին ականատես եմ եղել։ Սա ամեն ինչ է նշանակում, և սա այն է, ինչ ամեն ինչ տեղն է գցելու։

-Ի՞նչ կմաղթեիք այսօրվա երիտասարդներին, որոնց ուսերին է դրվում երկիրը կառուցելու ծանր բեռը:

-Ընդհակառակը, դա ոչ թե ծանր բեռ է, այլ հնարավորություն։ Մեր պապերը, պապերի պապերը կերազեին այն հնարավորության մասին, որ մեզ է ընձեռնված։ Մենք ժառանգել ենք ծանր իրավիճակ, բայց նաև հիասքանչ երկիր ու հիանալի բնակչություն։ Եկեք աշխատենք օր ու գիշեր մեր երկիրը մեր պապերի երազածը դարձնելու համար։

-Ի՞նչն է Ձեզ ամենաշատը դուր գալիս Հայաստանի Ամերիկյան համալսարանում դասավանդելիս։

-ՀԱՀ-ն այն վայրն է, որտեղ իմ հոգին լցվում է հույսով։ Ես պատիվ եմ ունեցել դասավանդելու շատ փայլուն ուղեղների։ Ես պարբերաբար ոգեշնչվում եմ՝ զգալով, թե ինչ խելացի, նորարար և իմաստուն են իմ ուսանողները։ Արցունքների հեղեղ էր, երբ տեսնում էի իմ առաջին ուսանողների ավարտելը, և ես այնպես անհամբերությամբ էի սպասում ավարտական երեկոյին, ինչպես երեխան է սպասում Դիսնեյլենդ գնալուն։ Գիտեմ, որ ես շատ հպարտ եմ լինելու մի քանի տարի հետո, երբ տեսնեմ իմ ուսանողներին մեծ աշխարհ մտնելիս և իրենց փառահեղությունն աշխարհին ցույց տալիս։ Ես պատրաստվում եմ դառնալ այն մարդը, ով խնջույքներում կասի․ «Իսկ դուք գիտե՞ք, որ այսինչ հիասքանչ ուսանողը իմ ուսանողն է եղել»։

-Եվ վերջում, որո՞նք են Ձեր ամենաօգտագործվող (նախընտրելի) ծրագրերը։

-PicsArt (գլխավորում է իմ ցանկը, իմ ստեղծարար ելքը), Armenian Public Radio Archive (բացահայտելու համար լեգենդները), Blinkist (բավարարելու իմ՝ հավերժ սովորելու ցանկությունը), Trello (ինձ կազմակերպված պահելու համար), Insight Timer (ուղղորդված մտածելիքի համար, ինձ հավասարակշռված է պահում), Spotify (երաժշտություն, երաժշտություն և էլի երաժշտություն), Reddit (խիղճս տանջող հաճույքը)։

Հարցազրույցը գրի առավ Մարիետա Բաղդասարյանը

dayana amirkhanyan

Շաբաթօրյակներ

Այնքան հաճելի է, երբ ամեն ոք հետևում է իր հայրենի բնությանը, մաքրում ու խնամում է այն։ Հաճելի է նաև, երբ կան հստակ օրեր՝ շաբաթօրյակներ, երբ ամբողջ երկիրը ներգրավվում է այդ գործընթացի մեջ։

Շաբաթօրյակ ասվածի հիմնական գաղափարախոսությունն է` կամավոր սկզբունքով մաքրել որոշակի տարածք:

Բայց… Ցանկանում եմ հայտնել իմ կարծիքը և ասել այն, ինչն ավելի քան ակներև է։

‌Իմ կարծիքով՝ շաբաթօրյակները կրում են ձևական բնույթ։ Մենք սիրում ենք նկարել, նկարվել, բայց դրանք ուղղակի ցուցամոլության համար են։ Մենք ուզում ենք անվերջ ցույց տալ, որ մենք արեցինք, մենք գնացինք։ Շաբաթօրյակների ընթացքում բոլորը սկսում են մաքրել որոշակի հատված, որը մոտ է իրենց աշխատավայրին, կամ էլ ուղղակի ցանկություն են հայտնում մաքրել ամբողջ տարածքը, և բահով կամ ցանկացած գործիքով նկարվում ու հրապարակում են։ Սա ցանկացած անձի իրավունքն է:

Սակայն ևս մեկ բայց…

Շաբաթներ առաջ կրկին շաբաթօրյակ էր։ Դրանից հետո օրեր շարունակ հետևում էի, թե ինչ է կատարվում փողոցներում։ Այն անձանց համար, ովքեր «մաքրում էին» որոշակի տարածք, այժմ միևնույնն է, թե ինչ է կատարվում այդ տարածքում:

Դպրոցից դուրս գալուն պես մի խումբ երիտասարդներ նետեցին փողոց իրենց ձեռքին պատահած թուղթը, և նրանք այն երիտասարդներն էին, ովքեր շաբաթներ առաջ մեծ ջանասիրությամբ մաքրում էին տարածքը: Շաբաթօրյակի ընթացքում ես ուղղակի քայլում էի և հարցնում մասնակիցներին, թե ինչի համար են մաքրում: Ցավալին այն է, որ ոչ ոք չասաց, որ իր համար հաճելի է իր շրջակայքը մաքուր տեսնելը, և դա անում է իր կամքով, որը ավելի քան հաճելի է: Ամենատհաճը այն է, որ գեղեցիկ հագնված, շպարված, մի ձեռքին հեռախոս, մյուսին՝ բահ՝ ուզում են ապացուցել, որ իրենք իրենց մեծ ներդրումն ունեն գործընթացի մեջ: Բայց և հաջորդ օրը չնկատելու տալով անցնում են, օրինակ, ինչ-որ պոլիէթիլենային տոպրակի կողքով, որը «խեղդում է» ծառի ճյուղը:

Ուզում եմ ձեր ուշադրությունը հրավիրել մի քանի պատասխանների վրա, որոնք ես ինքս եմ լսել «Ինչո՞ւ եք մասնակցում շաբաթօրյակին» հարցից հետո։

-Բոլորն անում էին, ասեցի` ես էլ անեմ:

-Գիտես՝ մեր ուզելո՞վ ենք անում, հրաման ա, անում ենք:

-Դե, մեզ տնօրենը ասել ա՝ քննությունները կբարձրացնեմ:

-Վարկանիշը կբարձրանա մեր, երբ բոլորը տեսնեն մեր նկարները:

Չէ, ուղղակի խնդիրն այն է, որ մենք ինչ-որ բան անելիս կամ փնտրում ենք շահ, նմանվում ենք որևէ մեկին, կամ էլ, ասել է թե, հրաման ենք կատարում:

Գյուղի, քաղաքի, պետության ու երկրի մաքրությունն ու խնամքը պետք է հրաման չլինի, պետք է վարկանիշը վեր հանելու ձև չլինի: Դա պետք է լինի ցանկացածիս հաճելի պարտականությունը, որ ակամա պետք է կատարվի, քանզի ինչպես սիրում են կրկնել՝ մոլորակը մեր տունն է, իսկ շինությունը, որտեղ ապրում ենք՝ այդ մեծ տան մի մասը:

Շաբաթօրյակները, որքան էլ որ համախմբման և չաղտոտման կոչ ունեն իրենց մեջ, միևնույն ժամանակ տեղին չեն ծառայում և կրում են, իմ կարծիքով, ձևական բնույթ:

Ինձ հարկավոր չէ հստակ օր հոգալու համար իմ շրջակա միջավայրի մասին:

vahan chobanyan

Պատրանքների մարտիկները

Երկու օր առաջ ես ու կուրսեցիս որոշեցինք գնալ Եռաբլուր: Օրվա ընտրությունը կանխամտածված չէր, այլ զուտ պատահական: Ավելի ճիշտ կլինի ասել՝ որոշված էր չգնալ ապրիլի երկուսից վեցն ընկած հատվածում: Գնացինք: Այնտեղ էինք ես, կուրսեցիս, տեղի աշխատակիցները ու մի քանի հարազատներ: Միանգամից հիշեցի, թե ինչ էր կատարվում ապրիլի երկուսին: Ֆեյսբուքն ու ինստագրամը լցված էին նույն նկարներով՝ գրեթե նույն մեկնաբանություններով: Բոլորն իրենց պարտքն էին համարել իրենց էջում կիսվել տղերքի նկարներով, ու որպեսզի տարբերվեն ուրիշներից կամ գուցե արտահայտեն իրենց հույզերը, մի երկու էմոջի էին ավելացրել, իսկ նրանք, ովքեր ավելի «խոհեմ» էին գտնվել, ընդամենը փոխել էին դրանց հերթականությունը: Ովքեր էլ չէին ալարել, Սևակի ու Արամայիս Սահակյանի տողերից էին մեջբերել: Ուզեիր, թե չուզեիր, նույն տեսանյութը պիտի տասն անգամ նայեիր: Չորս օր միահամուռ կերպով ստեղծեցին ու պահեցին «հարգանքի մթնոլորտը»: Շատերն այցելեցին Եռաբլուր՝ ծաղիկ խոնարհելու, իսկ շատ ավելի շատերը նախընտրեցին չլքել իրենց հավատարիմ բազմոցը. գործերը շատ էին, երևի։ Անցան այդ չորս օրերը, ու տղերքը մնացին մենակ, ամեն մեկն իրեն տանջող ցավի հետ:

Այսօր Սուրբ Զատիկն է կամ Հարության տոնը: Խնդիրը անվան մեջ չի, ու եթե ճիշտն ասեմ, խնդիրն ավելի խորքային ու լուրջ է: Երեկվանից սկսվեց նկարների ու շնորհավորանքների արշավը, «մեզ և ձեզ մեծ ավետիս»-ը խառնեցին «օրհնյալ է հարությունը Քրիստոսի»-ի հետ, ձու ներկելը՝ նկարչության, գինի խմելը՝ գինեմոլության հետ: Կարճ ասած՝ հայավարի Նոր տարվա սեղան գցեցին, կերան-խմեցին, մեղքերը ներված համարեցին: Ու որ ամենակարևորն է՝ չմոռացան ֆեյսբուքն ու ինստագրամը ողողել եկեղեցիների (որ երևի հարսանիքից հարսանիք են գնում) ու ճոխ սեղանների նկարներով:

Վաղը Ցեղասպանության զոհերի հիշատակի օրն է: Ցավալի է, բայց նորից նույն պատկերն ենք ունենալու. նորից կփոխվեն «պրոֆիլի նկար» կոչվածները, ոմանցը՝ Ծիծեռնակաբերդի նկարով, ոմանցը՝ կարմիր 1915-ով, իսկ առավել պահանջատերերինը՝ ‘’I remember and demand’’-ով, ու հեչ կապ չունի, որ իրենց համար «հելլո»-ից ու «հաու առ յու»-ից էն կողմ անգլերեն չկա: Այդ օրը շատերը կայցելեն Ծիծեռնակաբերդ, մարդիկ կգան Հայաստանի ու աշխարհի բոլոր ծայրերից: Բայց միայն այդ օրը: Իսկ տարվա մնացած 364 օրերին միակ պահանջատերը կմնա անմար կրակը, որն այդպես էլ չի տաքացնի քարե հսկաների սրտերը, որ թեքվել են դեպի իրեն՝ մի քիչ ջերմություն գողանալու համար: Այդ օրը կհիշենք, որ բոլորս էլ հայ ենք՝ մի գաղափարի շուրջ հավաքված, մի նպատակ հետապնդող: Բայց միայն այդ օրը: Այդ օրը շատերը կխոստովանեն, թե ինչքան են սիրում իրենց հողը: Բայց, ախր, մենակ էդ օրը, հաջորդ օրն այնպե՜ս կպոկվեն էդ հողից…

Ամեն ինչ այնքան արհեստական ու անիրական է դարձել: Մեր զգացմունքները, ցանկություններն ու գործողությունները սկսել են անջատվել այն աշխարհից, որում ապրում ենք, ու այդ խզվածքն օր օրի ավելի տեսանելի ու սարսափելի է դառնում: Սոցիալական կայքերը մեզանից խլում են ամեն հնարավորը՝ ստեղծելով պատրանք, տալով մեզ ոչինչ…

PicsArt. հայացք ներսից

Լուսանկարը` Մարիամ Բարսեղյանի

Լուսանկարը` Մարիամ Բարսեղյանի

Այս շաբաթ առիթ ունեցա հյուրընկալվել հայաստանյան ամենահաջողակ կազմակերպություններից մեկում՝ PicsArt-ում: Շատերս ենք լսել նրանց մասին, բայց թե ովքեր են նրանք և ինչով և ինչու են դարձել լավագույնը, քչերը գիտեն, առավել ևս նրանք, ովքեր այսօր փորձում են գտնել իրենց տեղը մասնագիտությունների շուկայում: Այս և շատ այլ հարցերի շուրջ զրուցել եմ Մշակույթի և հաղորդակցման թիմի անդամ` Վարդուհի Ջանոյանի հետ։

-Ի՞նչ առավելություններ ունի հավելվածը այլ լուսանկարների խմբագրությամբ զբաղվող հավելվածների նկատմամբ։

-PicsArt-ը բացի այն, որ լուսանկարների խմբագրությամբ զբաղվող հավելված է, այն միաժամանակ հանդիսանում է նաև սոցիալական ցանց։ PicsArt-ը երկուսը մեկում հարթակ է, որտեղ մարդիկ կարող են լուսանկարներ ստեղծել և կիսվել իրենց մտքերով այլ օգտատերերի հետ։ Հավելվածը անվճար է, չնայած նրան, որ մենք վճարովի ֆունկցիաներ էլ ունենք, գործիքների գերակշիռ մասը անվճար են։ Եթե համեմատենք այլ ծրագրերի հետ, օրինակ՝ Photoshop, ապա PicsArt-ում որևէ լրացուցիչ գիտելիքներ հարկավոր չեն, որովհետև գործիքները պարզ և հասանելի են բոլորի համար։ Այժմ PicsArt-ում հնարավոր է դարձել նաև վիդեոների խմբագրությունը, որը նորից փոխարինում է այլ պրոֆեսիոնալ ծրագրերին, օրինակ՝ «After Effect»-ին, որով խմբագրելու համար օգտատերը պետք է անպայման տիրապետի ծրագրին։

Մենք շատ ուրիշ առավելություններ էլ ունենք, օրինակ՝ «Free to edit» ֆունկցիան, որով դու հնարավորություն ես տալիս այլ օգտատերերին խմբագրել քո լուսանկարը։ Հետաքրքիր է տեսնել թե ինչպե՞ս է աշխարհի մյուս ծայրում ապրող մեկ ուրիշ օգտատեր իր պատկերացմամբ խմբագրում քո լուսանկարը։ Եվ հնարավոր է, որ դա շատ ավելի լավը լինի, քան այն, ինչ դու էիր պատկերացնում։

Լուսանկարը` Մարիամ Բարսեղյանի

Լուսանկարը` Մարիամ Բարսեղյանի

-Շուկայում, ո՞ր հավելվածներն են հանդիսանում PicsArt-ի գլխավոր մրցակիցներ։

-Որպես այդպիսին մենք մեզ ոչ մեկին մրցակից չենք համարում։ Որովհետև չկա այնպիսի հավելված, որը նույն գործառույթներն է կատարում, ինչ-որ մենք։ Բայց եթե շատ կոպիտ համեմատություն անենք, ապա շատերը մեզ Instagram-ի հետ են համեմատում, որը նույնպես լուսանկարներ խմբագրելու հնարավորություն ունի։ Սակայն այստեղ ավելի շատ գերակշռում է սոցիալական ցանցը։ PicsArt-ում այս երկու հարթակները համարժեք են բաշխված, և բացի այդ, մեզ մոտ գործիքները շատ ավելի շատ են, իսկ հնարավորությունները` ավելի լայն։ Այդ իսկ պատճառով մենք այդքան էլ Instagram-ը մրցակից հավելված չենք համարում։ Բայց իհարկե կան նմանություններ, որ մեր օգտատերերը կարող են համեմատել։ Կան մի շարք նկարների edit (խմբագրել) անող հավելվածներ, որոնց նույնպես անմիջական մրցակից չի կարելի դիտարկել, քանի որ նրանք էլ որպես սոցիալական ցանց հանդես չեն գալիս։

-Ինչքա՞ն ժամանակ է, որ գործում է կազմակերպությունը, աշխատանքային գործունեության ընթացքում ի՞նչ կարևոր ձեռքբերումներ են գրանցվել։

-Կազմակերպությունը հիմնադրվել է 2011թ-ին։ Մեծ sticker-ների փաթեթ ունենք, որտեղ օգտատերերը հնարավորություն ունեն ինքնուրույն նոր sticker-ներ ստեղծել։ Այժմ այդ փաթեթում մոտ 50մլն sticker-ներ ունենք, սա նույնպես մեծ ձեռքբերում էր մեզ համար։ Ամեն տարի փորձում ենք նոր փոփոխություններ մտցնել հավելվածի մեջ։ Եվ յուրաքանչյուր հաջողված պրոյեկտ, մեր օգտատերերի կողմից յուրաքանչյուր դրական արձագանք մեզ համար շատ կարևոր է։

Լուսանկարը` Մարիամ Բարսեղյանի

Լուսանկարը` Մարիամ Բարսեղյանի

-Նշեցիք, որ վճարովի ֆունկցիաներ էլ կան հավելվածում, ինչքանո՞վ են դրանք հասանելի, և ո՞րն է ամենաթանկ ֆունկցիան։

-Ինչպես արդեն նշեցի, վճարովի ֆունկցիաները գերակշռող մաս չեն կազմում, շատ ավելի շատ են անվճար գործիքները, sticker-ները, effect-ները։ Բացի այդ վճարովի ֆունկցիաները պարբերաբար անվճար են դառնում։ Երբ նոր գործիք, sticker կամ effect է ավելանում, որոշ ժամանակ վճարովի լինելուց հետո հասանելի է դառնում բոլոր օգտատերերի համար։ Կա նաև մեկ այլ տարբերակ, երբ տվյալ ֆունկցիան ինչ-որ ժամանակահատվածի ընթացքում է անվճար դառնում։ Իսկ ինչ վերաբերում է ամենաթանկ ֆունկցիային, կոնկրետ նշել չեմ կարող, բայց կարող եմ ասել, որ գումարային շեմը շատ ցածր է։ Օրինակ` եթե մեկ ամսվա կտրվածքով վերցնենք subscription-ը (բաժանորդագրությունը), որը հնարավորություն է տալիս դառնալ GOLD, ապա այն կազմում է 4-5$, իսկ ամբողջ տարվա կտրվածքով՝ 40$։ GOLD օգտատերի համար բոլոր գործիքները հասանելի են դառնում։

-Քանի՞ օգտատեր ունի այժմ PicsArt-ը։ Ի՞նչ տոկոս են կազմում ակտիվ օգտատերերը, և ինչպիսի՞ն է հավելվածի վարկանիշը։ Այսինքն ինչքանո՞վ է օգտատերերին բավարարում ծրագիրը։

-Այժմ մենք ունենք 500մլն download, որի մեջ մտնում են բոլոր այն մարդիկ, ովքեր որոշ ժամանակով ներբեռնել են հավելվածը և 130մլն ակտիվ օգտատերեր։ Ակտիվ են համարվում այն օգտատերերը, ովքեր նկարները խմբագրելուց հետո, դրանք պահպանում կամ որևէ սոցիալական ցանցում հրապարակում են։ Օգտատերերի կողմից դրական արձագանքները իհարկե ավելի շատ են։ App-ը միտված է ոչ պրոֆեսիոնալ մարդկանց հնարավորություն ընձեռնել ստեղծագործել, նկարների և վիդեոների խմբագրության միջոցով արտահայտել սեփական գաղափարները։ Մենք հաճախ ենք մեր օգտատերերի կողմից իրենց կյանքի մասին իրական պատմություններ ստանում նամակների տեսքով։ Եվ այդ պատմությունները փաստում են, որ PicsArt-ը իր առաջնային և ամենակարևոր գաղափարի իրագործմանն է ծառայում, դա է ՝ փոխել մարդկանց կյանքերը դեպի լավը։

Բացասական արձագանքներ հիմնականում գրանցվելու ժամանակ հավելվածի պայմաններին չծանոթանալու արդյունքում են լինում, բայց դրանք հեշտությամբ հարթվում են։

Լուսանկարը` Մարիամ Բարսեղյանի

Լուսանկարը` Մարիամ Բարսեղյանի

-Քանի՞ ուղղությամբ է կարգավորվում հավելվածի աշխատանքը։ Եվ ի՞նչ թիմեր են աշխատում այդ ուղղություններով։ 

-Մեզ մոտ գործում է «մատրիցայի» կառուցվածքը։ Այսինքն մենք ունենք հորիզոնական և ուղղահայաց թիմեր միաժամանակ։ Մասնագիտական թիմեր՝ ծրագրավորողներ, դիզայներներ, QA-ներ (ծրագրային որակի ապահովմամբ զբաղվող մասնագետներ), անալիտիկներ և այլն։ Յուրաքանչյուր մասնագիտական ուղղվածություն ունի իր թիմը և իր տեխնիկական ղեկավարը։ Բայց մասնագետները բաժանված են նաև ըստ App-ի (հավելված) բաժինների։ Այսինքն եթե ունենք օրինակ՝ Editor բաժին, ապա գոյություն ունի առանձին թիմ, որը աշխատում է միայն այդ բաժնի վրա։ Եվ այդ թիմում կան բոլոր անհրաժեշտ մասնագետները։ Հիմնականում թիմերը բաժանված են հենց ըստ App-ի գործիքների։ Եվ իհարկե, յուրաքանչյուր թիմ գաղափարական աշխատանք է կատարում, փորձելով ոչ միայն հավելվածին տեխնիկական լավ տեսք տալ, այլ նաև այն լցնել նոր և հետաքրքիր հնարավորություններով։ Բացի Հայաստանից PicsArt-ը մասնաճյուղեր ունի նաև՝ Սան Ֆրանցիսկոյում, Չինաստանում, Մոսկվայում։ Սրանք թիմեր են, որոնք զբաղվում են մարկետինգով, Մոսկվայի թիմը օրինակ, զբաղվում է արհեստական բանականությամբ։ Իսկ ամբողջ տեխնիկական և մնացած աշխատանքները կազմակերպվում են հենց Հայաստանում։

-Բոլոր գործընթացները սեփական ռեսուրսներո՞վ եք իրականացնում, թե՞ այլ կազմակերպությունների ծառայություններից և պատրաստի ռեսուրսներից էլ եք օգտվում։

-Ունենք պայմանագրային աշխատակիցներ, ովքեր կարող են այլ երկրներից էլ լինել։ Օրինակ՝ քանի որ մեր App-ը ավելի քան 30 լեզվով թարգմանվում է, և այժմ աշխատում ենք նաև հայերենի վրա, մենք թարգմանիչների ծառայություններից ենք օգտվում։ Օգտվում ենք նաև Freelancer-ների ծառայություններից, հաճախ այն տեղանքը, որի համար հավելվածը ցանկանում ենք ներդնել, ավելի լավ պատկերացնելու համար։

Լուսանկարը` Մարիամ Բարսեղյանի

Լուսանկարը` Մարիամ Բարսեղյանի

-Ո՞ր հարթակներում է հասանելի App-ը։

-App-ը հասանելի է երեք հարթակներում՝ Android, IOS, Windows: Windows10-ում հավելվածը հասանելի է նաև համակարգիչների համար։ Իհարկե յուրաքանչյուր հարթակում հավելվածը թե՛ Interface-ը, թե՛ գործիքները տարբեր են, բայց ընդհանուր գաղափարը և գործառույթները նույնն են։

-Չարամիտների կողմից հաճախ ե՞ն հարձակումներ լինում։ Եթե այո, ո՞րն է վերջին խոշոր հարձակումը, օգտատերերը դրանից տուժե՞լ են, թե՞ ոչ։ Ի՞նչ չափերի վնաս եք կրել, ինչպե՞ս եք հաղթահարել։

-Նման հավելվածը իհարկե չի կարող հարձակումների չենթարկվել։ Հավելվածի ապահովությունը ամենօրյա աշխատանք է, և մենք փորձում ենք պատշաճ կերպով այն իրականացնել։ Կոնկրետ օրինակներ չեմ կարող նշել, բայց կարող եմ ասել, որ հարձակումների ժամանակ օգտատերերի ապահովությունը մաքսիմալ է։

-Հե՞շտ է արդյոք լավ կադրեր գտնելը, ինչպե՞ս եք այդ գործընթացը կազմակերպում։

-Կադրերը իրականում, հատկապես IТ ոլորտում, բավականին շատ են։ Դժվարությունը ավելի շուտ կայանում է նրանում, թե ինչ մասնագիտացմամբ մարդիկ ենք փնտրում։ Օրինակ, վերջերս մենք նկատել ենք, որ Հայաստանում System Administration-ի համար նախատեսված կրթություն չունենք։ Եվ մենք փորձում ենք ինքներս այդ կրթությունը տալ և System Admin-ներ վերապատրաստել։ Վերջերս մեր կազմակերպած անվճար դասընթացների արդյունքում ունեցանք 6 մասնակից, ովքեր միացան մեր թիմին։ Մենք փորձում ենք կրթական ծրագրերի օգնությամբ նպաստել Հայաստանում IT-ի ոլորտի զարգացմանը և հայաստանյան աշխատաշուկան լցնել լավ մասնագետներով։ Համագործակցում ենք նաև Code Academy-ի հետ՝ առաջարկելով PicsArt-ում պրակտիկայի հնարավորություն։

-Ո՞րն է PicsArt-ում աշխատելու առավելությունը, ինչո՞ւ պետք է ապագա ծրագրավորողները իրենց աշխատանքային հեռանկարները հենց այստեղ տեսնեն։

-PicsArt-ը ոչ ստանդարտ աշխատելաոճի կրող կազմակերպություն է։ Այն իր աշխատակիցներին տալիս է գաղափարական ազատություն` թույլ տալով ազատ ստեղծագործել։ Մեզ համար կարևոր չէ քանի ժամ դու նստեցիր քո աշխատանքային սեղանի շուրջ, կարևորը վերջնական արդյունքն է։ Դրա մասին փաստում են ոչ միայն մեր հանգստի զոնաները, որտեղ աշխատակիցները կարող են շփվել, սեղանի խաղեր խաղալ, հանգստանալ, այլ նաև մի շարք միջոցառումները՝ հանգիստը ավելի լավ կազմակերպելու համար։ Օրինակ՝ այստեղ մերսման հնարավորություն ունենք, յոգայի դասընթացներ և առողջ ապրելակերպին նպաստող մի շարք այլ միջոցառումներ ենք կազմակերպում։ Մենք շատ ենք կարևորում մեր աշխատակիցների աճը որպես մասնագետներ։ Դրա համար կրթական ծրագրեր ենք իրականացնում նաև կազմակեպության ներսում։ Անգլերենի, չինարենի, ծրագրավորման դասընթացներ ունենք։ Եթե դու PicsArt-ում ես, դու համընթաց ես շարժվում աշխարհի և միջազգային տրենդների հետ։

-Ներկայումս քանի՞ հոգանոց թիմ է աշխատում PicsArt-ում։ Թիմում տղանե՞րն են գերազանցում, թե՞ աղջիկները:

-Այժմ ունենք մոտ 400 աշխատակից։ Թիմում տղաների և աղջիկների քանակը գրեթե հավասար է։ Այս առումով PicsArt-ը կոտրում է այն կարծրատիպը, որ ծրագրավորմամբ հիմնականում պետք է տղաները զբաղվեն։ Մեր ծրագրավորողների թիմի և տեխնիկական ղեկավարների մի մասը նույնպես աղջիկներ են։

-Ի՞նչ գիտելիքներ և հմտություններ, soft skils-ներ են անհրաժեշտ PicsArt-ում աշխատելու համար։

-Աշխատանքի ընդունելիս նախ և առաջ ուշադրություն ենք դարձնում մարդկանց որպես անհատներ։ Շատ կարևոր է, որ մեր աշխատակիցը լինի ակտիվ, ճկուն, շփվող, որ կարողանա արագ ինտեգրվել թիմին։ Մեր աշխատակիցների մեծամասնությունը երիտասարդներ են և նրանցից շատերը աշխատանքային փորձ չունեին մեր թիմին միանալուց առաջ։ Մենք երիտասարդներին հնարավորություն ենք ընձեռում աշխատել և աճել որպես մասնագետներ մեզ մոտ։ Եվ մասնագիտական հմտություններից առավել գնահատում ենք սովորելու ցանկությունը։

Լուսանկարը` Անուշ Մուրադյանի

Վանաձոր, 24-ը ապրիլի

Լուսանկարը` Սեդա Մխիթարյանի

Քարինջ գյուղը

Լուսանկարը` Սեդա Մխիթարյանի

Լուսանկարը` Սեդա Մխիթարյանի

Գյուղը իր ճանապարհի նման է. քարքարոտ ու տխուր։

Ճանապարհին հանդիպող ամեն ոլորանից հետո թվում է, որ ճանապարհը ավարտվեց, ու արդեն հասար գյուղին։ Բայց հենց այդ ոլորանի վերջում մի նոր այդպիսի ոլորան է սկսվում։ Այս գյուղի ճանապարհը` որպես այս բառի հիմնական իմաստ, ավարտվում է գյուղից դեռ շատ հեռու մի տեղ։ Ու շարունակվում է որպես արահետ, գիծ, ծիր, բայց ոչ ճանապարհ։

Լուսանկարը` Սեդա Մխիթարյանի

Լուսանկարը` Սեդա Մխիթարյանի

 

Ու դժվար ճանապարհի նման ձգվում է նաև այս գյուղում ապրող մարդկանց կյանքը։ Մարդկանց, որոնց թիվը գնալով ավելի քիչ է դառնում։ Այս գյուղը Քարինջն է՝ Լոռու մարզի փոքր գյուղերից մեկը, որը ունի մոտ 700 բնակիչ։

Լուսանկարը` Սեդա Մխիթարյանի

Լուսանկարը` Սեդա Մխիթարյանի

Փաստացի տվյալներով գյուղի բնակչությունը համարյա չի փոխվել, բայց երբ քայլում ես ու տեսնում, որ կողպված դռներով տները այնքան էլ քիչ չեն, հասկանում ես, որ մարդիկ գնացել են։ Լավ կյանքի ձգտումով թողել են այս քարքարոտ գյուղն ու հեռացել։ Քարինջ գյուղը հիմնադրվել է 1800-ական թվականներին։ Սակայն կան աղբյուրներ, որ գյուղը եղել է ավելի վաղուց։ Քարինջում եղել է բնակատեղի, որն անհայտ պայմաններում անապատացել է ու դարձել «խարաբա»` անբնակ տարածք։ Բնակիչները պատմում են, որ հետագայում`1800-ականներին, հարևան Մարց գյուղից 5 ընտանիք եկել ու վերաբնակեցրել է գյուղը՝ «շելլիգ են արել խարաբեն»։ Այս բառերով է կազմված այն փաստաթուղթը, որի տակ ստորագրել են այդ 5 ընտանիքների ներկայացուցիչները։

Գյուղի անվան հիմքում էլ քար արմատն է։

Լուսանկարը` Սեդա Մխիթարյանի

Լուսանկարը` Սեդա Մխիթարյանի

Բնակիչները պատմում են, որ երբ Մարց գյուղից եկել են Քարինջի տեղանքը նայելու և հետ են գնացել Մարց, բնակիչները հարցրել են, թե ինչ կար այդ գյուղում, ուսումնասիրողներից մեկը պատասխանել է` քար, ի՞նչ։ Հենց այսպես էլ կոչել են գյուղը։ Ու իրոք, այստեղ բացի քարից, այլ բան գտնելը մի քիչ դժվար է, իհարկե, չհաշված գեղեցիկ բնությունն ու հյուրասեր բնակիչներին։

Նախկինում քարինջեցիները հենց այս քարի շնորհիվ էլ կարողանում էին վաստակել իրենց ապրուստը։ Կային քարհանքեր, որոնց շնորհիվ աշխատատեղեր կային ու բավականին լավ շահույթ։ Այսօր գյուղում գործում է միայն երկու քարհանք, որոնք նախկին թափն ու հզորությունը չունեն։

Քարինջի բնությունը անտարբեր չի թողել մեծն Մարտիրոս Սարյանին։ Սարյանը Դսեղում հյուրընկալվել է Թումանյանին։ Այնտեղից տեսել է Քարինջն ու նկարել։ «Քարինջ գյուղի կոլտնտեսությունը Թումանյանի լեռներում»՝ այսպես է կոչվում կտավը, որն այժմ տպված է 5000-անոց թղթադրամի դարձերեսին։

Բնակչության հիմնական զբաղմունքը անասնապահությունն է։ Բայց սա այնքան էլ շահութաբեր չէ, քանի որ չկան լայնարձակ արոտավայրեր կամ խոտհարքեր։ Ահա, այս պատճառներով էլ դռների վրա կողպեքներ են հայտնվում։

Լուսանկարը` Սեդա Մխիթարյանի

Գյուղը 2016 թվականին մասը դարձավ Թումանյան խոշորացված համայնքի։ Խոշորացումից հետո բազմաթիվ փոփոխություններ եղան, որոնք բնակիչների մի մասը դրական է համարում, մյուսները դժգոհում են։ Օրինակ, աղբահանության հարցը լուծվեց, բայց բնակիչների մի մասը հրաժարվում է ամսական գումար մուծել, որպեսզի այդ աշխատանքները լավ կատարվեն։

2018-ի ամռանը գյուղի երիտասարդները փորձեցին օգտագործել Քարինջի չքնաղ բնության գործոնը ու զարկ տալ զբոսաշրջությանը։ Գյուղ այցելած մարդկանցից առաջին խոսքերը, որ կարելի էր լսել, դժգոհություններն էին ճանապարհից և հիացմունքը՝ նույն այդ ճանապարհով։ Ճանապարհի շուրջը բնությունը իրոք հիացնող է, բայց միայն գեղեցկությունը քիչ է, մարդիկ նաև հարմարավետություն են փնտրում։ Այո, քարինջեցու կյանքը հարմարավետ չէ։ Այս տարի բնակիչների դժվարությունները կրկնապատկվեցին աշնանը տեղացած ուժեղ կարկուտի պատճառով։ Գյուղում սարքին տանիքներ գրեթե չկային, այգիները, ծառերը ջարդվել ու ավերվել էին։

Լուսանկարը` Սեդա Մխիթարյանի

Լուսանկարը` Սեդա Մխիթարյանի

Այժմ Քարինջի հին ու կղմինդրե տանիքները, որոնք ինչ-որ չափով նաև կոլորիտ էին ապահովում, փոխարինվել են մետաղյա ու փայլուն թիթեղով։ Քարինջեցիները հույսը չեն կորցնում, նրանք հավատում են, որ անպայման մի օր իրենք էլ կունենան ասֆալտապատ ճանապարհ, փողոցային լուսավորություն ու կարևորը՝ ավելի բարեկեցիկ կյանք։

seda mkhitaryan

Խրամատից դասասենյակ

«Ես ու՞ր, դասատուն ու՞ր». այսպես արձագանքեց ազատամարտիկ Ռազմիկ Մադարյանը Վանաձորի 17-րդ դպրոցում ռազմագիտություն դասավանդելու առաջարկին։ Բայց այնուամենայնիվ մտածեց, որ իր փորձն ու գիտելիքները պետք է փոխանցի սերունդներին։

-Ես աշակերտներիս փորձում եմ տալ այն, ինչը չկա դասագրքում, ուզում եմ, որ նրանք ինձնից «գողանան» այն, ինչ չեն կարող կարդալ գրքում։
Ռազմիկ Մադարյանը Արցախյան շարժմանը մասնակցելը բախտավորություն է համարում, քանի որ իր համար շատ կարևոր էր հանուն հայրենիքի որևէ լավ բան անելը։ Ռազմիկ Մադարյանը ծնվել է հայրենիքից դուրս` Հալեպ քաղաքում, բայց սա չի խանգարել նրան մանկուց իր մեջ կրել հայրենասիրությունը և ազգին նվիրումը։

-Հայրենասիրությունը ինձ փոխանցվել է արյան ու մորս կաթի միջոցով։ Լուսահոգի տատիկս միշտ պատմում էր ջարդի, կոտորածների ժամանակ կատարված վայրագությունների մասին։ Մեր տան թեման եղել է հավատի, լեզվի, ազգի պահպանությունը։

Ազատամարտիկը արմատներով մշեցի է։ Նրա նախնիները ջարդերի ժամանակ Մշից գաղթել են Ուրֆա և հաստատվել այնտեղի միակ հայկական գյուղում` Մուճում։
Պատերազմին մասնակցելու համար Ռազմիկին ոգեշնչել է նաև ԱՍԱԼԱ-ի (Հայաստանի ազատագրության հայ գաղտնի բանակ) շարժումը։

-Իմ հորեղբոր տղան` Մկրտիչ Մադարյանը, 1983 թվականին, լինելով այդ բանակի մարտիկ, Ստամբուլի մեջ ռազմական գործողություն կատարեց։ Վերջում էլ ինքն իրեն պայթեցրեց, որ գերի չընկնի։ Այդ ամեն ինչը կար՝  հողը, հիմքը կար, և մենք էլ անմասն չմնացինք։
Ռազմիկ Մադարյանը իր մարտական ուղին սկսել է Արցախյան շարժման հենց սկզբում, երբ եղբոր հետ զինվորագրվեցին Վանաձորի «Զորավար Անդրանիկ» ջոկատին։ Այս ջոկատը պահպանում էր Հայաստանի սահմանամերձ գոտիների անվտանգությունը։

-1992 թվականի հունվարի 15-ից  Վանաձորի «Նժդեհ» ջոկատի hետ միասին «Զորավար Անդրանիկ» ջոկատը նախարարությունից զենք ստացավ, ու գնացինք Արցախ։ Այն ժամանակ ճանապարհ չկար, ուղղաթիռով գնացինք Արցախի Հադրութի շրջան։

Այնտեղ մնացել է մոտավորապես վեց ամիս։ Հետո Ռազմիկը վերադառնում է Հայաստան։

-Տանը ընդամենը մի գիշեր մնացի, հետո «Մեծն Մուրադ» ջոկատի կազմում գնացինք Մարտակերտի շրջան։

Այս ժամանակ Շահումյանի շրջանում թեժ մարտեր էին։ Արդեն կամավորական ջոկատները կազմալուծում էին, ու ձևավորվում էր բանակ։ Ռազմիկ Մադարյանը Մարտակերտի շրջանում կռվելիս վիրավորում ստացավ, բայց հրամանատարի բացակայության պատճառով իր վրա վերցրեց ջոկատի ղեկավարումը և շարունակեց վիրավոր կռվել։

-Երբ վերադարձա Հայաստան, արդեն ապաքինվել էի, ոչ մի բան չէր մնացել։
Ռազմիկ Մադարյանի համար հատկապես տպավորիչ էր Քարվաճառի ազատագրումը։

-Կամո Հովհաննիսյանը գլխավորում էր մեր 30 հոգանոց ջոկատը, որը ծուղակի մեջ ընկավ, մեր ընկերներից ինը զոհվեցին, իսկ տասնութը` վիրավորվեցին։

Վիրավորված ազատամարտիկների թվում  էր նաև Ռազմիկ Մադարյանը։ Երկու տեղից ծանր վիրավորված լինելը նրա մարտական ուղին ընդհատեց գրեթե 3 տարով։ Ապաքինվելուց հետո վերադարձավ բանակ և ծառայության անցավ հոսպիտալում` որպես կադրերի բաժնի պետ, հետագայում որպես հոսպիտալի պետի տեղակալ։ Հոսպիտալում 10 տարի ծառայելուց հետո, իր խոսքով ասած, թոշակի անցավ։
Պատերազմի տարիները Ռազմիկից խլեցին նրա լավագույն ընկերներին։

-Իսկ իմ բախտը չբերեց, ու ողջ մնացի։

Ազատամարտիկը կարծում է, որ եթե չլինեին քաղաքական ելևէջումները, իրենց պայքարը ավելի արդյունավետ կլիներ, և գրաված տարածքներն էլ ավելին կլինեին։
Հիմա դպրոցում դասավանդելուց զատ Ռազմիկը նաև Վանաձորի «Ինտերկապ» բարեգործական կազմակերպության փոխնախագահն է, ինչպես նաև Երկրապահ կամավորական միության Վանաձորի բաժանմունքի նախագահը։ Դպրոցում դասավանդելը օգնեց մեր հերոսին ավելի լավ պատկերացնել այսօրվա սերնդի հոգեբանությունը։ Ըստ նրա` այսօր ունենք խելացի, բանիմաց ու նվիրված երիտասարդություն, որն ունենալով նախնիների փորձը, հիմա ծառայում է արժանապատիվ և հաղթանակած բանակում։

-Բանակին նայում եմ որպես իմ զավակի։ Բանակ և անկախ պետություն ունենալը իմ ու իմ ռազմական ընկերների երազանքն էր, և այսօր մենք ունենք երկուսն էլ։ Ես շատ ցավ եմ ապրում, երբ բանակում տեսնում եմ այն, ինչը պետք է չլիներ, ու մենք չէինք էլ հանդուրժի։ Բանակի կազմավորման, ձևավորման, ստեղծման գործում մեր կամավորականները մեծ դեր ու նշանակություն են ունեցել։

Ազատամարտիկի կարծիքով Հայաստանը էլ ավելի հզոր կլինի, եթե ավելանա հավատը մեկը մյուսի հանդեպ։

-Երիտասարդները պետք է ընդունեն նախորդների փորձը, իսկ ավագ սերունդը պետք է հավատա այսօրվա երիտասարդին ու նրա ներուժին։

Ռազմիկ Մադարյանի համար կարևոր է, որ այսօրվա երիտասարդները նվիրված լինեն.

-Պարտադիր չէ, որ բոլորը զինվոր դառնան, բայց թող զինվորի պես նվիրված բանվոր դառնան, մտավորական կամ ցանկացած այլ բան, կարևորը` հավատարիմ լինեն իրենց հողին ու արմատներին:

lusine vanyan

Իմ կյանքի փոփոխությունը

Լուսանկարը` Հովնան Բաղդասարյանի

Լուսանկարը` Հովնան Բաղդասարյանի

Եթե չլիներ Լոռու Սմարթը, շատ երիտասարդներ չէին ձգտի ինչ-որ նոր բան սովորել: Սմարթը հնարավորություն տվեց ինձ, որ միշտ ձգտում ունենամ սովորելու հանդեպ: Եթե չլիներ Սմարթը, գուցե չիմանայի, թե ինչպես պետք է կամավորություն անեմ: Սմարթի միջոցով ես հասկացա, որ երեխաները կարող են ունենալ աշխատակազմին հավասար իրավունքներ, ծրագրավարների հետ լինել ընկերական և չկաշկանդվել խոսելիս:

Լուսանկարը` Հովնան Բաղդասարյանի

Լուսանկարը` Հովնան Բաղդասարյանի

Յուրաքանչյուր մարդու կյանքում պետք է լինի փոփոխություն, ու իմ կյանքի փոփոխությունը այն եղավ, որ Դսեղ-Դեբեդ խաչմերուկում բացվեց պայծառ Սմարթ-ը: Վայր, որտեղ կարող ես ամբողջ օրդ անցկացնել, բայց չձանձրանալ, որովհետև Սմարթի պայծառ դեմքերը թույլ չեն տա:

Լուսանկարը` Լիլիթ Կարապետյանի

Լուսանկարը` Լիլիթ Կարապետյանի

Լուսանկարը` Հովնան Բաղդասարյանի

Լուսանկարը` Հովնան Բաղդասարյանի

Երբ իմ ընկերների հետ խոսելիս մի պահ շեղվում եմ թեմայից ու սկսում անդադար խոսել Սմարթից, ու հարցնում են՝ Սմարթը ի՞նչ է, զարմանում եմ, թե ինչպես չգիտեն: Սմարթը էն տեղն է, որտեղ գնում են գյուղաբնակ երեխաները ու զարգանում, սովորում, Սմարթը էն տեղն է, որ կոտրեց այս կարծրատիպը՝ ուսուցիչները աշակերտներից բարձր են։

Լուսանկարը` Լիլիթ Կարապետյանի

Լուսանկարը` Լիլիթ Կարապետյանի

Լուսանկարը` Հովնան Բաղդասարյանի

Լուսանկարը` Հովնան Բաղդասարյանի

Սմարթը տվեց ամենակարևորը՝ ընկերներ, ընկերներ, ովքեր օգնում են ամեն հարցում:

Եկե՛ք Սմարթ. զարգանանք միասին։