Ճանապարհին

Լուսանկարը՝ Ալվարդ Փարսադանյանի

Լուսանկարը՝ Ալվարդ Փարսադանյանի

Անցյալը փոխել չեմ կարող, բայց կխոսեմ ներկայիս լեզվով… Մարդկային լեզուն դեռ չի ստեղծել այն բառերը, որոնք ընդունակ կլինեին նկարագրելու իմ զգացմունքերը: Այդ տեսակ գեղեցկությունը մխրճվեց իմ բեկյալ սրտի մեջ…

Ես շտապում էի: Այդ ծերուկը մոտեցավ ինձ, իսկ ես ժամանակ չունեի նրան լսելու: Թեթևակի սառը հայացք գցեցի դեպի նա՝ նա շատ թափթփված տեսք ուներ՝ ցնցոտիներ հագած, սպիտակ մազերը ճակատին թափթփված, հագին ուներ գորշ հնամաշ բաճկոն: Դեմքի կնճիռները նրա զառամյալ տարիքի մասին էին խոսում: Աչքերը, աչքերը գետնից չէր բարձրացնում: Ես մի քանի վայրկյան անթարթ նրան էի նայում: Ինձ հետաքրքիր էր նրա շարժ ու ձևը, հետո կարծես կորավ հետաքրքրությունս՝ ես արագացրի քայլերս, սակայն նորից դանդաղեցի, հետ նայեցի ու տեսա այդ ցնցոտիներով ծերուկը բերանը բացուխուփ էր անում:  Ինձ թվաց` ինչ-որ բան է ուզում ասել, ցավոք, մեր միջև եղած տարածությունը խլացնում էր նրա ձայնի հնչյունները, և ինձ խորթ էին մնում նրա խոսքերը։ Փորձեցի նրա բերանի շարժումներից գուշակել բառերը։ Ի՞նչ է կարկամում նա, դարձյալ անհասկանալի մնաց։  Ես շփոթմունքի մեջ էի, ախր, ուշանում էի և ժամանակ չունեի այդ մուրացկանի բառերը վերծանելու։ Կարող էի թողնել ու հեռանալ, բայց, չէ, որոշեցի հետ գնալ ու լսել նրան, քանի որ  հակառակ դեպքում ինքս ինձ այդ վերաբերմունքիս համար չէի հարգի։ Մոտենալով ինձ, նա ձեռքը հանեց բաճկոնի տակից։ Նրա ձեռքում թերթերի կույտ տեսա։ Ասում էր, որ գնեմ դրանցից ինչ-որ մեկը, ու էլի աչքերը գետնից չէր բարձրացնում։ Մի տեսակ հիասթափություն ապրեցի՝ ավելի հետաքրքիր կամ այլ ինչ-որ բան էի ուզում լսել, բայց և այնպես մտածեցի. «Իրոք, ուրիշ ի՞նչ պետք է լսեի մուրացկանից»։

Ես վճարեցի թերթի գումարը և առանց թերթը վերցնելու շտապեցի հեռանալ։

-Սպասի՛ր,-կարծես վշտացած արտասանեց նա։

Եվ ես վերջապես տեսա նրա բարի աչքերը, որ բարկության պահին էլ շարունակում էին բարի մնալ։ Վերջապես աչքերը բարձրացրեց գետնից ու նայեց աչքերիս։

-Ես մուրացկան չեմ, սա իմ աշխատանքն է, վերցրու՛ քո թերթը,-շարունակեց նա։

Ես մի քանի վայրկյան ապշահար նայում էի նրա աչքերին։ Ես այնտեղ տեսա հպարտություն, պարզություն, արդարություն և շատ այլ մարդկային հատկանիշներ։ Նրա աչքերը  կարծես ուղղորդող հայելի դարձան և ոչ նրա ցնցոտիները, ոչ էլ հագի հնամաշ շորերը պատնեշ չհանդիսացան, որպեսզի ես տեսնեմ նրա հոգու վեհությունը։ Այս դեպքերը, որոնք ես երկար-բարակ շարադրում եմ շատ արագ ընթացք են ունեցել՝ընդամենը վայրկյաններ, բայց այնքան տպավորիչ ու ազդեցիկ, որ ինձ ստիպեցին խորհեմ անցյալիս ու ներկայիս մասին։ Ուզում էի, որ ժամանակը կանգ առներ՝ վայրկյան ավել նրա աչքերի մեջ նայելու ու տեսնելու համար այն ամենը. ինչից զուրկ են շատերը։

Երբ սկսեմ աշխատել

Լուսանկարը՝ Նարե Խաչատրյանի

Լուսանկարը՝ Նարե Խաչատրյանի

Երբ սկսեմ աշխատել, պատրաստվում եմ ֆինանսական աջակցություն ցույց տալ աղքատներին: Մի անգամ խանութում ականատես եմ եղել, թե ինչպես է վաճառողուհին կոպտել ֆինանսապես անապահով երեխային, շատ եմ ազդվել և որոշել եմ, որ առաջին կտավս վաճառելուց ստացված եկամուտով փակելու եմ այդ ընտանիքի պարտքերը և հոգալու եմ, որ այդ վաճառողուհին զրկվի իր աշխատանքից: Շատ եմ նյարդայնանում, որ մարդկանց հագուստով են գնահատում: Մտածում եմ, որ վատ հագնված մարդու հոգում ավելի շատ մարդկային հատկանիշներ կարող են լինել թաքնված, քան թանկարժեք հագուստների մեջ քողարկված ինչ-որ մեկի: Ինձ հուզում է իմ համայնքի գործազրկությունը, աշխատավարձերի չափը, անապահով ընտանիքների կեցության մակարդակը, մարդկանց անտարբերությունը:

Ալյոշա պապը

Լուսանկարը՝ Մերի Բորյանի

Լուսանկարը՝ Մերի Բորյանի

Իմ շրջապատի ամենահետաքրքիր մարդը Ալյոշա պապն է: Նա արդեն ութսունյոթ տարեկան է և ապրում է մեր գյուղում՝ Բարաբաթումում: Ալյոշան երիտասարդ ժամանակ աշխատել է շինարար, կառուցել է հայտնի մարդկանց տներ: Ալյոշա պապը շատ բարի մարդ է: Նա իր հիվանդության կամ ծերության պատճառով դժվար է տեղաշարժվում և ամեն հնարավոր բան արել է, որ իր քայլելու գործը հեշտացնի: Քայլելու համար նա իր ձեքով սարքել է ձեռնափայտ: Չնայած իր այս տարիքին՝ նա անշարժ չի մնում, պահում է կով և շուն: Ալյոշա պապիկը մեզ միշտ հետաքրքիր ու ծիծաղելի պատմություններ է պատմում: Մի օր նա մեզ պատմեց, որ երբ երեխա էր, իր երկու ընկերների հետ վարձվել էր մի մարդու մոտ աշխատելու: Ինքը մյուս երկուսից լավ էր աշխատում: Երբ աշխատանքը վերջացրեցին, լավ աշխատող երեխային տվեցին մի մեծ կոպեկ, իսկ այդ երկուսին՝ երկուական փոքր կոպեկներ: Լավ աշխատող երեխան լացելով գնացել էր տուն ու պատմել հայրիկին: Հայրիկը վերցրել է այդ կոպեկը և գնել էր կոնֆետ, այդ մեծ կոպեկը դարձրել էր երկու փոքր կոպեկ ու տվել երեխային: Այդ պատմությունը շատ ծիծաղելի պատմություն է, բայց Ալյոշա պապիկը դա պատմում էր լացելով: Նա երևի լաց էր լինում այն օրերի  մարդկանց մաքրությունը և միամտությունը հիշելու պատճառով:

Նորա տատիկը

 

Լուսանկարը՝ Մանե Տոնոյանի

Լուսանկարը՝ Մանե Տոնոյանի

Իմ շրջապատի ամենահետաքրքիր մարդը մեր հարևան Նորա տատիկն է: Նա շատ լավ բնարավորություն ունի, սիրում է իր թոռնիկներին և մեր բակի գրեթե բոլոր երեխաներին: Նա առաջ աշխատում էր դպրոցում, իսկ հիմա՝ ոչ: Մենք, երբ բակում միջոցառում պետք է կազմակերպենք, միշտ դիմում ենք Նորա տատիկին: Նա շատ է մեզ օգնել, և մենք միշտ շնորհակալ կլինենք նրան: Նորա տատիկը ունի այգի, որը լի է ծաղիկներով, մենք միշտ օգնում ենք նրան ծաղիկները խնամելու գործում: Լինում է նաև, որ միջոցառումների վերջում նա մեզ իր ծաղիկներից է նվիրում: Նա շատ խելացի, բարի և հետաքրքիր տատիկ է: Նորա տատիկի ամուսինը՝ Վաչագան պապիկը, մահացել է, նա նույնպես շատ լավ մարդ էր: Նրանք միշտ համերաշխ էին, ես հիշում եմ, երբ փոքր էի ու իրենց ինչ-որ գործում օգնում էի, նրանք միշտ ինձ կոնֆետներ էին տալիս: Ես հիշում եմ, երբ դեռ Վաչագան պապիկը չէր մահացել, մեր վերջին միջոցառումը նվիրված էր ծերերին, ու այդ միջոցառման վերջում բոլոր տատիկներն ու պապիկները կանգնեցին և մեզ ծափահարեցին, իսկ մենք շատ հուզվեցինք: Ես միշտ կհիշեմ նրանց ու նրանց օգնությամբ կազմակերպված միջոցառումները:

Ինչը կփոխեի Կապանում

Լուսանկարը՝ Ալեն Ղազարյանի

Լուսանկարը՝ Ալեն Ղազարյանի

Կապանում փոխելու շատ բան կա: Պետք է, որ մարդիկ Կապանում ավելի բարի լինեն, չնայած, այդ ամենը գալիս է մարդու սոցիալական վիճակից, քանի որ բոլորն այսօր մտահոգված են մի հարցով, թե ինչպես օրվա հաց վաստակեն:

Կուզեի փոխել մարդկանց տրամադրությունը, որ նրանք ուրախ լինեն, ժպտան: Կապանում պակասում է ժպիտը:

Արա Հարությունյան

 

Առաջնահերթ կհետևեի քաղաքի մաքրությանը, քանի որ շատ փոշոտ է, ու ամենուր աղբ կա թափված: Քաղաքի բոլոր ծառերը կմշակեի: Ծառերը մեծ են և չորանում են, քանի որ չեն ստանում անհրաժեշտ խնամք, չեն ջրվում, չորացած մասերը չեն հեռացվում: Նաև կբարեկարգեի ճանապարհները:

Գոհար Հայրապետովա

 

Եթե ես հնարավորություն ունենայի ինչ-որ բան փոխելու, այնպես կանեի, որ ողջ տարին մեր համայնքը մաքուր լիներ։ Գումարով կապահովեի որբերին և անապահով մարդկանց։ Կբացեի խաղահրապարակներ, շենքեր կկառուցեի, կասֆալտապատեի ճանապարհները։ Աշխատատեղեր կբացեի։ Կավելացնեի մեր քաղաքի ծառերի քանակը։ Կբացեի հիվանդանոցներ, որտեղ անապահով մարդիկ անվճար կբուժվեին։

Էդգար Գրիգորյան

 

Կցանկանայի Կապանում բացել աշխատատեղեր, որոնք ԽՍՀՄ-ի փլուզումից հետո չեն գործել: Դե, եթե աշխատատեղեր լինեն, կկանխվի արտագաղթը:

Սոկրատ Մկրտչյան

 

Կցանկայի վերացնել որսորդությունը: Որսորդությամբ զբաղվող մարդիկ չեն մտածում, որ այդ կենդանին մեղք է, չարժի հաճույքի համար կենդանուն վերացնել:

Արմինե Հովհաննիսյան

 

Կապանում կան մարդիկ, որոնք անտարբեր են ու գրեթե ոչ մի բանի ուշադրություն չեն դարձնում, չեն մասնակցում միջոցառումների: Պատճառաբանում են, որ ժամանակը չի հերիքում: Ես կվերանորոգեի Կապանի ավերված ամրոցները՝ Երիցվանքը, Բաղաբերդը և գյուղերի եկեղեցիները: Գյուղերում եկեղեցիների մեծ մասը գտնվում է շատ վատ վիճակում, և պահանջվում է երկարատև վերանորոգման աշխատանք:

Հրաչ Արզումանյան

 

Առաջին հերթին կփոխեի գյուղապետարանի շենքը և կվերանորոգեի կողքի գրադարանը։ Վերանորոգելուց հետո գրադարանի գրքերը կավելացնեի և կհարստացնեի մարդկանց բառապաշարը։ Համայնքի ճանապարհները կվերանորոգեի, դպրոցը և ջեռուցմամբ կապահովեի համայնքը։ Դպրոցը կապահովեի համակարգիչներով։ Գյուղապետարանին համակարգիչներ կտրամադրեի, որ յուրաքանչյուրը իր համակարգիչն ունենար։ Ջուրը ֆիլտրացած վիճակում կբաժանեի մարդկանց, որ զերծ մնան հիվանդություններից։ Իսկ համայնքի մոտ գտնվող պոչամբարի մոտ ինչ-որ սարք կտեղադրեի, որ այն չվնասեր համայնքին։

Նունե Սարգսյան

 

Մեր քաղաքը խորհրդային ժամանակների քաղաքի տեսք ունի, իսկ ես կկառուցեի ժամանակակից շենքեր: Իսկ մյուս խնդիրը մարդկանց աղքատությունն է: Շատ ընտանիքների հայրեր գնում են արտերկիր՝ աշխատելու, որ կարողանան պահել իրենց ընտանիքները: Եթե այս խնդիրները չլինեին, իմ քաղաքը իդեալական կլիներ:

Ալեքսան Ջհանգիրյան

 

Կապանում առաջին հերթին կփոխեի մարդկանց վերաբերմունքը բնության նկատմամբ: Բնակիչները անխնա ձևով պոկում են ծառի ճյուղերը, ծաղիկները: Ցանկանում եմ այլևս չտեսնել քաղաքի աղտոտված վիճակը: Փողոցը մաքրողները քիչ են, իսկ մարդիկ աղբը թափում են փողոցներում:

Մարիամ Հարությունյան

 

Ես կփոխեի աղբամանները: Դրանք ավելի շատ ու շուտ մաքրել կտայի: Երկրորդ բանը, որ կցանկանայի փոխել, դա դպրոցների ջեռուցումն է: Երրորդը՝ մարդկանց վերաբերմունքը շրջապատի նկատմամբ: Սակայն գիտակցում եմ, որ գրեթե անհնար բան եմ ցանկանում:

Արինե Մինասյան

 

Համայնքի գրադարանը գտնվում է շատ վատ վիճակում, տեղը շատ փոքր է: Ակումբի բեմը քանդված է, կցանկանայի այն վերանորոգել, որ երիտասարդները գյուղում զբաղմունք ունենան: Դպրոցը պետք է ամբողջությամբ վերանորոգել: Շատ կցանկանայի, որ մեր համայնքում մանկապարտեզ լիներ: Գյուղում փոքր երեխաները շատ են, կան նաև ընտանիքներ, որոնք հնարավորություն չունեն իրենց երեխային հեռու մանկապարտեզ ուղարկելու:

Մերի Գրիգորյան

 

Մեր գյուղի գրադարանն էլ վերանորոգման կարիք ունի: Կփոխեի նաև ակումբի շենքը, որը նույնպես վերանորոգման կարիք ունի: Դպրոցին կտրամադրեի ավտոմատներ, որ երեխաները կարողանան դրանք քանդել ու հավաքել: Մեր Կապան քաղաքն ունի շատ խնդիրներ: Ես կվերանորոգեի հիվանդանոցը, որովհետև շատ վատ վիճակում է գտնվում:

Քնարիկ Զաքարյան

 

Կասֆալտապատեի ճանապարհները, կվերանորոգեի եկեղեցու տանիքը, կբացեի աշխատատեղեր: Այս ամենն անելուց հետո նոր կմտածեի մնացած մանր խնդիրների մասին:

Արտյոմ Ղազարյան

 

Կվերանորոգեի Կապանի հիվանդանոցը, որը շատ վատ վիճակում է։ Կապանում կան զոհված ազատամարտիկների շատ ընտանիքներ, որոնք անապահով վիճակում են գտնվում։ Կապանում ջուրը աղտոտված է, այդ իսկ պատճառով առաջանում են հիվանդություններ։ Բայց այս ամենի հետ մեկտեղ ես շատ եմ սիրում Կապանը և չեմ պատկերացնում կյանքս առանց Կապանի։

Նարե Դավթյան

 

Ես կցանկանայի բարելավել մեր բակի լուսավորությունը և բարեկարգել բակը: Պետք է կազմակերպվեն մի շարք միջոցառումներ, որոնք դուր կգան մարդկանց: Իսկ ամենակարևորը, կվերանորոգեի շենքերի տանիքները, որոնք գտնվում են վթարային վիճակում:

Եվա Գրիգորյան

 

Նախևառաջ, Շինարարների թաղամասերի աստիճանները կփոխեի ճոպանուղով, որպեսզի տարեցները այդքան աստիճան ոտքով չբարձրանան: Այնուհետև կվերանորոգեի գյուղամիջյան ճանապարհները: Հետո կստեղծեի մի կազմակերպություն, որը հոգ կտաներ որբ և անապահով երեխաների մասին:

Ալվարդ Փարսադանյան

 

Ըստ իս՝ փոփոխությունները միշտ էլ գրավիչ են։ Գրադարանները կդարձնեի գրադարան-սրճարաններ և կտեղադրեի հարմարավետ կահույք` ընթերցանության համար։ Կավելացնեի կինոթատրոններ, թատրոններ, խաղացանկը ավելի հետաքրքիր կդարձնեի: Շատ երիտասարդներ ազատ ժամանակը անցկացնում են համակարգչի առաջ, բայց եթե ավելի հետաքրքիր ներկայացումներ լինեն, ինձ թվում է, որ ավելի շատ թատրոն կգնան։ Սահադաշտ կկառուցեի։ Կկառուցեի պահածոների գործարաններ, որ Կապանի մթերքը մինչև Երևան հասնելը չփչանա, այս կերպ կավելանային նաև աշխատատեղեր։ Կապան-Երևան երթուղային տաքսիները կփոխեի ինքնաթիռների հետ. չէ որ մի ժամանակ կար։

Նարե Խաչատրյան

Գեղանուշ գյուղը ձմռանը

Կապան

Իմ հերոսը

Լուսանկարը՝ Նարե Խաչատրյանի

Լուսանկարը՝ Նարե Խաչատրյանի

Իմ հերոսն իմ մայրն է՝ մասնագիտությամբ մանկաբարձուհի Քրիստինան: Ես նրանից շատ բաներ եմ սովորել, օրինակ՝ ճանաչել մարդկանց ոչ թե արտաքինով, այլ ներքինով: Նա ինձ դեռ մանկուց դաստիարակել է լինել քաղաքավարի, բարի, հոգատար, աշխատասեր: Ամեն հարցով նա ինձ աջակցում է: Լսելով նրա խորհուրդնեերը ես շատ բաների եմ հասել: Ես ուրախ եմ, որ ունեմ հիանալի, իդեալական, ինձ հասկացող, ճիշտ խորհուրդներ տվող մայրիկ: Ասում են, որ իդեալական մարդ չկա, բայց մայրս իդեալական է: Ճիշտ է, շատերը կասեն, որ իրենց մայրերը իդեալական են, բայց ես հավաստիացնում եմ ձեզ, որ իմ մայրը իրոք իդեալական է: Նա շատ բարի, հոգատար, աշխատասեր կին է: Ես շատ եմ ցանկանում նմանվել նրան:

Անի Մարտիրոսյան

***

Իմ հերոսը քույրիկս է՝ Վալյան: Երբ նա ծնվեց, բժիշկներն ասացին, որ չի ապրի։ Ծնված օրվանից նա պայքարեց կյանքի համար, որովետև փոքրիկ, հիվանդ երեխա էր։ Վեց տարեկանում նշիկները վիրահատեցին։ Հիշում եմ, երբ փոքր էի ու չափից շատ հետաքրքրասեր, իմ հարցերին պատասխանում էր քույրս։ Տասներեք տարեկանից ծնողներս Վալյային տարան ատլետիկայի։ Երբ մասնակցեց առաջին մրցմանը, գրավեց առաջին տեղը, չնայած՝ սկզբում չէր փայլում կարողություններով։ Եվ այստեղից սկսվեց նրա հաջողությունների շղթան։ Իսլանդիայում, Բուլղարիայում, Ֆրանսիայում, Մալթայում, Սլովակիայում, ինչպես նաև մեր հարևան պետություններում (բացի Ադրբեջանից) մասնակցել է թիմային և անհատական մրցումների՝ գրավելով մրցանակային տեղեր։ Վալյան հիմա քսանմեկ տարեկան է։ Սովորում է ՖԿՀՊԻ-ի լրագրության բաժնում և դրան զուգահեռ պարապում և աշխատում է։ Ես փորձում եմ նմանվել նրան աշխատասիրությամբ, համառությամբ, նպատակասլացությամբ։

Անուշ Ավագյան