shushan stepanyan portret

Շնորհակալ եմ

Էլի ուզում եմ խոսել. էլի ասելիք ունեմ։ Ու ինչքան լավ է, որ 17-ը կա իմ կյանքում. ուրիշ էլ ո՞նց ես կարող էի այսքան լսելի դարձնել խոսքս:

Ուզում եմ այս անգամ պատմել բոլորին մարդկային երկու շատ բարի կերպարների մասին, ովքեր երկար ժամանակ հիացմունքիս առարկան էին: Գուցե այս կերպ կարողանամ արտահայտել շնորհակալությունս իրենց այդքան նվիրումի ու սիրո համար:
Երկու շատ բարի մարդիկ՝ ընկեր Խալաթյան ու ընկեր Վարդումյան, շնորհակալ եմ ձեզ։ Երբևէ չեմ պատկերացրել, որ կհանդիպեի այնպիսի դասախոսների, ովքեր կարող էին կապող օղակ հանդիսանալ, և իրենց շնորհիվ դանդաղ քայլերս ու դասի գնալ չկամեցող մտքերս ինձ մեծ ցանկությամբ համալսարան կտանեին։ Ամեն անգամ, երբ կարդում էի «Ընթերցանություն» կամ «Հայրենագիտություն» դասացուցակիս մեջ, մտածում էի՝ ջա~ն, էլի լավ բաներից կխոսենք, էլի իմ կարծիքը հաշվի կառնվի, էլի կնայեմ նրանց ու կհիանամ։
Ընկեր Խալաթյանը, ով մեր ընթերցանության դասախոսն էր, ով կարող էր շատերի նման միայն գալ, անգլերեն մի երկու բառ իրար կապել ու վերջում ասել «օքեյ, գուբդայ գըլզ», այս ամբողջ ուսումնական տարվա ընթացքում մեզ դասավանդեց համաշխարհային պատմություն, արվեստ, մարդկային արժեքներ։ Ու ես մտածում էի՝ մարդ ո՞նց կարող է այսքան զարգացած լինել ու լինել ընդամենը ընթերցանության դասախոս։ Ինչ բողոք էլ որ ունենայինք, հանգիստ խղճով կիսվում էինք, ու չնայած նրան, որ կարող էր շատ հոգնած լինել, իրեն բնորոշ համբերատարությամբ ու իր այդքան կանացի կերպարի բարի ժպիտով մինչև վերջ լսում էր խմբի քսաներկու լեզվաբան աղջիկների բողոքները, ովքեր իրար հերթ չէին տալիս: Ուրախ էինք. հազիվ մեկը, ով լսում ու հասկանում էր մեզ համալսարանում, ով մեզ հետ ապրում էր մեր բոլոր դրական հույզերը ու մեր լավ պատասխաններից ու հաջողություններից մեզնից շատ էր ուրախանում։ Մեր համատեղ վերջին դասի ժամանակ ես հուզվել էի, բայց կարողացա ինձ զսպել ու նորից նայել իր այնքան գեղեցիկ աչքերին ու նորից հիանալ իր այդքան բարի ժպիտով։
Ընկեր Վարդումյանը, ով մեր հայրենագիտության դասախոսն էր, զարմանալիորեն կարճ ժամանակում ներկայացրեց մեր ծագումն ու մեր անցյալը, հայի անցած ուղին, մեզ ավելի սիրել տվեց մեր երկիրը, մեր հողը, մեր պատմությունը, մեր գիտակցություն մտավ Հայաստանի՝ որպես դրախտային երկրի ու մարդկային արարչության օրրան լինելու անհերքելի փաստը։ Երբ մտնում էր լսարան, մի խաղաղ ու մեղմ ժպիտով բարևում էր բոլորիս, ու սկսվում էր մեր հարց ու փորձը։ Սկզբում, երբ հարց ունեի տալու, մտածում էի՝ ինչ ամոթ է, որ չգիտեմ, հիմարի տպավորություն կթողնեմ։ Բայց ամենաանհեթեթ հարցին անգամ նա տալիս էր շատ պարզաբանված պատասխան ու այնպես էր որևէ բան պատմում, բացատրում, որ դժվար թե հետո մոռանայինք։ Անգամ քննության ժամանակ, երբ հարց տվողն ինքն էր, ու պատասխանելու մեր հերթն էր, էլի հարցեր էինք տալիս արագ-արագ. Ախր, էլ ո՞վ կարող էր այդքան ստույգ մեզ պատմություն պատմել։ Ու մի բան էլ ասեմ. միակ քննությունն էր, որ մի վայրկյան լարվածություն չեմ զգացել, որ անգամ սխալ պատասխանիցս չեմ տխրել. փոխարենը այնքան բան եմ ստացել։
Սա էլ իմ մի պատառ շնորհակալությունն այն ամենի դիմաց, ինչն ինձ տրվեց, ինձ ու ինձ նման շատ շատերին:

Մեզ շրջապատող աղբը

Լուսանկարը՝ Արեւիկ Մկրտչյանի

Լուսանկարը՝ Արեւիկ Մկրտչյանի

Ամեն մի քայլափոխի աղբ է կուտակված:

Նույնիսկ Վարդան Զորավարի սրբատեղիում ամենուրեք աղբ է: Միթե՞ կարելի է ուտելիքի մնացորդը թողնել սրբատեղիում: Մեծ հիասթափություն եմ ապրում, երբ տեսնում եմ այդ ամենը: Այդպիսի մեծ եւ պատմական գյուղում ինչպիսին Անգեղակոթն է, չի կարելի այդպես վարվել:

Լուսանկարը՝ Արեւիկ Մկրտչյանի

Լուսանկարը՝ Արեւիկ Մկրտչյանի

Այդ հարցով կարող է եւ պարտավոր է զբաղվել գյուղի ղեկավարությունը:

Ինձ հուզող հարցերից մեկն էլ հենց սա է:

Ես շատ եմ մտածում այդ սրբավայրի համար: Այնտեղ ամեն ինչ ավերակի է վերածվել: Նայելով հասկանում եմ՝ ինչ ենք կորցնում:

Սյուները ծռված են, առաստաղը՝ քանդված:

Լուսանկարը՝ Արեւիկ Մկրտչյանի

Լուսանկարը՝ Արեւիկ Մկրտչյանի

Շատ ցավալի է տեսնել սրբավայրն այդ վիճակում: Ինձ շատ է հուզում, թե ինչ ճակատագիր կունենա այդ սրբատեղին: Ես շատ կուզենայի համայնքի ղեկավարությունը եւ ժողովուրդը համախմբված վերանորոգեն ու մաքրեն:

Այստեղ կան նաեւ ջրհոր, որտեղից մարդիկ ջուր են խմում՝ ասելով, որ այդ ջուրը սուրբ ջուր է:

Ասում են՝ նաեւ սրբավայրում թաղված են Վարդան զորավարի մասունքներից:

sona zaqaryan

Հիշողություններ և նոր ճանապարհներ

Եվս մեկ ուսումնական տարի մոտենում է իր ավարտին, իր հետ տանելով բազմաթիվ ուրախ ու տխուր պահեր, լավ ու վատ հիշողություններ: Վերջին զանգի պատրաստությունները արդեն սկսվել են: Շրջանավարտների մեծ մասն էլ պատրաստվում է միասնական քննություններին: Հաջողությու~ն բոլորիդ:

Երբեմն այնքա~ն եմ ուրախանում, երբ հիշում եմ, որ շրջանավարտ չեմ, քննություններ չկան, բայց շտեմարանները, քննությունները և Վերջին զանգի պատրաստությունները մի օր ինձ էլ կհետապնդեն: Այնքա~ն եմ տխրում, երբ հիշում եմ, որ դպրոցը իմ սիրելի դասարանի հետ չեմ ավարտելու, քանի որ պետք է գնամ ԱՄՆ սովորելու: Ամեն անգամ աչքիս առջև են հայտնվում այն 11 երկար և միաժամանակ կարճ տարիները, որոնք անցկացրել եմ դպրոցում, դասարանիս և սիրելի ուսուցիչներիս հետ:

Գիտեք, մենք դասարանով սիրում ենք նստել և երկար զրուցել, խոսել մեր երազանքների, ապագայի պլանների մասին, իրար խորհուրդ ենք տալիս և խորհուրդ հարցնում: 11 տարի մեր բոլոր երազանքները, հույսերը և ապրումները իրար հետ ենք կիսել: Որքա~ն կկարոտեմ մեր փոքրիկ 7 հոգանոց դասարանը: Կկարոտեմ ձմռանը վառարանի շուրջ հավաքվելը, տղաների կռիվները, թե ով պետք է գնա փայտ բերելու, իրարից նեղանալը և երկու րոպե հետո նորից հաշտվելը: Կկարոտեմ տղաների կատակները, որոնցից շատերը բարկացնում էին ինձ, կկարոտեմ ուսուցիչներիս, դպրոցի բոլոր աշակերտներին, որոնցից յուրաքանչյուրի դեմքը պարզ գծագրված է հիշողությանս մեջ, և վերջապես կկարոտեմ իմ ցուրտ, բայց ջերմ դպրոցը, որը իր հին պատերի մեջ ինձ կոփել է, դարձրել հասուն և ուժեղ աշակերտ, կյանքի բոլոր դժվարություններին դիմակայելու պատրաստ: Երևի անվերջանալի մի նյութ կստացվի, եթե գրեմ բոլոր այն բաների մասին, որոնց կկարոտեմ:

Բայց ես վստահ եմ, որ եթե անգամ դասարանիս հետ չավարտեմ դպրոցը, միևնույն է, մեր ընկերությունը, մեր իրար հետ կիսած վառ հիշողությունները երբեք չեն մոռացվի: Ընկերներիցս յուրաքանչյուրը իր երազանքներն ու նպատակներն ունի, ու ես վստահ եմ, որ նրանք կիրագործեն դրանք:

Համոզված եմ, Անին լավ մանկավարժ կդառնա, Նաիրան` նկարչուհի, Դավիթը` ծրագրավորող, Գոռը` իրավաբան, մյուս Դավիթը` պատմաբան, իսկ մյուս Գոռը` մեխանիկ: Այո’, ճիշտ հասկացաք, մենք դասարանում չորս տղա ունենք` երկու Գոռ և երկու Դավիթ, սա էլ մեր դասարանի յուրահատկություններից մեկն է:

Կարծես երազ լինի, դեռ երեկ էի առաջին դասարան, իսկ այսօր կարծես ես էլ արդեն շրջանավարտ լինեմ: Վերջին զանգի օրը ես էլ շրջանավարտների հետ հրաժեշտ կտամ դպրոցիս ու իմ դպրոցի կերտած հիմքով կշարունակեմ կառուցել ապագաս` իրականացնելով բոլոր երազանքներս: Այնքա~ն երախտապարտ եմ դպրոցիս, բոլոր ուսուցիչներիս, ինձ այսպիսին դաստիարակելու, այսպիսի լավ որակներ իմ մեջ սերմանելու համար: Ուղղակի ուզում եմ ասել.

-Շնորհակա~լ եմ, կկարոտեմ բոլորիդ:

vardik barkhudaryan-2

Իմ երգչուհի քույրիկը

Ես գտել եմ ինձ համար իսկական ընկերուհի և դրա համար ուրախ եմ: Նա իմ հորեղբոր աղջիկն է: Քույրս հրաշալի ձայն ունի և ստեղծագործելու ունակություն: Ցավոք, երաժշտական կրթություն չի ստացել և չի կարողանում գրել այն, ինչ ստեղծագործում է:

Ես հաճախ եմ դուրս գալիս մեր այգի: Մենք դրկիցներ ենք, և հաճախ եմ լսում նրա ձայնը: Նա հիմնականում երգում է իր ուրախությունների և տխրությունների մասին: Երգում է հիշողությամբ: Իմ թանկագին քույրիկի անունը Հեղինե է, և ես ամբողջ օրը խաղում եմ նրա խուճուճ մազերի հետ: Նա ինձ կոչում է ընկերուհիս, և ես դրանից շատ եմ ուրախանում: Ամռանը Հեղինեն մի օր ինձ կանչեց.

-Ընկերուհի՛ս, դուրս արի՝ զբոսնենք:

Ես արագ դուրս եկա, և նա ինձ պատմեց, որ իր քույրը սովորեցրել է իրեն օգտվել համակարգչից: Այնքան էր ուրախացել: Ես ազատ ժամանակ նրան սովորեցնում եմ որոշ բաներ: Նա 27 տարեկան է: Երևի հիմա կզարմանաք, թե ինչպես կարող են 13 տարեկան և 27 տարեկան աղջիկները ընկերուհիներ լինել, բայց զարմանալու ոչինչ չկա, նա ուղղակի այնքան հաճելի մարդ է: Եվ որքան էլ շրջապատված լինեմ ընկերուհիներով ու ընկերներով, միևնույն է, ես նրան ավելի շատ եմ սիրում ու գնահատում:

Հալիձորի երեխաները

Ինձ համար դա մի ուրիշ աշխարհ է, որտեղ անգամ ամենապարզ երևույթը կարող ես իդեալական դարձնել: Դա մի գունավոր թելի կծիկ է կարծես, որը բացելով` նոր աշխարհ ես բացահայտում: Իսկ երբ թվում է, թե գտել ես կծիկի ծայրը, այն անհաս մի բան է դառնում ու շարունակում քեզ ձգել դեպի կատարելություն: Լուսանկարչությունը ճաշակ է թելադրում ու հրամայական դառնում սեփականն ունենալու գործում:

Ես մի հասարակ աղջնակ եմ, ով երազում է իր աշխարհը կառուցել ու իր տեղն ու դերն ունենալ մոլորակի վրա: Շատ խուճուճ են երազանքներս, երբեմն`շատ հստակ, բայց գիտեմ, որ կյանքից կարևորագույն ձեռքբերումը լինելու է լուսանկարչության հմտություններ ձեռք բերելը… Դա էլ արվեստ է, որի լեզուն ճիշտ հասկանալով միայն կարող ես գտնել քոնը: Սիրում եմ ասելիքս բարձրաձայնել լուսանկարչության լեզվով, ապրել բնության ամենասքանչելի կանաչի մեջ ու կերտել այն գեղեցիկը, որով ապրել է պետք, հենց այնպես…

Վերջերս 17-ում տեսա երեխաների իրավունքների պաշտպանությանն առնչվող մրցույթի հայտարարություն: Լինելով անփորձ մեկը, ով միայն սիրողական նկարներ է արել, բայց մասնակցության մեծ ցանկությամբ որոշեցի իրական ու մաքուր կերպարներ կերտել` իմ աչքերով: Հալիձորի ցերեկներում մանկություն ապրող ճստիկ-պստիկներ էին վազվզում, մոտեցա, զրուցեցի, ես էլ խաղացի հետներն ու ընկերացա: Նրանց ծնողների թույլտվությունը ստանալուց հետո անցա բուն գործին: Ու նկարեցի գունավոր, գեղեցիկ ու փայլփլուն աչուկներ, ընկերություն, սեր ու լիքը ջերմություն … Ահա իմ հերոսները:

 

Եվրոպայի օրերը շարունակվում են. Գորիս

Մայիսի 20-ին Գորիսում մեկնարկեց Եվրոպայի օրվան նվիրված միջոցառումը: Այդ նպատակով Գորիս էր ժամանել Հայաստանում ԵՄ դեսպան Պյոտր Սվիտալսկին: Նրան ընդունեց Գորիսի քաղաքապետ Վաչագան Ադունցը: Հանդիպման  մեկնարկին  քաղաքապետը նախ շնորհակալություն հայտնեց   հյուրերին ` Եվրոպայի օրվան նվիրված  միջոցառման մեկնարկը Գորիսում տալու համար: Շուտով հրավիրվեց մամլո ասուլիս ԵՄ դեսպան Պյոտր Սվիտալսկու հետ: Մենք՝ 17-ի թղթակիցներս, նույնպես մասնակցում էինք մամլո ասուլիսին և պարոն Սվիտալսկուն մի քանի հարց ուղղեցինք:

-Ի՞նչ երիտասարդական ծրագրեր է իրականացնում Եվրամիությունը Գորիսում:
-Մենք այստեղ ունենք Եվրաակումբ, հուսով եմ, որ տեղեկացված եք: Անցյալ տարի մենք եկանք Գորիս՝ ակումբի առաջին նիստին, առաջին հանդիպմանը մասնակցելու,- ասաց պարոն Պյոտր Սվիտալսկին:-Իսկ առաջիկայում ինչպիսի՞ ծրագրեր են նախատեսվում:
-Այդ ուղղությամբ մենք մտածում ենք: Մի շարք նախաձեռնություններ կան, որոնց Հայաստանը կարող է մասնակցել, այստեղ ներգրավված են նաև գորիսեցիներ: Ունենք կրթության ոլորտում ծրագրեր, համոզված չեմ, թե Գորիսից որևէ դպրոց մասնակցում է, համենայնդեպս, Հայաստանից մի շարք դպրոցներ մասնակցում են Եվրամիության այս կրթական նախաձեռնությանը: Անցած չորեքշաբթի ես հանդիպել եմ այդ դպրոցների աշակերտներից մի քանիսին, կարող եմ պարզապես հույս հայտնել, որ կա՛մ մոտ ապագայում, կա՛մ հետագայում Գորիսը, կա՛մ Գորիսի դպրոցների աշակետները նույնպես կմասնակցեն: Ունենք մի շարք նախաձեռնություններ քաղաքացիական հասարակության կազմակերպությունների համար, հուսով ենք, որ դրանց շրջանակում, կան նաև երիտասարդական ծրագրեր, որոնց կարող են մասնակցել Գորիսի երիտասարդները: Այսինքն, երիտասարդությունը մեր ուշադրության կենտրոնում է: Հրավիրում եմ բոլորիդ այցելելու մեր ֆեյսբուքյան էջը և տեղեկանալու բոլոր հնարավորությունների մասին,- ասաց պարոն Պյոտր Սվիտալսկին:

Վատ եղանակի պատճառով մամլո ասուլիսը կարճ տևեց:
Մամլո ասուլիսից հետո պարոն Պյոտր Սվիտալսկին ողջունելով հանդիսատեսին, բեմից իր ուղերձը հղեց:-Շատ ուրախ ենք՝ կրկին այցելել այս գեղեցիկ այգիների քաղաքը: Կարելի է ասել, այստեղ է ծնվել աշխարհի ամենահամեղ լոբին: Եվ իհարկե, ուրախ ենք, որ կարող ենք տոնել Եվրոպայի օրը` մեր ընդհանուր տոնը: Ցանկանում ենք Եվրոպայի օրը տոնել հայերի հետ, որովհետև համոզված ենք, որ հայերը Եվրոպայի ընտանիքի անբաժանելի անդամն են: Իսկ Եվրոպայի օրը խորհրդանշում է համընդհանուր, հիմնարար արժենքներ, ինչպես՝ խաղաղությունը, միասնությունը, ազատությունը և արդարությունը: Եվրոպայի օրը նաև ցնծություն է: Ինչո՞ւ, որովհետև Եվրամիության օրհներգը դա ձոնն է ցնծության: Եկեք միասին ուրախ օր անցկացնենք: Ես բոլորին հրավիրում եմ ծանոթանալու Եվրամիության կողմից իրականացվող ծրագրերին, որոնք ներկայացված են այս տաղավարներում: Ավելի ուշ արդեն համերգ կկազմակերպվի ձեզ համար, ելույթ կունենան հայտնի հայ երգիչներ, իսկ ժամը 18:30 մենք կհայտարարենք Գորիսում թանգարանային գիշերվա բացումը: Անհամբեր սպասում ենք ձեր ակտիվ մասնակցությանը: Թույլ տվեք նաև օգտվել հնարավորությունից և շնորհակալություն հայտնել Գորիսի քաղաքապետին և քաղաքապետարանի անձնակազմին: Նրանք իսկապես մեծ աշխատանք ենք արել՝ մեր այս նախաձեռնությունը այսօր պատրաստելու համար: Շատ շնորհակալություն , պարոն քաղաքապետ, խոսք ենք տալիս, որ ամեն տարի կայցելենք Գորիս և այս քաղաքում ավելի կամրապնդենք մեր տեսանելիությունը: Վայելեք այս օրը, շնորհակալություն:

Բեմից իր շնորհակալությունը հայտեց նաև Գորիսի քաղաքապետ Վաչագան Ադունցը.

-Հարգելի հյուրեր , սիրելի գորիսեցիներ , ինչպես մենք համոզվեցինք, ոչինչ , այդ թվում նաև եղանակը, չի կարող մեր տրամադրությունը փչացնել , չի կարող մեր նախատեսած գործը խանգարել: Մենք այսօր հավաքվել ենք միասին շնորհավորելու մեզ բոլորիս, համայն մարդկությանը՝ Եվրոպայի օրվա կապակցությամբ: Եվրոպան մեզ համար ոչ միայն զուտ աշխարհագրական տեղանուն է, Եվրոպան մեզ համար ոչ միայն այցելությունների հաճելի վայր է, այլ նաև մեր էությունն է: Բոլոր ժամանակներում մեր տարածաշրջանում հայը և հայաստանցին դավանել է Եվրոպական արժեքները, եղել է մարդասիրության, մարդամոտության , փոխադաձ հարգանքի, փոխադարձ վստահության և համագործակցության ջատագով: Այսօր մենք տեսնում ենք, որ այդ արժեքները Եվրոպայի համար գլխավորն են: Մենք տեսնում ենք, որ Եվրոպան փորձում է բոլոր խնդիրները լուծել համերաշխության, փոխադարձ վստահության ոլորտում, նույնը նաև մենք ենք. հայերս: Չնայած մեր դավանած այդ արժեքներին , մենք գտնվում ենք բարդ աշխարհագրական դիրքում և ունենք ժամանակավոր դժվարություններ: Այդ դժվարությունները հաղթահարելու համար մեզ մշտապես աջակցում է Եվրոպական միությունը և առանձին Եվրոպական կառույցներ: Դուք լավ գիտեք, որ Գորիսը տարբեր ծրագրերի, տարբեր նախաձեռնությունների մասնակից է, և այսօր ընթացքի մեջ են այդ ծրագրերի մի մասը, և դրանց համար ես ուզում եմ, օգտվելով առիթից, շնորհակալություն հայտնել Եվրոպական միությանը և համոզմունք հայտնել, որ մեր համագործակցությունը հետագայում էլ ավելի է զարգանալու: Կրկին ուզում եմ ասել շնորհակալություն պարոն Սվիտալսկուն , և հույս հայտնել, որ մեր հետագա հանդիպումների ժամանակ, բնությունը նման փորձության մեզ չի ենթարկի: Ինչպես մեր հարաբերություններն են ջերմ, այնպես նաև բնությունը կլինի:
Բեմը տրամադրեցին Գորիսի պատանի երաժիշտների խմբին, ովքեր կատարեցին Եվրոպայի օրհներգը և շնորհակալական խոսքեր ստացան Եվրամիության դեսպանից:
Մոտենալով տաղավարներին, ծանոթացանք բոլոր ծրագրերին: Զրուցեցինք «Եվրո ակումբներ» ծրագրի համակարգող Անի Խաչատրյանի հետ:

-Ի՞նչ ծրագիր եք իրականացնում:
-Մենք իրականացնում ենք «Եվրաակումբներ» ծրագիրը, որի հիմնական նպատակն է՝ Հայաստանին տեղեկացնել Հայաստան-Եվրամիություն հարաբերությունների մասին, ինչպես նաև Եվրամիության կողմից տրվող հնարավորությունների մասին. լինի դա կրթական, գիտական: Նշեմ նաև, որ Եվրաակումբներ գործում են բոլոր մարզերում, տարբեր քաղաքներում, իհարկե, պարտադիր չէ մարզկենտրոներում, ինչպես օրինակ, Սյունիքի մարզում Գորիսում է գործում: Թե ինչպես են աշխատելու Եվրաակումբները , Եվրաակումբի կառավարումը և գործողությունների ծրագրավորումը հանձնվում է տեղական Եվրաակումբին, այսինքն` մենք ոչինչ չենք պարտադրում: Կախված մարզի ցանկություններից, կարիքներից, իրենք իրականացնում են որոշակի ծրագրեր:

-Իսկ Գորիսում ո՞ւմ հետ եք համագործակցում:
-Գորիսում համագործակցում ենք «Թթենի» հասարակական կազմակերպության հետ, բացումը իրենց հետ ենք արել, երկրորդ փուլն է շուտով լինելու Եվրաակումբների , հուսով ենք նաև այդ ժամանակ կհամագործակցենք իրենց հետ:
Մեր զրույցն ավարտելուց հետո մոտեցանք Թումոյի տաղավարին և զրուցեցինք Թումոյի աշխատակից` Էլեն Մխիթարյանի հետ:

-Ի՞նչ ծրագիր եք այսօր ներկայացնում:
-Մենք Եվրամիության հետ հակակոռուպցիոն խաղ ենք ստեղծում, որը լինելու է անվճար ու հասանելի է լինելու սեպտեմբերից:-Որտե՞ղ եք իրականացնում այդ ծրագիրը:
-Երևանի Թումոյում, բայց Թումոն բոլոր քաղաքներում նույնն է ու համագործակցում ենք մնացած քաղաքների Թումոների հետ:
Մոտեցանք նաև «Աջակցություն Եվրամիության մասին դասավանդմանը Հայաստանի դպրոցներում և բուհերում» ծրագրի տաղավարին, որը ներկայացնում էր Սիսիանի թիվ 1 ավագ դպրոցը, նաև հարցազրույց վարեցինք Սիսիանի թիվ 1 ավագ դպրոցի, պատմության և հասարակագիտության ուսուցիչ Լյուդմիլիա Գրիգորյանի հետ:

-Ի՞նչ ծրագիր եք իրականացնում:
-Իրականացնում ենք «Աջակցություն Եվրամիության մասին դասավանդմանը Հայաստանի դպրոցներում և բուհերում» ծրագրը, որի շրջանակներում մենք ընտրել ենք Շվեդիան և ուսումնասիրել Շվեդիայի մշակույթը, արվեստը, գրականությունը և այլն:

-Որտե՞ղ եք իրականացնում այդ ծրագիրը:
-Ծրագիրը իրականացնում ենք Սիսիանում, Սիսիանի թիվ 1 ավագ դպրոցում:

Մենք շրջեցինք տաղավարից տաղավար, ուսումնասիրեցինք ներկայացված ծրագրերըմ որից հետո երեկոյան բոլոր գորիսեցիների հետ մասնակցեցինք Եվրոպայի օրվան նվիրված համերգին: Ելույթ ունեցան հայ երգիչներ Հայկ Պետրոսյանը և Մաշա Մնջոյանը:

Գորիսեցի հանդիսատեսը մեծ ջերմությամբ և ոգևորությամբ էր մասնակցում Եվրոպայի օրվան նվիրված միջոցառմանը:

Լուսանկարները՝ Անի Ասծատրյանի

nina arsutamyan portret

Չգիտեմ էլ՝ որտեղից սկսել

Ութ ամիս է, ինչ արդեն թղթակցում եմ 17-ին: Լինելով թղթակից, ունեմ առաջին հաջողությունը. դա Սևանի մեդիա ճամբարին մասնակցելն է:

Ապրիլի 15-ն էր, երբ ուշ երեկոյան մտա ֆեյսբուք և տեսա, որ ապրիլի 28-ին լինելու է առաջին մրցանակաբաշխությունը և որպես լավագույն թղթակիցներ հրավիրել են մեզ:

Սկզբից զարմացա, որ ինձ նույնպես լավագույն թղթակից են ճանաչել, մտածեցի՝ երևի պատահաբար են ավելացրել ինձ: Բայց հետո հասկացա որ եթե ավելացրել են ուրեմն գիտեն թե ում են ավելացնում: Գնացի խոհանոց և սկսեցի մայրիկիս հետ խոսել.

-Մա՜մ: Ինձ ամսի 28-ին Երևան են կանչել 17-ից, մրցանակաբաշխություն է լինելու, լավագույն թղթակիցներին կանչել են, ես էլ եմ իրենց մեջ մտնում:

-Համբերի, մինչև ամսի 28-ը շատ ժամանակ կա:

Չհասկացա, թե մայրս ինչ նկատի ուներ: Չհասկացա՝ գնալո՞ւ եմ, թե՞՝ չէ: Գնացի հայրիկի մոտ, ով հեռուստացույց էր դիտում և սկսեցի.

-Պա՜պ: Ինձ ամսի 28-ին Երևան են կանչել 17-ից, մրցանակաբաշխություն է լինելու, լավագույն թղթակիցներին կանչել են, ես էլ եմ իրենց մեջ մտնում:

-Դու հենց ճանաչվես լավագույն թղթակից՝ նոր կմտածենք:

Անցավ մի քանի օր: Արդեն ապրիլի 23-ն է, ինձ զանգահարեց Լուսինեն.

-Նինա ջան, դու արդեն երևի տեղյակ ես, որ ապրիլի 28-ին Երևանում կայանալու է առաջին մրցանակաբաշխությանը, դու որպես լավագույն թղթակից հրավիրված ես:

-Հա, կգամ: Այսօր առավոտյան ծնողներիս հետ խոսել եմ, և նրանք համաձայն են:

Այդ պահին, երբ խոսում էի Լուսինեի հետ, միանգամից հիշեցի ճամբարային օրերը, հիշեցի ընկերներիս: Մտքումս ասացի, որ լավ է, կգնամ և կտեսնեմ իրենց:

Ապրիլի 24-ն էր: Դպրոցից եկա տուն, նստեցի համակարգչիս առաջ և սկսեցի խոսել բարձր-բարձր, իսկ կողքիս նստած էին հայրս, տատիկս և մայրիկս.

-Չորս օրից ճամբարի երեխաներով էլի կհավաքվենք, իրար կտեսնենք, շատ եմ կարոտել:

-Նինա, չես գնալու Երևան ,- մի տեսակ ձայնով ասաց մայրս:

-Ի՞նչ, ո՞նց չեմ գնալու:

-Հա, չենք կարողանում հարմարեցնել: Պապադ էս վիճակում (հայրիկիս ոտքը նոր են վիրահատել), ես պետք է չորս օրով գնամ Ջերմուկ՝ դասընթացների, Զաբելն էլ տանը չի, որ ասեմ՝ մնա պապայիդ մոտ, իսկ դու գնաս:

Տխրեցի: Տխրությունս այնքան շատ էր, որ մի օր լաց եղա: Այնքան էի լաց եղել, որ աչքերս ուռել և կարմրել էին: Այդ օրը ոչ ոքի հետ չէի խոսում: Ծնողներս նույնպես ինձ հարցեր չէին տալիս:

Գիտե՞ք՝ ինչու էի լաց լինում: Քանի որ կարոտս այնքան մեծ էր մեր ճամբարի երեխաների հանդեպ, և վատն այն է, որ այն մարդիկ, ում ասում էի, որ չեմ գալու, ինձանից շատ էին տխրում, քանի որ իրենք էլ ինձ էին շատ կարոտել:

Ապրիլի 28-ին դպրոցից շուտ եկա տուն: Անընդհատ ժամին էի նայում: Նայում էի ժամին, հեռախոսին և Երևան տանող ճանապարհին: Որոշեցի մի փոքր ցրվել, մտածեցի, որ ին- որ բան պատրաստեմ, գուցե ժամանակը անցնի, իսկ իմ մտքերը ցրվեմ: Արդեն 16.35 էր, զանգեցի քույրիկիս: Քույրիկս ասաց, որ իմ նվերները վերցրելէ: Հետո անջատեցի և զանգահարեցի ճամբարի երեխաներից մի քանիսին, սակայն նրանք չէին պատասխանում հեռախոսազանգերին:

Հաջորդ օրը մտա 17.am, նկատեցի, որ բոլորը նյութեր են գրել մրցանակաբաշխության մասին: Կարդում էի և պատկերացնում, թե ինչ է տեղի ունեցել: Կարդում էի և տխրում:

Դե ինչ, չկարողացա մասնակցել մրցանակաբաշխությանը, սակայն եթե հաջորդ տարի կայանա երկրորդը, ամեն ինչ կանեմ, որ մասնակցեմ: Իսկ մինչ այդ պետք է պայքարել լավագույնը լինելու համար:

Ani asryan

Վրեժը

Աշխարհում քիչ են պայքարող մարդիկ: Մարդիկ, ովքեր ձգտում են ավելիին հասնել, անկախ այն բանից, թե ինչ փորձություններ է պատրաստել կյանքը իրենց համար: Մարդիկ կան պայքարում են սովորելու համար: Շրջապատի մարդկանցից կգտնվի մեկը, ում կյանքը ինչքան էլ հարվածի տարբեր կողմերից, նա, միևնույն է, ոտքի կկանգնի: Մեր դրախտային Դարբասում ապրում է հրաշալի երիտասարդ, ում մասին այսօր ուզում եմ պատմել:

Վրեժ Կարապետյան

26-ամյա երիտասարդ, ով անցել է բազմաթիվ փորձությունների միջով, բայց մնացել է կյանքին «սիրահարված»: Կյանքը նրան սովորեցրել է պայքարել: Ծնվել է Դարբաս գյուղում, գյուղացու ընտանիքում: Սովորական մարդիկ, բայց նրանց զավակը սովորական մարդ չէ: Վաղ տարիքում կորցնելով ծնողներին, մեծացավ տատի և պապի խնամակալության ներքո: 18 տարեկանում երկու եղբորը թողնելով հարազատ մարդկանց խնամքին, գնաց հայրենիքին պարտքը հանձնելու: Ծառայությունից վերադառնալուն պես սկսել է աշխատել World Vision բարեգործական կազմակերպությունում՝ համայնքային կազմակերպիչ: Թեև զբաղված օրակարգ ունի, իր հանգստի ժամանակը տրամադրում է կամավորական աշխատանքին: Աշխատելուն զուգընթաց սովորել և ավարտել է Սիսիանի պետական տնտեսագիտական քոլեջը և Հայաստանի ագրարային համալսարանը: Գյուղի բնակիչները հաճախ են պատմում նրա մասին: Ասում են.

-Իրա հումորը անսպառ է:

Քայլում ես գյուղում, մայթեզրին՝ նստարանների նստած մարդկանց խումբը աղմկալից ձայնով քննարկում է անցող դարձողին: Հաճախ եմ լսել գովեստի խոսքեր Վրեժի մասին: Տատիկները ասում են.

-Մալադեց, հալալ ա իրան: Մըծացավ, ախպերներին ինքը պահավ, մեծ մարդիկ տառան, մհեկ մեծ մարդ ա, մեծին հարգող, փոքրերին սիրող: Հենց տեսնմ ա՝ բարևմ ա անպայման:

Սիրում է տխուր մարդկանց ուրախություն պարգևել իր հումորներով: Մի անգամ հումոր արեց, ու բոլորս ծիծաղեցինք, հետո հարցրեցի.

-Իսկ դու ուրա՞խ ես հիմա:

-Ես ուղղակի ուզում եմ բոլորիդ ուրախ տեսնել:

Ասում են նա, ով մշտապես ժպտում է, հենց նրա հոգին է, որ անվերջ արտասվում է:

Մեր ազգին պետք են հենց Վրեժի պես զավակներ, ովքեր չնայած կյանքի դժվարություններին, պայքարում են և իրենց պայքարով ոգեշնչում նաև շրջապատի մարդկանց:

ruzanna stepanyan

Քննություններից առաջ

Ավարտին է մոտենում ևս մեկ ուսումնական տարի։ Նախորդ տարիներին անհամբեր սպասում էի , թե երբ է գալու այդ բաղձալի օրը։ Սակայն այս տարի պատկերը հակառակն է։ Երևի այն պատճառով , որ ավարտում եմ 9-րդ դասարանը , ունեմ քննություններ, դասարանը կգնա տարբեր հոսքեր, և մեծ մասի հետ այլևս նույն դասարանից չենք լինի։

Ամենից շատ ինձ անհանգստացնում են տարեվերջյան քննությունները։ Քննությունների կարգը փոխվել է` հիմնականում բոլորը բանավոր է։ Դասարանցիներով հաճախ նստում և զրուցում ենք.

-Խոխենք, հունցընք տալո՞ւ քննությունները։

-Իի, վեջեդս տիրա՞ծ։ Էնքան պենի մեջավ ըք անց կացած, քննությունը հինչա՞, որ տաք վեչ։

Հարց ու պատասխանից երևի հասկացաք, որ ես ապրում եմ Կապանում…

Մինչև քննությունների ավարտը վախը սրտներումս է լինելու`առաջին անգամ պետք է բանավոր քննություն տանք։ Վստահ եմ, որ բոլորս բարձր միավորներ կստանանք, կփոխադրվենք 10-րդ դասարան և հանգիստ շունչ կքաշենք, բայց մինչ այդ որոշեցի հարցնել ընկերներիս և իմանալ, թե նրանք ինչպես են պատրաստվում քննություններին և ինչ մասնագիտություն են ընտրել.
-Պատրաստվու՞մ եք տարեվերջյան քննություններին:
-Այո,պատրաստվում եմ,- պատասխանում է դասընկերուհիս՝ Սվետլաննա Մարկոսյանը:
-Արդյո՞ք վախ ունես:
-Հա, մի քիչ, որովհետև ժամանակը սուղ է:
-Անհանգստացնո՞ւմ է այն փաստը, որ քննությունները դարձել են բանավոր:
-Այո, քանի որ նախկինում երբեք չեմ ունեցել բանավոր քննություն:
-Արդեն ընտրե՞լ ես ապագա մասնագիտությունդ:
-Այո: Միջազգային հարաբերություններ՝ հանրային կառավարում:
-Որտե՞ղ ես պատկերացնում քո ապագան: Կկարողանա՞ս արդյոք գտնել համապատասխան աշխատանք:
-Ապագաս պատկերացնում եմ արտերկրում, քանի որ այնտեղ ավելի մեծ հետաքրքրությամբ կաշխատեմ:
Լավ իմանալով, որ համադասարանցիս՝ Ալիսա Գրիգորյանը, հաճախում է կարատեի, որոշեցի նրա հետ նույնպես խոսել մասնագիտական կողմնորոշման մասին.
-Ալիսա, ինչո՞վ ես զբաղվում ազատ ժամանակ:
-Ազատ ժամանակ զբաղվում եմ սպորտով՝ կարատեով:
-Ի՞նչ նախասիրություններ ունես:
-Հաճախում եմ կարատեի պարապմունքների, լսում եմ երաժշտություն:
-Ի՞նչ ես ցանկանում դառնալ ապագայում:
-Սպորտսմեն:
-Հայաստանո՞ւմ ես տեսնում քո ապագան:
-Ոչ: Վստահ եմ, որ մեծ հաջողությունների կհասնեմ արտասահմանում:

Շուտով քննությունները կսկսեն, հետո՝ կբաժանվենք տարբեր հոսքերի, կգնանք այլ դասարաններ ու դպրոցներ, և ժամանակը ցույց կտա, թե ով, որտեղ և ինչպես շարունակեց իր կյանքը, հասա՞վ արդյոք իր երազանքին:

Albina

Պոչամբարից շատ հեռու

Երբևէ ձեզ հետաքրքրե՞լ է պոչամբարի շրջակայքում ապրող մարդկանց կյանքը: Հայաստանում գործում է շուրջ 400 բաց հանք, որից 22-ը պոլիմետաղական են: 19 շահագործվող պոչամբարներից 9-ը գտնվում է հենց Սյունիքի մարզում: Խնդիրը եղել է, և այժմ էլ մնում է հրատապ: Ու ինձ էլ, լինելով այս մարզի բնակիչ, ևս հետաքրքրում է մարզիս իրավիճակը: Պոչամբարներից չորսը՝ Քաջարանի, Փուխրուտի, Լեռնաձորի և Արծվանիկի պոչամբարները պատկանում են Զանգեզուրի պղնձամոլիբդենային համալիրին: Իրականում վտանգը ինձ մոտ չէ, սակայն դեպքերը և օրինակները արդեն վախեցնող են: Ես ունեմ ծանոթներ, ովքեր ապրում են հենց «պոչամբարային» քաղաքներում և գյուղերում, և միշտ էլ բողոքում են, շատ են պատմել, ու նույնիսկ ափսոսել, որ այդտեղ են ծնվել: Պոչամբարները ոչ միայն վնասում են մարդկանց առողջությանը, նրանց սննդին, այլև պաոչամբարից շատ ու շատ հեռու ապրող մարդկանց: Որովհետև պոչերի հոսքը խառնվում է գետին, իսկ գետի ջրով ջրվում է այն բանջարեղենը, որը վաճառվում է ՀՀ-ի ամբողջ տարածքում: Ստացվեց այնպես, որ վտանգը ոչ միայն ինձ, այլ նաև պետք է հուզի բոլորին: Պոչամբարների շահագործումից տուժում են բազմաթիվ մարդիկ, մարդիկ, ովքեր անգամ քայլելով պոչամբարային տարածքներով, վնասում են իրենց առողջությունը, քանի որ ամբողջ հողը թունավորված է: Տուժում են նաև կենդանիները: Պոչամբարների մեծ մասը թափվում են գետերի մեջ, իսկ գետերից ջուր են խմում նրանք, և սատկում: Օրինակը տագնապեցնող է Լեռնաձորի պոչամբարի համար: Այստեղ ապրող մարդկանց առողջությանը հասցված վնասները ավելի մեծ են ու ծանր, յուրաքանչյուր 30 տարեկան երիտասարդի մոտ կա առողջական լուրջ խնդիր:

Այս ամենի մասին ես վերջերս եմ տեղեկացել, մի սեմինարի ժամանակ, երբ ներկայացրեցին մեր մարզի էկոլոգիական խնդիրները: Մինչ այդ ապրում էի ինձ համար անհոգ իմ գյուղում, կարծելով, որ այս խնդիրներից և ոչ մեկը ինձ վրա չի անդրադառնում: