Երբ կյանքից դեռ շատ բան չէի հասկանում, կարծում էի, թե մարդիկ չեն կարող, ինչ-որ քաղաք գնալով, իրենց բնավորությունը փոխել:

Սակայն տարիները ինձ հասկացրին, որ կարող են:
Գյուղում իմ ընկերական շրջապատը փոքր է, բայց լի է սիրով: Իմ այդ փոքր շրջապատում այնպիսի մարդիկ կային, ովքեր մեծ-մեծ խոսում էին, թե որ գնան քաղաք, իրենց բնավորությունը չեն փոխի, ով որ գյուղին կամ գյուղում ապրող ինչ-որ մեկին փնովի, ապա իրենք նրան կարող են ասել, որ գյուղը ուրիշ է, գուղում բոլորը պարզ են և հասարակ, հասարակ են իրենց ապրելու ձևով…
Սակայն վատը գիտե՞ք՝ որն է, որ հենց այդ մեծ-մեծ խոսողը, երբ գնում է քաղաք, միանգամից 180 աստիճանի փոխվում է, սկսում է փնովել մեզ՝ գյուղում ապրող թե երեխաներին, և թե մեծահասակններին: Անգամ այն մարդը, ում հետ շատ մոտ էինք, միանգամից մեզ մոռանում է և չի համարում իր ընկերուհին:
Սակայն ուզում եմ դիմել այս մարդկանց, (անուններ չեմ տա). եղեք այն, ինչ կաք: Երբեք մի ամաչեք, որ ծնվել և մեծացել եք գյուղում, որ կյանքից, այսպես ասած, շատ բան չեք հասկացել: Հիմա գնացել եք քաղաք, ունեք ավելի մեծ շրջապատ, փորձեք հպարտանալ, որ գյուղից եք, երբեք գլուխ մի կախեք, որ գյուղացի եք, որ մեծացել եք հողով ու ջրով խաղալով, այլ ոչ թե հեռախոսը ձեռքիդ կամ էլ…
Ու մի բան էլ, մի մոռացեք այն մարդկանց, ովքեր ձեր կողքին են եղել միշտ: Ու երբ ունեք մեծ շրջապատ, մի փորձեք թաքնվել մեզնից, ընդհակառակը, հպարտացեք, որ ունեցել եք հավատարիմ ընկերներ, ում հետ մեծացել եք, ում հետ մտել եք ուրիշի այգին ու գողացել մորիները, անգամ գազարները, ուղղակի մի մոռացեք, որ գնում էինք ձեր տուն ու հայրիկից կամ մայրիկից թույլտվություն խնդրում, որ ձեզ հետ մինչև ուշ երեկո խաղանք: Այդպես կարող եմ անվերջ թվել:
Ծիծաղս գալիս է, երբ հիշում եմ, թե ինչպես էինք այն ժամանակ իրար հետ, իսկ այժմ…
Ուղղակի ես չեմ կարողանում հասկանալ՝ քաղա՞քն է մարդուն փոխում, թե՞ մարդիկ:

Մարդիկ միշտ դժգոհ են, դժգոհ են ամեն ինչից: Դժգոհ են իրենց կյանքից, չնայած նրանց կյանքը լավ է դասավորված, դժգոհ են մարդկանցից, դժգոհ են աշխարհից: Մարդն իր էությամբ է դժգոհ: Շատ անգամ, երբ ինչ-որ բան այնպես չի լինում, դժգոհում ենք, բայց դժգոհելուց հետո երկար խորհում ու հասկանում.

-Մի ՞թե այսպես ավելի լավ չէ, շատերը կցանկանային հենց իմ փոխարեն լինել:

Իհարկե, սա շատ քչերն են հասկանում:

Մարդիկ միշտ նախանձում են, նախանձում են ամենաչնչին բաներին, վատություն են անում մարդկանց, անգամ եթե այդ մարդիկ իրենց ոչինչ չեն արել: Իսկ երբ հարցնում ես, թե ինչու են նման բան անում, հետևում է պատասխանը.

-Չեմ կարող հանդուրժել ուրիշների երջանկությունը:

Ինչպիսի հիմնավոր պատճառ…

Մարդիկ փորձում են լավ ու բարի երևալ, փորձում են անգամ գեղեցիկ երևալ, բայց ցավոք միայն երևալ:

Օրինակ, մի տղա երթուղայինում գեղեցիկ աղջիկ տեսավ և լավ տպավորություն գործելու համար անմիջապես տեղը զիջեց մի տատիկի: Հաջորդ անգամ երթուղայինում գեղեցիկ աղջիկ չկար, իսկ մի բարի տատիկ կանգած էր մնացել, և տղան անգամ ուշադրություն չդարձրեց նրան:

Մարդիկ առհասարակ ապրում են միայն ուրիշներին ինչ-որ բան ապացուցելու համար:

Ինչո՞ւ են մարդիկ լավը անում զուտ ուրիշներին ապացուցելու համար, որ իրենք լավն են:

Մարդիկ շատ սխալներ են գործում ապրում են սխալ կյանքով և հետո ուրիշներին մեղադրում դրա համար.

-Եթե այսինչ մարդը իմ կյանքում չլիներ, ես հիմա այսքան շատ սխալներ չէի գործի:

Ինչո՞ւ մենք չենք հասկանում, որ մեր կյանքի ճիշտ ու սխալ որոշումներ կայացնելը միայն մեր ձեռքերում է, որ ուրիշներին մեղադրելուց առաջ նախ մեզ պետք է մեղադրենք: Իսկ մի ՞թե սա ավելի ճիշտ չէ.

-Եթե ես այսինչ որոշումը չկայացնեի, նա իմ կյանքում չէր հայտնվի, և ես այսքան շատ սխալներ չէի գործի:

Մարդիկ ասում են, որ քրիստոնյա են, բայց երբեք ժամանակ չեն ունենում այցելելու եկեղեցի, երբեք չեն աղոթում և երբեք քրիստոնեական հավատով չեն առաջնորդվում:

Մարդիկ ասում են, որ հայրենասեր են, զինվորական հագուստով սելֆիներ են անում և հայրենասիրկան գրառումներ կատարում սոցիալական ցանցերում, բայց երբեք պահը բաց չեն թողնում, երկիրը վատաբանելու և «երկիրը երկիր չի» արտահայտությունը անելու համար: Եթե այդ «հայրենասեր» մարդկանց հարցնես, թե կգնա՞ն արդյոք ուրիշ երկրում ապրելու, նրանք կպատասխանեն` «երբե’ք», բայց առաջին իսկ հնարավորության դեպքում կթողնեն ու կհեռանան:

Ինչո՞ւ այս մարդիկ չեն հասկանում, որ հայրենասիրությունը դա սոցիալական ցանցերում արված գեղեցիկ նկարներն ու գրառումները չեն, ուրիշներին հաճոյանալու համար ասված խոսքերը չեն, երկիրն ու կառավարությունը վատաբանելը չեն, այլ գործելն ու արդյունքի հասնելը:

Մարդիկ խոսում են խաղաղության մասին, ցավում են, երբ ինչ-որ տեղ պատերազմ կամ ահաբեկչություն է լինում, ցավում են անմեղ մարդկանց կորստի պատճառով, բաց ցավոք միայն ցավում են:

Մի՞թե հանցանքը կվերանա, եթե միայն այն դատապարտվի, բայց դրա դեմ ոչ մի միջոց չձեռնարկվի:

Մարդիկ, մարդիկ, մարդիկ…

Մարդկանց մասին անվերջ կարելի է խոսել, քննադատել կամ գովաբանել, ատել կամ սիրել: Վերջում միևնույն է մի եզրակացության ենք հանգելու.

Մարդիկ միակ բանական էակներ են աշխարհում՝ անբանական մտածելակերպով…

Գուցե հիմա հոդվածիս վերնագիրը քեզ տարօրինակ թվա: Ին՞չ սնկի բիզնես: Հիմա այդպես ես չ՞է մտածում: 

Ես ապրում եմ Սյունիքի մարզի Գորայք գյուղում: Մեր գյուղի թե մեծահասակները, թե փոքրերը, մայիս ամսից վաղ առավոտյան գնում են դաշտերը և բերում են սունկ:

Իմ փորքրիկ եղբայրը՝ Արթուրը, արդեն 2-3 տարի է, ինչ մայիսից սունկ է բերում և վաճառում: Առավոտյան ժամը 6-ին արթնանում է, վերցնում դանակ և մեծ պոլիէթիլենային տոպրակ, և գնում դեպի հեռավոր դաշտերը: Դաշտից դուն է գալիս ժամը 10-11-ին:

-Հը՞, Արթ, ին- որ բան բերե՞լ ես:

-Հա, տես, կոկոմ-կոկոմ սնկեր եմ բերել: Հըլը արագ վեդրոները տուր, ու մեկ էլ խոնավ կտոր, որ մաքրեմ:

-Արթ, մեծ-մեծ սնկեր են, լավ գին կասես:

-Վա՜յ, Նինա, լավ էլի, հո ես վեդրոին չե՞մ ասելու 3000 կամ 4000, ասելու եմ՝ 1000-1500 կամ էլ՝ 2000:

-Բա էժան չի՞:

-Հա, թող էժան լինի, բայց ծախվի:

Եղբայրս բոլոր սնկերը մաքրում է կտորով, կտրում է սնկի ոչ պիտանի մասերը, գեղեցիկ շարում դույլերի մեջ և գնում դեպի ճանապարհը: Այնտեղ ուրիշ շատ երեխաներ կան:

Գիտե՞ք, սնկի ամիսների ժամանակ եղբորս տրամադրությունը կախված է լինում իր աշխատանքից: Եթե վաճառված է լինում սունկը, ապա բարձր տրամադրություն է ունենոմ, իսկ եթե չի կարողանում վաճառել… Այդ օրերին մռայլ դեմքով մտնում է տուն, նստում աթոռի վրա և ոչ-ոքի հետ չի խոսում: Եթե այդ օրվանը չի վաճառվում, ապա հաջորդ օը կրկին գնում է, նորից սունկ է բերում և, չգիտես ինչպես, արդեն «լավ գնով» վաճառում է:

-Ա՜յ ջան, ըհը, էսօր էլ ծախամ:

Երբ մայրս աշխատանքի է լինում, եղբայրս արագ-արագ գումարը հանում է և տալիս է հայրիկիս, որ պահի:

-Պապ, պահի մոտդ, որ մաման գործից գա՝ ես տունը չլինեմ, կտաս իրան:

Մայրս, երբ աշխատանքից տուն է գալիս, իսկ Արթուրը տանն է լինում, արագ-արագ գնում կանգնում է դռան դիմաց, և երբ մայրս դուռը բացում է.

-Մա՜մ, էսօր էլ եմ է ծախել: Փողը տվել եմ պապային, կպահես, որ ես պետք ա հեծանիվիս համար անիվ գնեմ:

Այսօր եղբայրս անտրամադիր մտավ տուն:

-Հը՞, չծախվե՞ց:

-Չէ:

Դե ինչ, ով զբաղվում է սնկի «բիզնեսով», ապա կհասկանա եղբորս: