Մեր հասցեն՝ Օձունի Մշակույթի տուն

Շուրջ 4  տարի հաճախում եմ Օձունի Մշակույթի տան թատերական խմբակ, որի ղեկավարն է Գոհար Մայրանյանը: Հաճախ ենք կազմակերպում միջոցառումներ և ոչ միայն գյուղում, այլ նաև գյուղից դուրս: Մասնակցել ենք մրցույթների և շահել մրցանակներ: Քանի որ այս տարի Մեծ Եղեռնի հարյուրամյա տարելիցն էր, թատերական խմբակի ուժերով կազմակերպեցինք «Կոչեմ ապրողաց» միջոցառումը, որի բովանդակությունը  ոչ միայն հիշատակմանն էր վերաբերվում, այլ նաև ոգեկոչմանը: Այդ միջոցառման մեջ ես ներկայացնում էի բուժքրոջ կերպար, խմբակի տարբեր անդամներ մարմնավորում էին տարբեր կերպարներ:

Կարող էինք այլ տարբեր բեմադրություններ ներկայացնել թեմային վերաբերող, սակայն չունենալով համապատասխան հագուստ և առարկաներ, չիրականացվեց մեր նպատակը:

Եվ առհասարակ, մեզ հուզում է այն հանգամանքը, որ չունենք հովանավորներ, որպեսզի խմբակի անդամների բեմական հագուստները, աքսեսուարները, դեկորները ավելացնենք, շատացնենք, ինչպես նաև ունենանք հնարավորություն մեկնել այլ բնակավայրեր` հանդես գալ այլ բեմերում: Մենք շատ ենք ուզում նաև իբրև հանդիսատես դիտել դասական և ժամանակակից դրամատուրգների պիեսներ, հասկանալ արհեստավարժ արտիստների անզուգական խաղը, որը մեզ հնարավորություն կտար ավելի լավ հասկանալ և ճիշտ ըմբռնել կերպար մարմնավորելու և դերասանի մասնագիտության նրբությունները:

Մեր խմբակը տարվա կտրվածքով շատ հաճախ է կազմակերպում միջոցառումներ, բայց հովանանոր ունենալու դեպքում կուզենայինք բեմադրել դասական գործ: Մեր խմբակի ղեկավարը մեծ ցանկություն ունի բեմադրելու Մուրացանի «Ռուզանը» կամ Անդերսենի « Ջրահարսը»-ը: Այդ ամենը իրականացնելու համար լուրջ ֆինանսական միջոցներ են պետք:

Անահիտ Հովվյան

 

DSC07589Լավագույն Չինումաչինը

2014թ. սեպտեմբերի 26-ին Երևանում Հովհաննես Թումանյանի տուն-թանգարանում կազմակերպվել էր ամենամյա հեքիաթասացության մրցույթ-փառատոն «Երկնքից երեք խնձոր ընկավ»: Այդ մրցույթին Օձունի Մշակույթի տան թատերական խմբակի կողմից ներկայացանք ես` Մերի Նալբանդյանս և Արեն Դավթյանը, ով ներկա պահին ուսանում է Ջիվանու անվան դպրոցի ժողովրդական և գուսանական երգի բաժնում: Մենք ներկայացրել էինք Թումանյանի «Բարեկենդանը» հեքիաթը Լոռվա բարբառով: Ժյուրիին և հանդիսատեսին շատ էր դուր եկել մեր ելույթը: Մրցույթին մասնակցում էին 32 խումբ հանրապետության տարբեր մարզերից, Արցախից, Սփյուռքից, և այդ փառատոնի ժամանակ մենք շահեցինք հինգ մրցանակներից մեկը` «Լավագույն Չինումաչինի իմաստուն»:

Առաջիկա օրերին Լոռու մարզում կազմակերպվելու է ազգային ծեսերին և ավանդույթներին նվիրված միջոցառում, որին մենք կմասնակցենք և «Բարեկենդանը» հեքիաթի բեմադրությամբ, և ժողովրդական երգ ենք ներկայացնելու դուետով: Այժմ կատարում ենք նախապատրաստական աշխատանքներ մեր խմբակի ղեկավար ընկեր Գոհարի հետ, և հուսով եմ, որ այդ օրը լավագույնս կներկայանանք բազմահազար հանդիսատեսի առջև: Եվ ուզում եմ, որ անպայման մեր գյուղի և հատկապես մշակույթի տակ պատիվը բարձր պահենք:

Մերի Նալբանդյան

Ինչպես է անցնում ամառը մեր գյուղում

 

Լուսանկարը՝ Նելլի Բեգլարյանի

Լուսանկարը՝ Նելլի Բեգլարյանի

Ամառ՝ տարվա  միակ  եղանակը, որ  չես  հասկանում , թե  ինչպես  անցավ: Դա  երևի  նրանից  է, որ  երկար  սպասված  արձակուրդների  մեծ  մասը  անց  ես   կացնում   դաշտերում՝ օգնելով  ծնողներին: Չնայած  եղանակային կտրուկ փոփոխություններին,  օրերը  մեր  գյուղում  անցնում  են  հիանալի: Գեղեցիկ  բնությունը  անմասն չի մնում  ժամանակդ  լավ  անցկացնելու  գործում:  Շրջապատված  լինելով  գողտրիկ  բնությամբ,  բավական  է  միայն  նստես  մի  ծառի  ստվերում,  փակես  աչքերդ  ու  հանգստանաս:  Հաճախակի  կազմակերպվում  են  ճամբարներ,  որտեղ  մեծ  սիրով  մասնակցում  են  գյուղի  փոքրիկ  բնակիչները,  երիտասարդները,  և  ինչու  չէ,  նաև  մեծահասակները՝  իրենց  փոքրիկ  ներդրումներով:  Չնայած  սրտի  թրթիռով  սպասում  էինք  Վարդավառին,  բայց  ամեն  արևոտ  օր  մեզ  համար  Վարդավառ  է:  Երեխաները   վազվզում  են  այս  ու  այն  կողմ՝  փոքրիկ  դույլերը  ձեռքներին  թրջված  հագուստով  ուրախանում  են  իրենց  խաղով,  և  ուրախացնում  ծնողներին՝  այդ  օրը  դարձնելով  նրանց  համար  կրկնակի  տոն:  Երեկոները  հավաքվում  ենք  խարույկի  շուրջը  և  լսում  մեծերի  հետաքրքիր  և  զվարճալի  պատմությունները:  Տրամադրությունդ  բարձրանում  է  հատկապես  այն  ժամանակ,  երբ  ականատես  ես  լինում  արևաշող  լուսաբացին  ու  մայրամուտին:  Եվ  այսպես  էլ  անցնում  է  ամառը  մեր  գյուղում՝ ճիշտ  է,  մի  փոքր  հոգսաշատ,  բայց  պայծառ  և  հրաշալի:

Լուսանկարը՝ Նելլի Բեգլարյանի

Լուսանկարը՝ Նելլի Բեգլարյանի

Բազումն իր բազում հոգսերով

Լուսանկարը՝ Սաթինե Սաքանյանի

Լուսանկարը՝ Սաթինե Սաքանյանի

Ես Սաթինե Սաքանյանն եմ Լոռու մարզի Բազում գյուղից: Ապրում եմ այս գյուղում ծննդյանս օրվանից ի վեր: Շատ եմ սիրում իմ գյուղը: Անկեղծ ասած, ինքն էլ ինձ է շատ սիրում: Իմ գյուղը գեղեցիկ է, լի եղևնու անտառներով, բնությունը և օդը հիասքանչ է:

Երբ ամառը գալիս է, գյուղը աշխուժանում է: Թոռնիկները գալիս են քաղաքից գյուղ` իրենց տատիկ-պապիկներին այցելության և ամբողջ ամառային արձակուրդները անցկացնում այստեղ:

Գյուղը լցվում է երեխաների խինդ ու ծիծաղով, ուրախություն է տիրում ամբողջ գյուղում: Երեխաները խաղում են, մեծերը աշխատում: Գյուղը եռում է աշխուժությունից:

Սակայն տղամարդիկ գտնվում են իրենց հայրենիքից և ընտանիքից հեռու` արտագնա աշխատանքի: Գյուղում են գտնվում երեխաները, կանայք և ծերերը:  Եվ ամբողջ տան և այգու հոգսն ընկնում է տան տիկնոջ և երեխաների ուսերին:

Լուսանկարը՝ Սաթինե Սաքանյանի

Լուսանկարը՝ Սաթինե Սաքանյանի

Կանայք պատրաստվում են ձմռանը: Պահածոներ են պատրաստում, պանիր, ջիլ պանիր պատրաստում:

Արդեն սկսել է խոտհավաքը, բոլորը դաշտերում են, հավաքում են կենդանիների ձմռան պաշարը: Երեկոյան հոգնած տուն են վերադառնում հանգստանալու ակնկալիքով, բայց իհարկե, երեխաները սկսում են իրենց աշխուժությունը, և հանգստանալու միտքը հօդս է ցնդում: Առավոտյան արթանանալով նորից սկսվում է նույն առօրյան:

Գյուղում զբաղվում են անասնապահությամբ և հողագործությամբ:

Լուսանկարը՝ Սաթինե Սաքանյանի

Լուսանկարը՝ Սաթինե Սաքանյանի

Ամառը սկսելուն պես անասնապահները հավաքում են գյուղի անասուններին և գնում սարը մինչև ուշ աշուն:

Հողագործությամբ են զբաղվում մեր գյուղում կարելի է ասել ամեն ընտանիք:

Գյուղացիները ամեն առավոտ գնում են իրենց այգիները մշակելու և վերադառնում ուշ երեկոյան: Մշակում են կարտոֆիլ, լոբի, ոլոռ, լոլիկ, վարունգ և մի շարք այլ բանջարեղեններ: Ցավոք, գյուղացիներից շատերը չեն կարողանում ոռոգել իրենց այգիները, որովհետև համապատասխան պայմաններ չկան, այդ իսկ պատճառով էլ շատ ժամանակ բերքը չի գոհացնում գյուղացուն:

Գյուղացիներից շատերը գնում են անտառ` հավաքելու մոշ, ազնվամորի, որպեսզի հաջորդ օրը տանեն քաղաք վաճառելու:

Երիտասարդներն ամռանը օգնում են իրենց ընտանիքներին հողը մշակելու գործում: Հավաքվում են ընկերներով, խաղում տարատեսակ խաղեր կամ էլ գնում են գետը լողալու: Նրանք էլ այսպես են անցկացնում իրենց ամառը:

Գյուղամիջում ամռանը հավաքվում են ծեր պապիկները, ովքեր չեն գնում առտագնա աշխատանքի: Զրուցում են միմյանց հետ, խաղում նարդի:

Մեր գյուղը շատ հյուրընկալ գյուղ է, և ամռանը ունենում է շատ հյուրեր:

Լուսանկարը՝ Սաթինե Սաքանյանի

Լուսանկարը՝ Սաթինե Սաքանյանի

Մեր գյուղը գրավում է զբոսաշրջիկներին իր մաքուր օդով, գեղեցիկ բնությամբ, անտառներով, հանգստյան գոտիներով և Սուրբ Հովհաննես վանքով:

Գյուղում աշխատավայրեր, կարելի է ասել, թե չկան: Գյուղը ունի դպրոց և մանկապարտեզ: Ովքեր ունեն մանկավարժի կրթություն, աշխատում են կրթության ոլորտում: Գյուղապետարանում աշխատում են համապատասխան կրթություն ունեցող անձիք: Գյուղի կանանցից շատերը աշխատում են կարի գործարանում, որը գտնվում է Վանաձոր քաղաքում: Տղամարդիկ էլ իրենց համայնքում գործ չգտնելու պատճառով բռնում են արտագնա աշխատանքի ուղին:

Երեկ փողոցով քայլելիս լսեցի երկու կանանց խոսակցություն:

-Է~, դարը փոխվել է, երեկ միայն տղամարդիկ էին թողնում իրենց կանանց ու երեխաներին  գնում խոպան, էսօր կանայք են թողնում իրենց տղամարդկանց ու գնում արտագնա աշխատանքի.- կատակելով խոսում էին կանայք: Բայց ի՞նչ կատակ, երբ կեսը լուրջ է:

Գյուղում ապրելը ունի իր լավ և վատ կողմերը:

Լավը` մաքուր օդ, բնություն, անկեղծ ու միամիտ լոռեցիներ:

Իսկ վատն այն է, որ շատ ժամանակ կտրված ենք լինում քաղաքից:

Զանգ չստանալը դեռ ոչինչ չի նշանակում…

Վերջապես, երկար հանգստից հետո, որն արդեն ձանձրացնում էր, ես գտա ամառային դպրոց…

Սովորական առավոտ էր, ինչպես միշտ քնած էի: Հանկարծ ստացա մի զանգ եղբորիցս: Պարզվեց, որ անցած ամիս ամառային դպրոցի համար լրացրած հայտի համար են իրեն զանգահարել: Ես վստահ էի, որ անցել եմ և հույսով սպասում էի զանգի: Արդեն ժամը 10:00 էր, ակնհայտ էր՝ ես դեռ զանգ չեմ ստացել, իսկ դասընթացի առաջին օրը սկսում  էր հենց ժամը 10:00-ին: Ընկերներիցս  մեկը զանգեց և ասաց, որ N10-րդ դպրոցում է տեղի ունենալու առաջին դասը: Ես ուրախացա և արագ հագնվեցի: Սակայն այդ ուրախությունը կարճ տևեց, երբ հիշեցի, որ ինձ չեն զանգահարել: Բայց միևնույն է, որոշեցի ինքս գնալ և ճշտել, միգուցե շփոթմունք է եղել: Դուս եկա տանից և վազեցի դպրոց: Տարօրինակ էր, բայց այնտեղ բացի ընկերոջիցս ոչ ոք չկար: Զանգահարեցի դասընթացի կազմակերպիչներին, նրանք ինձ հայտնեցին, որ ոչ թե 10-րդ, այլ 17-րդ դպրոցում է տեղի ունենալու դասընթացը: Ընկերս շփոթվել էր…

Արդեն դասից ուշացել էինք, և անգամ 17-րդ դպրոցի տեղը չգիտեինք, սակայն դա մեզ չխանգարեց, մի քանի զանգից և հարցուփորձից հետո մենք հայտնվեցինք ճիշտ տեղում: Բախտս բերեց…

Դասը դեռ չէր ավարտվել: Ճիշտ է, մենք արդեն մեկ ժամ ուշացել էինք, բայց կազմակերպիչները մեզ մեծ սիրով հրավիրեցին ներս: Ընդհանրապես մոռացել էի այն փաստի մասին, որ ինձ չեն հրավիրել դասընթացին: Բարեբախտաբար դա խնդիր չհանդիսացավ, ինձ գրանցեցին առաջին խմբում, և ես դարձա այդքան սպասված ամառային դպրոցի մասնակից: Հետո, իհարկե, հիշելով չստացած զանգի մասին, ես խոսեցի կազմակերպիչների հետ, նրանք ինձ հայտնեցին, որ ես անցել էի, ուղղակի շփոթմունք է եղել կամ էլ զանգահարել են, և մենք չենք պատասխանել:

Արդեն երեք օր է, ինչ ես մասնակցում եմ  վեբ-ծրագրավորման դասընթացին: Այս ընթացքում ես ստացել եմ բազում նոր գիտելիքներ և հմտություններ: Հայ-հնդկական ՏՀՏ Գերազանցության Կենտրոնը շատ մեծ աշխատանք է կատարում, մենք 3 օրվա ընթացքում արդեն կարողանում ենք կայք ստեղծել, տեքստեր տեղադրել և դրանց հետ տարբեր ձևափոխություններ կատարել: Ես գտա ինձ հետաքրքիր և օգտակար տեխնոլոգիական գիտելիքներով լի ամառային դպրոցը, ծանոթացա նոր մարդկանց հետ: Բազում նոր տպավորությունները և հին ու նոր ընկերներիս հետ  ժամանցը ամբողջովին լցրեցին իմ ազատ ժամանակը: Ձանձրույթը և պասիվ հանգիստը ինձ համար չեն, ես դրանում ևս մեկ անգամ համոզվեցի:

«Մեծական» հոգսեր

Լուսանկարը՝ Մուշեղ Բաղդասարյանի

Հարցազրույց իմ քեռու` Արմեն Քոչարյանի հետ

-Քեռի, քանի՞ տարի է պապիկը աշխատել Վանաձորի քիմիական գործարանում:

-Պապիկդ` Մանուչար Քոչարյանը, 50 տարի,  աշխատել է գործարանում իբրև ապարատավար, Սաթ ջան:

-Օ~, 50 տարի:

Ես անկեղծ շատ զարմացա: 50 տարին մեծ ժամանակահատված է, բայց պապիկս իր կյանքի մեծ մասը անց է կացրել այդ գործարանում:

-Իսկ դու քանի՞ տարի ես աշխատում, ի՞նչ մասնագետ ես:

-Երևի 7 տարի կլինի, աշխատում եմ որպես էլեկտրածառայության վարպետ:

-Իսկ պապիկի աշխատելու ժամանակ ի՞նչ էին արտադրում:

-Ամեն  ինչ էլ արտադրում էին` մելամին, կարբիտ, կորումդ, ազոտական պարարտանյութ:

-Իսկ հիմա ի՞նչ եք արտադրում:

-Հիմա չենք արտադրում:

-Ինչո՞ւ,- զարմացած հարցրեցի ես:

-Չեն ուզում` չեն արտադրում, իրենց ձեռքին չի՞:  Բայց պատճառներ իհարկե, կան: Նախ` երկրաշարժի ժամանակ շատ բան վնասվեց, հետո անկախության տարիներին, երբ դուրս եկանք ԽՍՀՄ-ի կազմից, կորցրեցինք թե պատվիրատուներին, թե հումքի շուկան, և այսպես շատ ու շատ պատճառներ կան:

-Քեռի, քիմիական գործարանը ե՞րբ է կառուցվել:

-Սաթ ջան, քիմիական գործարանը կառուցվել է այն ժամանակ երբ մենք դեռ ԽՍՀՄ-ի կազմում էինք, երբ քիմ գործարանը կառուցվեց, Վանաձորը դարձավ քաղաք: Գործարանի աշխատելու տարիներին ամբողջ քաղաքը աշխատում էր, ապրում, իսկ հիմա ապրելը  հարաբերական է: Այնքան մեծ էր ու այնքան աշխատատեղեր ուներ, որ գործարանի մեջ ավտոբուս կար, որը տեղափոխում էր աշխատողներին շենքից շենք: Իսկ հիմա աշխատող էլ չկա, որ տեղափոխեն:

Տարիներ շարունակ գործարանը պահել է ամբողջ քաղաքը, բայց այսօր այդ նույն գործարանը չի աշխատում, մարդիկ գործ չունեն ու կամաց-կամաց լքում են հայրենիքը:

-Քեռի, դու է՞լ ես ուզում գնալ Հայաստանից:

-Չէ, չեմ կարող, ինչքան էլ վատ ապրեմ, չեմ կարող հեռանալ իմ հայրենիքից:

-Գոնե աշխատավարձերը, նրանք, ովքեր աշխատում են, ամեն ամիս վճարո՞ւմ  են:

-Այս տարի դեռ աշխատավարձ չենք ստացել:

-Իսկ գոնե հույս տալի՞ս են, որ կվճարեն:

-Դե~, հույսը վերջինն է մեռնում:

-Քեռի, ինչո՞ւ ես գնում գործի, եթե աշխատավարձ չեն տալիս:

-Բա ի՞նչ անեմ, ուրիշ աշխատանք չկա, գոնե հույս ունեմ, որ տարին մեկ անգամ պիտի աշխատավարձ ստանամ:

Տխուր զրույց ստացվեց, չէ՞:

Չեմ կարող չասել

Լուսանկարը՝ Մուշեղ Բաղդասարյանի

Քանի որ ունեմ հանգիստ բնավորություն, ապա ինձ հուզող թեմաներ այդքան էլ չկան: Ինչպես ասում են` աշխարհն էլ կործանվի, ինձ համար միևնույն է: Սակայն կցանկանայի այնուամենայնիվ առանձնացնել մի քանի խնդիրներ: Սկզբում, քանի որ ես ինքս երիտասարդ եմ, բացեմ  «բողոքներիս գիրքը»  և սկսեմ նրանից, որ շատ երիտասարդներ չունեն աշխատանք, այդ պատճառով լքում են երկիրը: Ամենացավալին այն է, որ գնում են կրթված, գրագետ, երկրի համար մինչ այդ ինչ-որ բան անող մարդիկ:

Վերջերս նաև ինձ անհանգստացնում է երկրի սահմաններին լարված իրավիճակը: Հասկացանք թշնամիներ ենք, բայց մինչև ե՞րբ ենք կռվելու: Մեղավորներ կան` երկու երկրների ղեկավարները, ովքեր ձեռքները ծալած հաշվում են, թե ով քանի զոհ տվեց: Հիմա շատերը կմտածեն, թե 19 տարեկան երեխա ես, դու նպատակներ, երազանքներ չունե՞ս, քիթդ մտցրել ես քաղաքականության մեջ, բա քեզ պե՞տք է:

Իհարկե, ունեմ և՜ նպատակներ, և՜ երազանքներ: Ուզում եմ երկիրս խաղաղ տեսնել, մայրերի աչքերին արցունքներ չլինեն, և ոչ-ոք իրեն մխիթարելու համար չասի. «Տղես հերոսի մահով մահացավ»: Ճի՜շտ է, հերոսի մահով, բայց կարող էր նաև ապրել, եթե երկրի ու ժողովրդի մասին մտածող լիներ: Ուզում եմ, որ մարդիկ ունենան աշխատանք, ոչ-ոք չմտածի երկիրը լքելու և ապրուստի միջոցները ուրիշ երկրում հայթայթելու մասին:

գ.Վահագնի, Լոռի

Ամեն բան շաղկապված է

Լուսանկարը՝Դիանա Ղազարյանի

Իմ բնակավայրը քաղաք Վանաձորն է, որի խնդիրները գրեթե ոչնչով չեն տարբերվում Հայաստանի մյուս քաղաքների և գյուղերի խնդիրներից: Հայաստանի ողջ տարածքում քաղաքից քաղաք, գյուղից գյուղ խնդիրները չեն փոխվում: Ամեն տեղ էլ առկա է գործազրկության բարձր ցուցանիշներ և դրանից բխող անդադար արտագաղթ: Դեռահասների խնդիրները ևս չեն տարբերվում բնակավայրից բնակավայր: Իմ հասակակիցների շրջանում մեծ է պարապության և ձանձրույթի մակարդակը, դեռահասների զբաղվածությունը սահմանափակվում է միայն դպրոցով: Քիչ են արտադպրոցական զբաղմունքները կամ ամբողջությամբ բացակայում են, առկա զբաղմունքներն էլ (պարի, երգի, ասմունքի և այլ խմբակներ) ոչ բոլորին են ֆինանսապես հասանելի: Այս ամենը բերում է նրան, որ նոր սերունդը մեծանում է անտարբեր և անհետաքրքրասեր: Իսկ նրանք, ովքեր ձգտում են ավելիին, դպրոցն ավարտելուն պես լքում են իրենց բնակավայրերը: «Առավել հաջողակները» հեռանում են երկրից, իսկ «քիչ հաջողակները» հաստատվում մայրաքաղաք Երևանում: Այսպիսով, կարելի է եզրափակել, որ միայն գործազրկությունը չէ, որ դատարկում է մեր բնակավայրերը, այլ դեռահասների՝ ապագա սերնդի, պարապությունն ու ձանձրույթը ևս լուրջ պատճառ են:

Ահա թե ով է իմ պապիկը

Լուսանկարը՝ Լիլիթ Սուքիասյանի

Պապիկս` Վիգեն Սուքիասյանը,  ծնվել է 1950 թ․ դեկտեմբերի 10-ին Գյուլագարակ գյուղում։ Նրա արմատները Իջևանի Սևքար գյուղից են:

-Որտե՞ղ ես ստացել նախնական կրթությունը, պապիկ։

-Նախնական կրթությունը ստացել եմ Գյուլագարակի միջնակարգ դպրոցում:

-Եվ ավարտել ես մեդալով, այնպես չէ՞:

-Այո, մեդալով եմ ավարտել։

-Իսկ ո՞ր առարկաներն ես շատ սիրել։

-Սիրել եմ ֆիզիկա և կենսաբանություն առարկաները։

-Դպրոցն ավարտելուց հետո գիտեմ, որ սովորել ես Երևանում, որտե՞ղ ես ընդունվել։

-Ընդունվել եմ պոլիտեխնիկ ինստիտուտ, կիբեռնետիկայի ֆակուլտետի էլեկտրոնիկա բաժինը։

-Իսկ որտե՞ղ էիր մնում սովորելուդ տարիներին։

-Ինստիտուտի հանրակացարանում:

-Մենա՞կ էիր մնում, պապ։

-Ոչ, ընկերներիս հետ։

-Իսկ դժվա՞ր չէր, պապ, ընտանիքից հեռու ապրելը:

-Դժվար էր, բայց այն ժամանակ այսքան հեշտ չէր գնալ-գալը, 6-7 ժամ ճանապարհ էինք գնում-գալիս:

-Ինչո՞վ էիք գնում-գալիս։

-Գնացքով։

- Իսկ հաճա՞խ էիր գալիս տուն։

-Տարին երկու անգամ. մի անգամը Նոր տարուն, մի անգամն էլ արձակուրդներին։

-Ավարտելուց հետո ի՞նչ ես արել:

-Ավարտելուց հետո գործուղվել եմ Տաշիր։Այնտեղի միկրո-էլեկտրոնիկայի գործարանում եղել եմ ինժեներ, վարպետ, հետո տեղամասի պետ եմ եղել, այնուհետև արտադրամասի պետ:

-Իսկ ծառայե՞լ ես, պապ:

-Պոլիտեխնիկ ինստիտուտն ուներ ռազմական ամբիոն, սովորելուն զուգահեռ նաև զինվորական գործ էինք սովորում: Ստացել եմ  լեյտենանտի կոչում, այնուհետև ավագ լեյտենանտի կոչում, իսկ յոթանասունութ թվին զորակոչվել եմ սովետական բանակ, որը տեղակայված էր Ադրբեջանի Կուտկաշեն ավանում։

Լուսանկարը՝ Լիլիթ Սուքիասյանի

Լուսանկարը՝ Լիլիթ Սուքիասյանի

-Դժվար չէ՞ր միաժամանակ և՛ ինստիտուտում սովորել, և՛ ռազմական ամբիոնում։

-Մենք շաբաթվա մեջ մի օր էինք հատկացնում դրան, էլի էլեկտրականության հետ էր կապված, բանակին կապով ապահովելու համար։

-Ինչո՞ւ  այդքան ուշ  զորակոչվեցիր բանակ։

-Այդ ժամանակ որպես սպա էի ծառայում։ Այդ ժամանակ նույնիսկ հայրդ էր ծնված։

-Քանի՞ տարի ծառայեցիր։

-Երկու տարի։ Առաջարկություն եղավ մնալ և շարունակել ծառայել հրամանտարի տեղակալ քաղաքական գծով, բայց ես չհամաձայնվեցի, ու հետ եկանք Հայաստան:

-Բա ինչո՞ւ չհամաձայնվեցիր։

-Ասեմ, որովհետև աշխատանքը ծանր էր, և հետո էլ ուղղակի չէի ուզում մնալ այնտեղ։

-Հայաստան գալով ի՞նչ աշխատեցիր։

-Ստեփանավանում կապի հանգույցում (հեռախոսային կապ) ինժեներ աշխատեցի։ Հետո գլխավոր ինժեներ, վերջում էլ տնօրեն։

-Իսկ ո՞ր տարածաշրջաններն էր քո ղեկավարության տակ։

-Տաշիր և Ստեփանավան։

Իդեպ, պապիկիս գրասենյակում կային շատ-շատ ծաղիկներ, որոնք նա մշակում էր և հիմա էլ տանը մշակում է մեծ սիրով։ Մեկը մեկից գունեղ ու հետաքրքիր և մեկը մեկից գեղեցիկ։

-Երկրաշարժի ժամանակ այստեղ եք չէ՞ եղել։

-Այո։Երկրաշարժից հետո ամբողջ երկու տարի վերականգնողական աշխատանքներ եմ տարել։Բոլոր մալուխները տեղաշարժվել էին, ու կապի վիճակը վատացել էր: Սրան հաջորդեց մութ ու ցուրտ տարիները, որի ժամանակ շատ լուրջ էր հեռախոսային կապի հարցը, որովհետև հոսանքը անջատում էին, իսկ մեր մարտկոցները այդքան չէին կարողանում ապահովել։Այս վիճակից դուրս գալու համար մենք մեր կապի աշխատողներով, մեր սեփական ուժերով  նախաձեռնեցինք կառուցել բարձրավոլտ գիծ, գետնի տակի եղած գիծը վերականգնեցինք և միացրեցինք  մեր ուժերով կառուցած ենթակայանին, սա էլ միացնելով մեր հանգույցին, սկսեց կայուն աշխատել կապը։Փաստորեն մենք բարի գործ կատարեցինք մարդկանց համար։Հետո նախկին Ագրոբանկի շենքը մեզ տրամադրեցին: Մենք դա վերանորոգեցինք, թվային կայան տեղադրեցինք ու Ստեփանավանի ժողովրդին այդ ժամանակ կապով ապահովեցինք։

-Ինչքա՞ն ժամանակ տևեց դա։

-Ստեփանավանին կապով ապահովեցինք 1996 թվից մինչև 2005 թիվը։ Հետո ավելացրեցինք ևս 2000 համար, դարձավ 4000-ը, վատ վիճակում գտնվող հաղորդալարերը վերանորոգեցինք, լրիվ նոր ցանց կառուցեցինք: Մի խոսքով, բավականաչափ օգուտ տվեցինք և՛ քաղաքին, և՛ գյուղական բնակավայրերին:

-Իսկ այլ բնակավայրերում կապ չկա՞ր:

-Դե մյուս տեղերում էլ այլ ձևով էին ապահովում: Հայաստանում առաջին թվային կայանը տեղադրվել է Գյումրիում, երկրորդը` Ստեփանավանում։ Իսկ թվային կապը ամենաորակովն է։

-Այդքան տարի աշխատելով դժվար չէ՞ր թոշակի անցնել։

-Իհարկե դժվար էր, բայց հետո քիչ-քիչ հարմարվեցի, որովհետև տանն էլ շատ զբաղմունք ունեմ:

-Ապրես, պապ, հարցազրույցի համար։

-Դու էլ ապրես, Լիլիթ ջան։

Լուսանկարը՝ Լիլիթ Սուքիասյանի

Լուսանկարը՝ Լիլիթ Սուքիասյանի

Պապիկս հիմա զբաղվում է գյուղատնտեսությամբ: Մեր բակում ամեն տեսակ բանջարեղեն կա: Զբաղվում է նաև մեղվաբուծությամբ, ճագար ենք պահում, հավ ենք պահում, մի խոսքով, նա մեզ ապահովում է օգտակար, թարմ և բնական մթերքներով: Մենք էլ, ինչքանով կարողանում, օգնում ենք նրանց:

Ամռան մի օր Օձունում

mosh8Առավոտյան ժամը չորսն էր: Արթնացա զարթուցիչի ձայնից: Պիտի գնայինք մոշի: Հիմնականում մոշի գնում ենք օգոստոսի սկզբից: Գյուղի գրեթե բոլոր երեխաները գնում են` մոշը վաճառելու նպատակով: Այս առավոտը տարբերվում էր մյուսներից, որովհետեւ իմ, եղբորս եւ ընկերուհուս հետ լինելու էին նաեւ այլ մարդիկ: Նրանք եկել էին Երեւանից, եւ ցանկանում էին տեսնել, թե ինչպես ենք մոշ հավաքում: Բավականին վատ եղանակ էր: Ամբողջ գիշեր անձրեւ էր տեղացել, բայց չնայած դրան` մենք որոշեցինք շարունակել ճանապարհը: Սկզբից գնում էինք հարթ ճանապարհով եւ բավականին հանգիստ: Ճանապարհի ընթացքում ես եւ եղբայրս պատմում էինք հետաքրքիր դեպքեր, վայրերի անվանումներ: Նախ պատմեցինք, թե ինչ հաճելի է տեսնել, թե ինչպես են դուրս գալիս արեւի առաջին ճառագայթները: Ճառագայթներից արդեն պարզ է դառնում, թե օրն ինչպես պետք է անցնի: Ասենք, եթե կարմիր են, ապա այդ օրն արեւը ուժեղ պետք է լինի, եթե մի քիչ ավելի նարնջագույն, ապա նորմալ, եւ այդպես շարունակ: Երեխեքը զարմանում էին, երբ ասում էինք մեր տեղանունները: Ասենք ‘‘Կոր քար’’, ‘‘Թալենի’’ ու նաեւ ‘‘Ճիլ գոլը’’: Հետաքրքիր է այն փաստը, որ ասում են այդ գոլը ճահիճ է եւ ունի իր մեջ քաշելու հատկություն:
Մոշ քաղելու ժամանակ իմ հետ էին Հովնանը եւ Լիլիթը: Ու իրենք զարմանում էին, թե ոնց են մարդիկ այդքան վաղ արթնանում, բարձրանում սարեր, մոշ հավաքում, այդ ամենը նրանց համար անծանոթ էր: Նրանք շրջում էին, նկարում էին ամեն ինչ` մոշը, ծաղիկները եւ ընդհանրապես բնությունը: Հետաքրքիր էր տեսնել, թե ինչպես ենք աշխատում:
Սիսակը եւ Դիանան մնացել էին վերեւում եւ չէին իջել սարի ստորոտը, այդ պատճառով որոշեցինք ճանապարհը ընդհատել եւ հետ վերադառնալ նրանց մոտ: Մինչ այդ եղբայրս հեռացել էր մեզնից, եւ չէինք կարողանում գտնել նրան: Եղբորս ձայն տալով բարձրանում էինք վեր: Քանի որ մեր հյուրերը սովոր չէին այդպիսի ճանապարհների, եթե, իհարկե, կարելի է դա ճանապարհ համարել, չէին կարողանում արագ քայլել եւ հոգնել էին: Բարձրանալու ընթացքում Լիլիթը մի ծաղիկ նկարեց, որը բուժիչ հատկություններ ունի: Դրանով թեյ են պատրաստում: Լիլիթը կարծում էր, որ դա ուրց է, բայց ես ասացի, որ դա խնկածաղիկ է: Այսպես դանդաղ, հանգիստ, մի քիչ հոգնելով հավաքել էինք կես դույլ մոշ: Երբ հասանք Սիսակի ու Դիանայի մոտ, Լիլիթը ցույց տվեց ծաղիկը: Սիսակը մտածում էր, որ դա դաղձ է: Եվ այդպես էլ չկարողացանք նրան հակառակը համոզել:

Մինչ կատակում էինք, հայտնվեց եղբայրս, ի դեպ բավականին բարկացած, որովհետեւ շատ էր ձայն տվել, փնտրել ինձ, բայց չէր գտել: Նա նույնպես հավաքել էր մոշ: Մեր հավաքածները միավորեցինք եւ որոշեցինք հետ դառնալ տուն: Չմոռանամ ասել, որ մոշը հենց նրանք էլ գնեցին: Ամենաուրախ եւ զվարճալի դեպքը տեղի ունեցավ վերջում: Հետ գալու ժամանակ ես եւ Լիլիթը մի քիչ առաջ էինք քայլում: Հանկարծ լսեցինք ինչ-որ ձայն, այն նման էր աքլորի ձայնի: Ձայնը բավականին երկար ժամանակ տեւեց: Լիլիթին ասացի, որ երեւի արձագանքում է, որովհետեւ մոտակայքում կային փոքրիկ տներ, որտեղ մարդիկ անասուններ էին պահում: Բայց ամենաանսպասելին տեղի ունեցավ, չեք էլ պատկերացնի: Լիլիթը բացահայտեց, որ դա իր հեռախոսի զարթուցիչն էր: Վա~յ, այնքան էինք ծիծաղել: Երեւի այս առավոտվա ամենազվարճալի դեպքն էր: Ես եւ եղբայրս մեծ բավականություն ստացանք: Ընդամենը երկու ժամ, որն իր մեջ պարունակեց մի փոքրիկ դրվագ մեր կյանքից: Հուսով եմ, որ մեր երեւանցի ընկերները նույնպես հավանեցին մեր էքսկուրսիան: Շատ ուրախ եմ, որ նման մարդկանց հետ եմ ծանոթացել: Շատ շնորհակալ եմ, որ եկան, շփվեցինք, նորանոր տեղեկություններ իմացանք: Այսօր նրանք կգնան, իսկ մեր ամառային առօրյան էլի նույն կերպ կշարունակվի. լուսադեմից առաջ կբարձրանանք սար` մոշ ու ազնվամորի հավաքելու, արեւի առաջին ճառագայթներով որոշելու եղանակը, մրցելու մյուս երեխաների հետ, թե ով ինչքան կարողացավ հավաքել, եւ այսպես մինչեւ սեպտեմբեր:

Իմ կյանքում նոր շրջան է սկսվում

Լուսանկարը՝ Նինա Բաղոյանի

Ինչպես մենք` երիտասարդներս, կարող ենք օգնել մեր երկրի բաելավմանը մեր ներկա աշխատանքով։Մտածում էի, և վերջապես օրերից մի օր գտա այս հարցի պատասխանը: Ճիշտ մասնագիտություն ընտրել: Քո ապագա մասնագիտությունը պետք է հետաքրքրի քեզ և մոտ լինի քո բնավորությանը:

Օրը եկավ, և ես նույնպես պետք է ընտրեի իմ ապագա մասնագիտությունը: Մի քանի տարի է, ինչ այս հարցը տանջում է ինձ, ցավոք, ես չէի կողմնորոշվում:

Առաջին դասարան.
-Ուզում եմ, ուզում եմ ուսուցչուհի դառնալ:

Հինգերորդ դասարան.
-Ուզում եմ թարգմանչուհի դառնալ:

Ութերորդ դասարան.
-Ուզում եմ լրագրող դառնալ:

Իններորդ դասարան.
-Ուզում եմ դերասանուհի դառնալ:

Տասներորդ դասարան.
-Ուզում եմ էքսկուրսավար դառնալ:

Տասնմեկերորդ դասարան.
-Ուզում եմ քաղաքագետ դառնալ:

Եկավ վճռական պահը` տասներկուերորդ դասարանը: Լուրջ որոշում էր սպասվում իմ նման ժպտերեսիկ ու ամեն հարցին թեթև նայող աղջնակին: Ցավոք, վերջնական պատասխան չունեի: Բայց արդեն ժամանակ չկար, պետք է արագ կողմնորոշվեի:

Ինքս ինձ հարցեր տալով փորձում էի գտնել այս դժվարին հարցի պատասխանը: Քանի որ ես շատ- շատ սիրում եմ խոսել, բացատրել, դպրոցը, անգլերեն լեզուն և երեխաներին, մի փոքր էլ ունեմ մանկավարժի հմտություններ, ուստի այս հատկանիշներ ունեցող անձը կարող է ընտրել անգլերենի ուսուցչի մասնագիտությունը:

Օօօֆ, վերջապես դժվարին հարցի լուծումը տրված է: Փաստորեն մանկության երազանքս իրագործելու շեմին եմ:

Այսօր ես ուսանող եմ, ընդունվել եմ Բրուսովի անվան լեզվաբանական համալսարան: Ես ապագա մանկավարժ եմ: Հուսով եմ, որ ապագայում կլինեմ լավ ուսուցիչ, կկրթեմ խելացի և բանիմաց սերունդ: Իսկ կիրթ ու բանիմացը սերունդ ունեցող երկիրը չի կարող թույլ լինել: Իմ ապագա մասնագիտությունը օգնելու է լինել պիտանի քաղաքացի իմ հայրենիքի համար: Լավ մասնագետ դառնալը ևս մի տարբերակ է լինել արժանի քաղաքացի և օգնել հայրենիքին:

Քանի դեռ ուսանող եմ, լավ եմ սովորելու, որպեսզի որակյալ մասնագետ դառնամ: Սակայն երբ ավարտե՞մ. Արդյո՞ք կգտնեմ աշխատանք իմ մասնագիտությամբ: Հուսով եմ, մինչ այդ ամեն բան լավ կլինի: