boris israyelyan

Ձմերուկները

Հորեղբորս հետ շատ մտերիմ էի, շատ էի սիրում նրան, նա էլ` ինձ: Դարձյալ հիշողության մի փոքրիկ պատառ, որ երբեք չեմ մոռանա` չնայած, որ շատ փոքր էի: Ամռան շոգ օրերից մեկն էր: Հիշում եմ` դաշտից խոտ էինք բերել: Հայրիկս, հորեղբայրս ու քեռիս խոտն էին դատարկում, ես էլ թափված խոտերն էի հավաքում, երբ նկատեցի ձմերուկի մեքենան:

-Ձմերու՜կ, ձմերու՜կ, ձմերու՜կ…- բարձր գոռում էր վարորդը:

-Հոպա՜ր, ա’յ հոպար…

-Հա°, ապեր ջան (ինձ ապեր էր ասում):

-Հոպար, ձմերուկ չե՞ս ուզում:

Հորեղբայրս լուռ ու տխուր հայացքով մեկ`ինձ , մեկ` գնացող մեքենային նայեց, (միայն տարիներ հետո հասկացա, թե ինչու նա ձայն չհանեց`դաշտից եկող մարդու մոտ որտեղի°ց պիտի փող լիներ ): Վազեցի տուն, ու կանչեցի պապիին:

-Պապի,՜ այ պապի,՜ ձմերուկ են ծախում, արի’ առնենք:

-Գնա ասա’, թող մեքենան կանգնի, փող վերցնեմ` գամ:

Պապիկը ձմերուկը գնեց ու, երբ ուրախ-ուրախ վերցրեցի, որ գնամ տուն, նորից հորեղբորս տխուր հայացքը տեսա, հասկացա, որ շատ է տխրել, որ չկարողացավ ձմերուկ գնել:

Հաջորդ օրը առավոտյան, հիշում եմ, որ հոպարիս տրակտորի լաֆետից` բեռնաթափքից, ձմերուկներն ինչքան իջեցնում էինք, այնքան ավելի շատ էր երևում աչքիս: Բոլոր ընկերներս եկել էին ինձ օգնելու, ու այդ պահին ես աշխարհի ամենաերջանիկ մարդն էի…

-Տեսե՜ք` ինչ հոպար ունեմ, աշխարհը չունի,- ասում էի ու նկատում, թե ինչպես էին նրա աչքերը փայլում ուրախությունից` ինձ երջանկացնելու ուրախությունից …

…Ինչքա՜ն լավ օրեր էին, երանի մի ակնթարթով նորից վերադառնայի անցյալ: Հասկանում եմ, որ դա երբեք չի լինի… ժամանակի մեքենան չի կանգնում ու ոչ էլ հետ է գնում, միայն առաջ է շարժվում` միակ բանն աշխարհում, որ չես կարող կառավարել:

Ես շատ հպարտ եմ, որ ունեցել եմ լավ ՀՈՊԱՐ, ով ինձ համար պատրաստ էր ամեն ինչի:

Կարոտում եմ շատ…

Ani Ghambaryan

Կարևոր մասնագիտություն

Հարցազրույց  ատամնաբույժ  Գարիկ  Սեդրակյանի  հետ

-Որքա՞ն ժամանակ է, որ   զբաղվում եք  ատամնաբուժությամբ

-Արդեն 20 տարի է զբաղվում եմ այս գործով:

-Իսկ ինչպե՞ս ընտրեցիք Ձեր մասնագիտությունը:

-Ինձ հիշեցրիր այն պահը, երբ կանգնած էի ընտրության առաջ: Հայրս` մասնագիտությամբ շինարար, միշտ երազել է, որ ես ու քույրս լինենք բժիշկներ, ինչպես մորեղբայրս: Իսկ ես, ինչպես յուրաքանչյուր պատանի, մտածում էի դառնալ ֆուտբոլիստ: Եվ  ահա` չկարողանալով ընդդիմանալ հորս կամքին, ես և քույրս ընդունվեցինք բժշկական համալսարանի ստոմատոլոգիայի ֆակուլտետ: Երկար տարիների քրտնաջան աշխատանքից հետո, ահա, արդյունքը:

-Կհիշե՞ք որևէ հետաքրքիր դեպք Ձեր աշխատանքային առօրյայից:

-Համարյա ամեն օր մի հետաքրքիր, ծիծաղելի միջադեպ լինում է, բայց այս պահին դժվարանում եմ հիշել, բայց կա մի դեպք, որը ամեն անգամ ատամի հեռացում անելիս անպայման հիշում եմ: Երկրորդ կամ երրորդ կուրսում էի սովորում և ամեն տարի ամռանը գալիս էի Ջերմուկ՝«Արարատ» առողջարան, որտեղ որպես ատամնաբույժ աշխատում էր իմ լավ ուսուցիչ բժիշկ վարպետ Դավթյանը: Հագնում էի իմ սպիտակ խալաթը և ինձ ամենա-ամենան կարծում: Մի օր, երբ ուսուցիչս ինձ թույլ տվեց հեռացում անել, ես այնքան շփոթված էի, որ հեռացրի ոչ թե հիվանդ ատամը, այլ կողքի՝ մեկ այլ ամուր ատամ:

-Եվ, երևի հիմա ամեն անգամ ուշադիր զննո՞ւմ եք:

-Այո՛, այո՛, իրոք որ, հիմա ամեն անգամ, գործիքը ձեռքս առնելով, մի անգամ ևս զննում եմ, հետո նոր կատարում գործողությունը: Դա ինձ համար իսկապես լավ դաս էր:

-Իսկ հաճույքո՞վ եք աշխատում:

-Եթե հաճույքով ու սիրով չաշխատես, ապա լինես խոհարար, բժիշկ, թե շինարար, լավ արդյունք չես ունենա: Ըստ այդմ` աշխատում եմ և՛ սիրով, և՛ հաճույքով, և՛ նորանոր բացահայտումներով: Նշեմ նաև, որ իմ հաճախորդներին չեմ ընդունում որպես հիվանդներ: Նրանք իմ ընկերներն են և մարդիկ, որոնց օգնում եմ դժվար պահին, բայց և որոնց միջոցով էլ բացահայտում եմ իմ մասնագիտության նոր կողմերը:

Ազատությունը 17.am-ում

Շատերն են հարցնում, թե ինչու եմ գրում www.17.am կայքում կամ ինչ է այն տալիս ինձ:

Պատկերացրեք, որ Հայաստանի պատանի թղթակիցների ցանցը լիովին փոխեց իմ մտածելակերպը:

Սկսենք նրանից, որ շարադրել ասելով ես հասկանում էի դպրոցական շարադրություն, որը, ինչպես գիտեք, բազմաթիվ սահմանափակումներ ունի: Օրինակ, պետք է գրել տրված թեմայի շրջանակներում և գրական լեզվով: Բայց հաճախ «17.am»-ում ուզում ես գրել այն թեմաներից, որոնց մեջ բարբառով կամ ժարգոնով բառեր չօգտագործել չես կարող: Այստեղից  եզրահանգելով՝ կարող եմ ասել, որ առաջին բանը, որ կայքն ինձ տվել է, ազատ արտահայտվելու հնարավորությունն է: Կարող ես գրել ցանկացած թեմայով և արտահայտել ազատ մտքեր: Հաճախ լինում են անմոռանալի պահեր, հետաքրքիր մարդիկ, գեղեցիկ վայրեր և այլն, որոնց մասին կուզենայիր կիսվել: Իսկ այդ հարցում տվյալ պահին ինձ օգնում է միայն «17.am»-ը:

Մինչ Հայաստանի պատանի թղթակիցների ցանցի կազմակերպած դասընթացները ես մտածում էի, որ լուսանկարչությունն այնքան էլ կարևոր ու բարդ բան չի: Ուրիշ բան է նկարչությունը, երբ մարդիկ նկարում են ձեռքով:  Նույնիսկ չէի էլ հետաքրքրվում լուսանկարչությամբ: Դասընթացի ընթացքում մեզ սովորեցրեցին, թե ինչպես կարող ենք լուսանկարել, ինչ կանոններ ունի, ինչ ուղղություններ: Դասընթացի ընթացքում լուսանկարչական արշավների գնացինք մեր մարզի գյուղերն ու քաղաքները:  Ես հասկացա, որ լուսանկարչությունը պարզունակ բան  չէ, ինչպես ես էի պատկերացնում: Այժմ տնից դուրս գալիս, նույնիսկ դպրոց գնալիս, հետս լուսանկարչական խցիկս եմ վերցնում և տան ճանապարհին ամեն բան, ինչ «աչքս ծակում է», նկարում եմ:

Սովորեցի, թե ինչպես են հարցազրույց վարում, ակնարկ ու էլի ուրիշ բաներ գրում: Հիմա այն մարդիկ, որոնց մեջ հետաքրքիր բան եմ տեսնում, պայմանավորվում եմ և հարցազրույց վերցնում: Դա էլ իր յուրահատուկ և հետաքրքիր կողմերն ունի: Ես ծանոթանում եմ հետաքրքիր մարդկանց հետ, դարձել եմ ավելի դիտողունակ ու հետաքրքրասեր, չեմ ամաչում շփվել անծանոթների հետ:

Երբ տանը կամ դրսում մեծերով խոսում են` ուշադիր լսում եմ: Այդ պահին մտածում եմ, որ կարելի է գրել, թե ինչ են խոսում: Եվ մեծերից մեկը, նայելով ինձ, ասում է.

-Է՜հ, խոսում ենք՝ առանց իմանալու, որ հեսա Սոֆյան կգրի:

Այս մեջբերումով էլ ուզում եմ ասել, որ այն ժամանակ անտարբեր էի խոսակցությունների, կատարվող իրադարձությունների և աառհասարա շրջապատի նկատմամբ: Իսկ այժմ զբաղված ժամանակ էլ մի ականջս ուրիշ տեղ է՝ անմիջապես ձայնագրում է:

Ամփոփելով, կարող եմ ասել, որ «17.am»-ի թղթակից լինելը մեծ առավելություն է և պատասխանատվություն:

Հ.Գ. Հետաքրքիր մտքեր ունենաք, հավես չանեք գրել՝ կպատմեք, ես մեծ սիրով կգրեմ:

seryoja baboyan

Թե ինչպես գյուղը տեղափոխվեց

Տատիկիս անուն-ազգանունը Սիրանուշ Մովսիսյան է, սակայն գյուղում բոլորը նրան ճանաչում են Ջեմմա անունով: Նա 65 տարեկան է: Ես այս հարցազրույցի ընթացքում տատիկիս հետ կխոսեմ «Դուք»-ով, որպեսզի ավելի նմանվեմ պրոֆեսիոնալ լրագրողի: Ես կխոսեմ այն մասին, թե 60-ական թվականներին ինչպես են Մալիշկա գյուղի իշխանությունները որոշել գյուղի բնակչությանը տեղափոխել ավելի ներքև՝ մոտեցնելով Արփա գետի ափին:

-Տատի՛կ, Դուք հիշում եք, չէ՞ բնակչությանը տեղափոխելու այդ ժամանակները:

-Հա՛, ոնց չեմ հիշում: Դժվար էր, բայց հենց ժողովրդին էր ձեռնտու:

-Իսկ ինչո՞ւ որոշեցին, որ գյուղացիներին պետք է տեղափոխեն:

-Բնակչության թիվն արդեն մեծացել էր, ժողովուրդը շատ խիտ էր բնակեցված: Մի տան մեջ ապրում էին մի քանի եղբայր իրենց կանանց, երեխաների և ծնողների հետ: Այն ժամանակ մարդիկ շատ երեխաներ էին ունենում: Այդ պատճառով էլ իշխանությունները որոշեցին հողաբաժանում կատարել հին գյուղից մի քիչ ներքև:

-Բայց նրանք ինչ-որ բանով օգնո՞ւմ էին գյուղացիներին:

-Չէ՛, չէին օգնում, միայն հող էին տրամադրում մարդկանց, որ տուն սարքեն:

-Ինչպե՞ս է եղել, որ գյուղում բոլորի տները համարյա նույն գծագրով են կառուցված:

-Եղեգնաձորից ճարտարապետ էին ուղարկել, որ հատակագիծ գծեր: Բոլորն այդպես կառուցեցին:

-Իսկ ինչո՞ւ մարդիկ իրենք իրենց ուզած ձևով չէին կառուցում տները:

-Որովհետև մարդիկ այն ժամանակ ապրել են հողից, կավից պատրաստված տներում: Եվ գաղափար անգամ չեն ունեցել հատակագիծ գծելու մասին:

-Ինչպե՞ս է եղել, որ բոլորը եկել են, իսկ մի քանի ընտանիքներ չեն իջել և բնակություն չեն հաստատել այստեղ:

-Մարդիկ շատ անասուններ էին պահում, հին գյուղն էլ արոտավայրերին մոտիկ էր, իսկ ընտանիքի անդամները քիչ են եղել և այդ պատճառով էլ չեն իջել:

-Մարդկանց վրա լա՞վ ազդեցություն թողեց տեղափոխությունը:

-Շատ լավ: Մարդկանց պայմանները լավացան թե՛ կենցաղային, թե՛ մնացած առումներով: Լուծվեցին ջրի, հոսանքի և շատ այլ խնդիրներ, որոնք մինչ այդ շատ էին հուզում մարդկանց:

-Դրանից բնակչության թիվն ավելացա՞վ:

-Հա՛, իհարկե, գյուղի բնակչությունը շատացավ՝ եռապատկվեց:

-Հետագայում ինչե՞ր կառուցվեցին հին տների տեղերում:

-Կառուցել են գործարանը, 2-րդ դպրոցը, Սբ. Աննա եկեղեցին և այլն:

Հարցազրույցը վարեց` Սերյոժա Բաբոյանը

hasmik givargizyan

Ամեն ինչի ու ոչնչի մասին

Պատահել է չէ՞, որ ուզում ես գրել ինչ-որ բանի մասին, պատմել, կիսվել ու բացատրել բոլորին, բայց չգիտես, թե ինչի մասին: Ուրեմն ուզում եմ գրել պատուհանիս դիմաց գտնվող տանձի ծառի մասին, որ հպարտ-հպարտ վեր է խոյացել ու փակել ամբողջ տեսարանը: Ճյուղերը փռվել են տանիքի վրա, ու աշնանը բերքը հավաքելը վտանգավոր է դարձել: Առավոտյան առաջին բանը, որ տեսնում եմ՝ այդ ծառն է: Հաճախ եմ երազում, որ այդ ծառի փոխարեն ավելի հետաքրքիր տեսարան լիներ դրսում, օրինակ՝ դաշտեր, անտառներ, կամ մարդաշատ մի փողոց…

Ու վերջ, ծառի մասին գրելու էլ բան չկա: Գուցե գրեմ` ամեն ինչի ու ոչնչի՞ մասին: Մեր փողոցով միշտ նույն ժամին անցնող մարդու մասին, ով շտապում է աշխատանքի: Դասից տուն վերադարձող երեխաների մասին, ովքեր ինչ-որ մեծերի համար անհետաքրքիր թեմա են քննարկում: Կամ էլ այն պապիկի, ում հանդիպում եմ ամեն օր դասից տուն վերադառնալիս, ով աշխատում է իր այգում: Կարելի է գրել նաև դասերի մասին, որոնք ձանձրացնում են երբեմն, բայց չսովորել չեմ կարող, քանի որ «պիտի սովորեմ, որ մարդ դառնամ»: Դառնամ մարդ` մեծատառով, մարդ` խելքով, այնպիսի մարդ, որ ծնողներս հպարտանան ինձանով:

Արդեն չգիտեմ, թե ինչի մասին գրել, չեմ ուզում «քնել դափնու տերևների վրա», բայց մտքերս հավաքել նույնպես չեմ կարողանում: Գուցե լինեն մարդիկ, ովքեր ինձ հիմա կհասկանան, ես հույս ունեմ, որ կլինեն, ուղղակի իմացեք, ես չեմ քնել, ես վերադառնու՛մ եմ:

Ջվալը

-Ջվալը քցե, եկել ա էլի:
Անցած ամառն էր: Մոսկվայից եկած ընկերս առանց ուսապարկի, կամ ավելի ճիշտ, «ռյուկզակի», տնից դուրս չէր գալիս: Ու երբ մենք՝ (ու մասնավորապես ես) «քաղաքակրթությունից հեռու բարբարոսներս», ծաղրում էինք նրան, ասելով. «Էդ ջվալը (ջվալը մեր բարբառով մեշոկն ա, իսկ այ, մեշոկի գրական անվանումը չեմ կարողանում հիշել) իզուր ես հագե: Մեկ ա, բանջարի չենք գնալու»,- ես չէի էլ պատկերացնում, որ «ջվալը» շա՜տ կարևոր բան ա: Ու հիմա ես ամենուր «ջվալով եմ ֆռֆռում»:
ՉԷ:  Ջվալս ոչ ադամանդազարդ ա ու, ցավոք, նաև մեջը «մի փեշ» փող չեմ պահում: Ուղղակի դրա մեջ միշտ կա ամենապետքականը: Ամենապետքականը, գոնե ինձ համար: Ու էն մարդիկ, ովքեր ինձ հարցնում են, թե ինչու եմ միշտ «սումկաս» մեջքիս ման գալի, ուշադիր եղեք, ձեր բոլոր հարցերի պատասխանն էստեղ ա:
Նախ, նկարագրեմ իմ «ջվալը»: Ջվալը շատ դիպուկ բնութագիր ա իմ ուսապարկի դեպքում, որովհետև լա՜վ մաշած ա: Ռեմենները պահող բոլոր պլաստմասե մասերը վաղուց ջարդված են: Նրանց փոխարինում է «դգուն» կոչվող հանգույցը: Տարողությունը լրիվ չեմ ստուգել, բայց «ջվալիս» մեջ միշտ էլ ամեն ինչի տեղ կա: Գույնը՝ զզվելի գորշ-կանաչավուն: Արտադրողը՝ անհայտ: «Վազքը» մի քանի տարվա: Իսկ հիմա գլխավորը՝ հերթով թվարկում եմ իրերը որոնք միշտ ուսապարկիս մեջ են:
«Մանանայից» ժառանգություն մնացած նոթատետր՝ 2 հատ: Պահում եմ միշտ մոտս, եթե նույնիսկ ուսապարկս մոտս չի: Եթե դու ուզում ես մտքերդ տալ թղթին, «Մանանայի» նոթատետրից հարմար բան չես գտնի:
Մատիտ գծագրական՝ 1 հատ: Պահում եմ մոտս, որովհետև … Որովհետև… Բայց մի րոպե: Էս մատիտը, ճիշտն ասած, իմը չի, ու չգիտեմ որտեղից ա հայտնվել իմ «գանձարանում»: Եթե դու մի տարի առաջ գծագրական մատիտ ես կորցրել, ամենայն հավանականությամբ, քո մատիտը ինձ մոտ ա: Դպրոցում կուզեք՝ կտամ:
Հանրահաշվի բանաձևեր թերթիկների վրա՝ 7 հատ: Ոչ մի հետաքրքիր բան: «Կոմպլեկտի» մեջ ա շտեմարանի ու հանրի տետրի հետ:
Հանրահաշվի փոքր շտեմարան՝ 1 հատ: Կազմը պոկած ա, տեղը արջուկով տետրի կազմ ա: Արտադրությունը 1995 թվականի: 100 ու մի քանի թերթ: Առանց նկարների: «Կոմպլեկտի» միջից:
Հանրահաշվի տետր՝ 2 հատ: Նորից` «Կոմպլեկտից»: Մեկը` կիսատ, մյուսը՝ նոր: Ոչ մի արտառոց բան: Քառակուսի վանդակներով ուղղանկյուն տետր: Կազմին «Լամբորջինիի» նկար:
Կապույտ գրիչ՝ 2 հատ: Իմ հավերժական պրոբլեմը, որովհետև անընդհատ կորցնում եմ գրիչներս: Այ, օրինակ, էս նյութը գրելու համար գնացի խանութ ու գրիչ առա, որովհետև գրիչներս դպրոցում կորցրել եմ:
Ականջակալ՝ մի քանի հատ: Ավելի շուտ լարերի կծիկ: Բան, առանց որի ուղղակի հնարավոր չի: Օրինակ, ես բացի «ջվալիս» պարունակությունից գրպանումս մի 2 հատ ականջակալ ունեմ, «նա վսյակիյ սլուչիյ»:
Դեղին Գույնի նոթատետր` 1 հատ: Չգիտեմ` ինչի համար: Թերթերին համարներ, անուններ, ստորագրություններ, նկարներ: Չգիտեմ ինչ ա, բայց լավ բան ա:
Ըհը, կարծես թե վերջ: Ու ասեմ. «ջվալը» շատ պետքական բան ա: Ամեն պահի էլ կարաս գնաս բանջարի:

Հ. Գ. Վերընթերցելիս հիշեցի, որ «մեշոկը» պարկն ա, բայց հավես չունեմ ուղղելու՝ թող մնա:

Խմբագրության կողմից - Ջվալիդ համար «Մանանան» նոր նոթատետր կուղարկի:

nane eghiazaryan

Հինը և նորը

Եղբայրս երեկ եկել է մեր տուն:  Համակարգիչն էր սարքում, որովհետև փչացել էր: Այդ ընթացքում արդեն փոքր եղբայրս ինչ-որ բան բերեց և ասաց, որ միացնենք հոսանքից, որպեսզի նա դրանով խաղա: Մեզ համար այդ սարքը նորություն էր: Դա հաշվիչ էր, բայց չէր աշխատում: Երբ մենք նրան ասացինք, որ չի աշխատում, նա գնաց, և անկեղծ եմ ասում, չգիտեմ որտեղից, ինչ-որ լար բերեց, և մենք հետաքրքրությունից դրդված այն միացրինք հաշվիչին և հոսանքի աղբյուրին: Պարզ դարձավ, որ աշխատում է: Փորձեցինք աշխատեցնել, և պարզվեց, որ կարող է հաշվել նաև sin-ը, կամ cos-ը: Դե, մենք անկեղծ ասած, շատ էինք ուրախացել: Սկսեցինք համակարգիչը թողած հաշվիչով զբաղվել, ու եղբայրս էլ փոշմանեց, որ բերել և մեզ ցույց է տվել հաշվիչը, որովհետև իրեն հերթ չէր հասնում: 

Հարցը հաշվիչը չէր: Մենք ամեն օր էլ մեր հենց հեռախոսներով, թեկուզ ինչ-որ հասարակ բաներ կարող ենք հաշվել: Հարցն այն էր, որ մենք մինչ այդ պահը չէինք լսել էլեկտրոնային հաշվիչի մասին և չէինք էլ կարող պատկերացնել, որ այդպիսի բան գոյություն ունի, այնպես ինչպես 19-րդ դարի սկզբին մարդիկ գաղափար չունեին, թե ինչ է համակարգիչը:

Պատմությանս իմաստը այն է, որ մենք զբաղված էինք համակարգչով, որը 21-րդ դարի հիմնականում ավելի շատ օգտագործվող բանն է, իսկ երբ հայտնվեց այն հաշվիչը, որով պապիկս և տատիկս առաջ աշխատել են (2-ն էլ եղել են հաշվապահ և աշխատել են իրենց մասնագիտությամբ), մենք զարմացանք և բացահայտեցինք նոր իր: Հիմա կասեք` դրա մեջ ի՞նչ կա որ, իսկ ես կպատասխանեմ, որ ինչքան էլ գիտությունը և ընդհանրապես ամեն ինչը զարգանա և առաջ շարժվի, մենք միշտ պետք է հիշենք, որ առանց հնի նորը չէր լինի: Եվ դա վերաբերում է ոչ միայն գիտությանը, այլ ամեն ինչին՝ եթե չունենաս հին ընկեր, նա քեզ չի ծանոթացնի իր ընկերների հետ, և դու չես ունենա նոր ընկերներ, կամ եթե ուսուցիչդ իր ժամանակ չսովորեր, դու էլ հիմա չէիր սովորի: Ես կարող եմ այսպիսի էլի շատ օրինակներ բերել, բայց ուզում եմ կարճ ասել, որ ինչքան էլ նորը ունենք, մի՛ մոռացեք նաև հնի մասին, որովհետև նորն էլ մի օր կհնանա: Մի՛ մոռացեք նաև նրա համար, որովհետև հնի հիման վրա է սեղծվում նորը՝ ավելի լավը…

«Մարդն այնպես է ստեղծված, որ սիրում է խոսել իր մասին»

Հարցազրույց Վայքի ավագ դպրոցի պատմության ուսուցչուհի Օլգա Թադևոսյանի հետ:

Լուսանկարը՝ Տաթեւ Աբգարյանի

Լուսանկարը՝ Տաթեւ Աբգարյանի

-Ինչո՞ւ ընտրեցիք հենց այս մասնագիտությունը:

-Դեռ դպրոցում սովորելու տարիներից գիտեի, որ աշխատելու եմ դպրոցում: Միշտ էլ սիրել եմ սովորեցնել, ուսուցանել: Իսկ որ պատմաբան եմ դառնալու, որոշեցի հինգերորդ դասարանում: Ես ուղղակի սիրահարված էի իմ ուսուցչուհուն` ընկեր Դ.Մարգարյանին: Նա ամեն ինչ այնքան հետաքրքիր ու գունեղ էր ներկայացնում, որ հնարավոր չէր չլսել և չսովորել:

-Եթե հնարավոր լիներ հետ տալ ժամանակը, արդյո՞ք նույն մասնագիտությունը կընտրեիք:

-Անկեղծ ասած` չգիտեմ, որովհետև ինձ նաև շատ հետաքրքրում է գիտական աշխատանքը: Երևի թե ավելի շատ կզբաղվեի հնագիտությամբ:

-Կցանկանա՞ք արդյոք, որ ձեր երեխաները շարունակեն ձեր գործը:

-Ես իհարկե, կցանկանայի, բայց իմ երեխաները թեև փոքր են, բայց ունեն իրենց նախասիրությունները, և դրանցից ոչ մեկը չի առնչվում մանկավարժությանը: Իսկ ես նրանց ազատությունը չեմ պատրաստվում սահմանափակել:

-Երբևէ խնդիրներ ունեցե՞լ եք աշակերտների կամ այլ ուսուցիչների հետ:

-Եթե ձեզ որևէ մեկը կասի, թե երբևէ խնդիրներ չի ունեցել աշակերտների հետ, չհավատաք: Պարզապես մարդիկ սիրում են լավը երևալ: Իսկ խնդիրները լուծելու և լուծման ուղի գտնելու համար են: Բացի դրանից, ես գտնում եմ, որ խնդիրները, լուծվելուց հետո, ապահովում են առաջընթաց:

-Համաձա՞յն եք այն մտքի հետ, որ մեր սերունդը ծույլ է և չի սիրում սովորել:

-Սերունդների կոնֆլիկտը միշտ եղել է, կա և կլինի: Պարզապես ձեր սերունդը սովորում է միայն այն, ինչը իրեն պետք է: Կյանքը լի է անակնկալներով, և երբեք չգիտես, թե քեզ ինչը և որտեղ պետք կգա:

-Ինչպիսի՞ն կուզենայիք տեսնել ձեր աշակերտներին ապագայում:

-Երջանիկ և հաջողակ կյանքի բոլոր բնագավառներում:

-Դպրոցում սովորում են տարբեր բնավորության տեր երեխաներ: Արդյոք հե՞շտ եք աշխատում նրանց հետ:

-Իհարկե ոչ: Բայց ամեն երեխա մի տիեզերք է: Եվ միշտ էլ այդ «տիեզերքի» հետազոտությունը շատ հետաքրքիր զբաղմունք է: Իսկ դժվարությունները հաղթահարելի են:

-Դասղեկական դասարաններ ունեցե՞լ եք:

-Իհարկե:

-Հե՞շտ է արդյոք դասղեկ լինելը:

-Ոչ, հեշտ չէ: Դժվար է տարբեր նպատակներ, պատկերացումներ և երազանքներ ունեցող մարդկանց միավորել ընդհանուր նպատակների շուրջ:

-Ի՞նչ խնդիրներ են առկա դպրոցում, որ ձեզ հուզում են:

-Ամենացավոտ խնդիրը, որը առկա է ժամանակակից դպրոցում, դա առարկայական գերբեռնվածությունն է, որը ժամանակի ընթացքում ձևավորում է չկարդալու, չսովորելու մշակույթ: Հաջորդ լուրջ խնդիրը դա ոչ ճիշտ, համացանցով պարտադրվող արժեհամակարգի ներմուծումն է աշակերտական միջավայր: Մեծ խնդիր է նաև անտարբերության մթնոլորտը: Հոգևորը նյութականին ստորադասելու մտայնությունը:

-Ունե՞ք թույլ կողմեր: Նշեք դրանք:

-Իհարկե ունեմ, բայց չէի ցանկանա այդ մասին խոսել:

-Նկարագրեք ձեզ երեք բառով:

-Լավատես, պատրաստակամ, արկածասեր:

-Կրկին անգամ շնորհակալ եմ ինձ հատկացրած ձեր ժամանակի համար:

-Խնդրեմ: Ի դեպ, մարդն այնպես է ստեղծված, որ սիրում է խոսել իր մասին:

Հարցազրույցը վարեց Տաթև Աբգարյանը

Մենք ՄԱԿ-ի գրասենյակում

«2016 թիվն էր, մտանք ՄԱԿ»… Սա ընդամենը ավտոբուսում հնչող արտահայտություններից էր: Իսկ թե ուր էինք գնում ավտոբուսով՝ երևի արդեն գուշակեցիք, բայց չգիտեք, թե ինչու էինք գնում: Եթե Ձեզ հետաքրքրեց՝ կարդացե՛ք շարունակությունը, որով լիովին կտեղեկանաք մի կարևոր իրադարձության մասին:

Դպրոցում մենք ունենք հասարակական կազմակերպություն, որի անունը  «Զատիկ» է: Այդ կազմակերպության մեջ ընդգրկված են 8-րդ և 9-րդ դասարանի որոշ աշակերտներ՝ ընկեր Գրիգորյանի գլխավորությամբ (հայոց պատմության, համաշխարհային պատմության և Հայոց եկեղեցու պատմության ուսուցչուհին) :

Կատարել ենք հարցումներ Եղեգնաձորի տարբեր բնագավառի մարդկանցից՝ մեր արտադրանքի միջին գինը, ձևը և այլ բաներ որոշելու համար:

Խորհրդակցելով բազմաթիվ մասնագետների հետ և ստանալով մեզ անհրաժեշտ հարցերի պատասխանները՝ ստեղծեցինք մեր արտադրանքը՝ հայկական զարդանախշերով օձիքներ, ժանյակներ ու թիթեռնիկներ: Պատրաստման մեջ մեզ օգնեց «Մոշ» նորաձևության սրահը:

Այդ արտադրանքը վաճառել ենք Երևանում կազմակերպված տոնավաճառում (ի դեպ դրանից նաև գնել է Կրթության և գիտության նախկին նախարար Ա. Աշոտյանը): Ձեռք բերած փոքր գումարը  տրամադրել ենք  դպրոցին՝ բարեկարգման աշխատանքների համար:

Այդ գործերում ավելի հմտանալու և ՄԱԿ-ի գործունեությանը ծանոթանալու համար՝ ընկեր Գրիգորյանը և Հայաստանի «Պատանեկան նվաճումներ» հասարակական կազմակերպության Վայոց ձորի համակարգող Երանուհի Մանուկյանը  որոշեցին մեզ տանել ՄԱԿ-ի Հայաստանի գրասենյակ:

Ինձ համար ամեն ինչ շատ հետաքրքիր էր, և  անհամբեր սպասում էի, թե երբ եմ վերջապես մտնելու ՄԱԿ-ի գրասենյակ: Մենք անցանք անվտանգության գոտին  ու ներս մտանք: Անկեղծ ասած, ինձ ամենաշատը շենքի ձևավոր առաստաղը դուր եկավ, որի վրա կապույտ և սպիտակ գույներով երկրագունդն էր պատկերված:

Այդ շաբաթվա կիրակին համաշխարհային Երջանկության օրն էր:

Խոսեցինք երջանկության մասին, ամեն մեկս արտահայտեց իր կարծիքը: Օրինակ, ես մտածում եմ, որ երջանիկ լինելու համար անհրաժեշտ է ստեղծել այն, լավատես լինել, եղածով բավարարվել:

Հետո ՄԱԿ-ի աշխատակիցները պատմեցին իրենց գործունեության մասին՝ հետաքրքիր տեսագրություններով, սլայդներով և նկարներով: Ես ուշադիր լսում էի, որովհետև ամեն ինչ շատ հետաքրքիր էր: Խոսվում էր այնպիսի բաներից, որոնց մասին երբեք չէի լսել: Քննարկեցինք նաև համաշխարհային հիմնախնդիրները և դրանց լուծման համար նախաձեռնվող միջոցառումները (մանրամասն տեղեկությունները կներկայացնի Նոնան):

Մոռացա ասել, որ ինչպես Նոնան, այնպես էլ ես, Միավորված Ազգերի Կազմակերպություն անվանումից ելնելով կարծում էինք, որ այնտեղ պետք է լինեն տարբեր ազգերի ներկայացուցիչներ՝ իրար հետ անգլերեն լեզվով աշխատելիս (ես նույնիկ նրանց հայացքներն էի պատկերացնում): Սակայն մեր պատկերացումները իրականությանը բոլորովին չէին համապատասխանում:

Այդ օրը բավական տեղեկութուններ ստացանք, հասցրեցինք նաև ֆիլմ դիտել: Երեկոյան վերադարձանք մեր հարազատ  Եղեգաձոր:

Սոֆյա Աբրահամյան

***

-Երեխաներ պատրաստվեք, մարտի 18-ին գնալու ենք Երևան` ՄԱԿ-ի գրասենյակ` իրազեկման միջոցառման,-հայտնեց ընկեր Գրիգորյանը,- մենք իզուր չենք ձեզ ընտրել: Հուսով եմ, կարդարացնեք մեր հույսերը:

Մենք բոլորս շատ ուրախ էինք, միևնույն ժամանակ, նաև հպարտ, որ կանք այդ երեխաների շարքում:

Ահա եկավ օրը, որ պիտի շարժվենք Երևան: Ճանապարհը այդքան էլ արագ չանցավ, չնայած դրան, որ շատ ուրախ էր: Ես ճանապարհին արդեն պատկերացնում էի ՄԱԿ-ի շենքը և դրա ներսը: ՄԱԿ-ի գրասենյակ ասելով ես պատկերացնում էի 193 պետությունների ներկայացուցիչների մեկ հարկի տակ: Պատկերացնում էի մեծ կառույց, ներսում` այդ բոլոր պետությունների ներկայացուցիչներին աշխատելիս, ամեն մեկին` տարբեր սենյակներում:  Մտածում էի, թե ո՞վ պիտի լուծի այդքան պետությունների հարցերը, օգնի նրանց և հաշտեցնի: Վերջապես մենք հասանք ՄԱԿ-ի գրասենյակ: Մենք հերթով մտնում էինք  ներս` անցնելով անվտանգության գոտին: Մինչ իմ հերթը կգար, ես ուշադրությամբ զննում էի այդ կառույցը: Ասեմ, որ այն իմ պատկերացրածի նման շքեղ չէր: Բայց չէ, որ շենքերն էլ նման են մարդկանց, և կարևոր է նրա պարունակությունը, այլ ոչ արտաքինը:

Մենք բոլորս  անցնելով անվտանգության գոտով, մտանք ներս: Մեզ տարան  ուղիղ մեր առջև գտնվող մի մեծ սենյակ, որտեղ կար մեծ կլոր սեղան, և շատ հարմարավետ էր: Ասեմ որ, երբ մտանք  ներս, ես իմ պատկերացրածի նման ոչ մի այլ երկրի ներկայացուցիչ չտեսա. բոլորը հայեր էին:

Միանգամից տեղավորվեցինք և սկսեցինք խոսել Միացյալ Ազգերի Կազմակերպության ստեղծման, պատճառների և նրա հիմնական գործունեության մասին:

Հիմնադրվել է 1945 թվականի հոկտեմբերի 24-ին, Երկրորդ համաշխարհային պատերազմների նման ընդհարումներից խուսափելու համար: Այն նաև պիտի փոխարիներ զգալի արդյունքներ չտված Ազգերի Լիգային: Այժմ նրան անդամակցում են 193 երկիր: Գլխավոր գրասենյակները  գտնվում են Ժնևում, Նայրոբիում ու Վիեննայում:  Կազմակերպությունը գործում է անդամ երկրների կամավոր նվիրատվություններով։ Նպատակն է՝ պահպանել միջազգային անվտանգությունն ու խաղաղությունը, բարձրացնել մարդու իրավունքների իրազեկությունը, խթանել հասարակական ու տնտեսական զարգացումը, պահպանել շրջակա միջավայրը, հումանիտար օգնություն տրամադրել սովի, բնական աղետների ու զինված հակամարտությունների դեպքերում:

Մի փոքր ՄԱԿ-ի մասին խոսելուց հետո սկսսեցինք զրուցել երջանկության մասին: Այո, այո, երջանկության: Ինչ է մեզ համար երջանկությունը, և ինչ պետք է անել երջանիկ լինելու համար:

Ամեն մեկս հայտնեց իր կարծիքը:

Երջանիկ է այն մարդը, ով ունի առողջություն, լավ ընտանիք և ընկերներ:

Երջանիկ է այն մարդը, ով ամեն բացվող օր ապրում է ուրախ:

Երջանիկ լինելու համար պետք է ամեն մի երևույթի մեջ փնտրել լավ կողմերը և դրանով երջանկանալ:

Հետո նրանք ցույց տվեցին հատուկ ՄԱԿ-ի կողմից կազմված երջանկության բանալիները: Դրանք համարյա համընկնում էին մեր տեսակետների հետ: Հետո մեզ ասացին, որ մենք պետք է ներկա գտնվեինք ՄԱԿ- ի գրասենյակում կազմակերպվող Երջանկության միջազգային օրվան նվիրված միջոցառմանը, սակայն այդ օրը կիրակի էր: Իմ կարծիքով, այս տոնը շատ կարևոր օր է մարդկանց հիշեցնելու համար երջանկության, ընտանիքի և առողջության մասին:

Մենք այնտեղ մնացինք մոտ մեկուկես ժամ: Սակայն ես այդպես էլ չտեսա իմ պատկերացրած ամբողջ գրասենյակը,  քանի որ մենք ամբողջ ընթացքում նստած էինք նույն սենյակում: Այնուհետև խոսեցինք Կայուն զարգացման նպատակներից, որոնք տասնյոթն էին: Դրանք վերցրել էին ամբողջ աշխարհում տիրող իրավիճակներից` գլոբալ խնդիրներ էին: Շատերս «մոլորակը պաշտպանել» արտահայտությունը հնչեցնում է ուղղակի առանց հասկանալու դրա լրջությունը: Հետազոտությունների արդյունքում պարզել են, որ ամբողջ երկիր մոլորակի ռեսուրսները պակասել են շուրջ տասն անգամ: Եթե այսպես շարունակվի, ապա մենք այլևս ոչ մի ռեսուրս չենք ունենա: Երկիր մոլորակի գլոբալ խնդիրների մասին մենք անպայման կխոսենք: Այդ խնդիրները լուծելու համար ՄԱԿ-ն ունի 6 մարմիներ` գլխավոր Ասամբլեա (գլխավոր խորհուրդ), Անվտանգության խորհուրդ (ընդունում է խաղաղությանն ու անվտանգությանը վերաբերող բանաձևեր), Տնտեսական ու սոցիալական խորհուրդ (նպատակն է` զարկ տալ տնտեսական և սոցիալական միջազգային համագործակցությանն ու զարգացմանը), ՄԱԿ-ի քարտուղարություն (ՄԱԿ-ին անհրաժեշտ ուսունասիրություններ կատարելու, ինֆորմացիա և հարմարանք տրամադրելու համար), Միջազգային դատարան (գլխավոր դատական մարմինը): ՄԱԿ-ի համակարգային գործակալություններից են` Համաշխարհային բանկը, Միջազգային առողջապահական կազմակերպությունը, Համաշխարհային սննդի ծրագիրը, Միավորված Ազգերի Կրթության, Գիտության և Մշակույթի Կազմակերպությունը`  ՅՈՒՆԵՍԿՈ (UNESCO), ՄԱԿ-ի մանկական հիմնադրամը` ՅՈՒՆԻՍԵՖ (UNICEF): Գլխավոր քարտուղարի պաշտոնն ամենակարևորն է ՄԱԿ-ում, որը 2007 թվականից զբաղեցնում է Բան Կի-Մունը Հարավային Կորեայից։

Այսպիսի տեղեկություններ ստացանք ՄԱԿ-ի մասին: Իսկ ես այդպես էլ չտեսա 193 պետությունների ներկայցուցիչներ:

Ետդարձի ճանապարհը էլ ավելի հետաքրքիր եղավ: Ստացանք քարտեզներ, որի մեջ պատկերված էին 193 պետություններն իրենց դրոշներով:

Հ.Գ.  Մենք պետք է ամենքս մեր տնից, փողոցից սկսենք Երկիր մոլորակին օգնելու գործողությունները, և հավատացեք, որ խնդիրը միայն աղբը չէ, ինչպես շատերն են կարծում:

Նոնա Պետրոսյան

seryoja baboyan

Բամբասանք, այ քեզ չարիք

Երևի բոլորիս բակում, փողոցում, շենքում, գյուղում, քաղաքում, չգիտեմ որտեղ, կան բամբասկոտ կանայք, և չեմ էլ ուզում ասել` տղամարդիկ։ Նրանց, ինչպես կարգն է, անվանում են BBC-ներ, բամբասկոտներ։ Նրանք բամբասում են ամեն մեկից, ինչ-որ երևույթից, կարճ ասած, ամեն ինչից։ Նրանք միշտ նստած են լինում նույն վայրում, նույն դիրքով և նույն կազմով։ Իսկ ցուրտ եղանակին շփվում են հեռախոսով կամ մեկը մյուսի տուն գնալով։ Ինչպես ասացի, նրանք բամբասում են ամեն ինչից։ Էս մեկը էս շորը հագավ, էն մեկը էս ձև էր քայլում, մյուսը էսօր էս ինչ բանը կերավ, էն մեկը մեկի հետ խոսեց, էս մեկը, եսիմ ինչ, արեց ու էդպես լիքը բաներ։ Կամ մի բան էլ ասեմ, որն ինձ շատ է բարկացնում՝ մեկը մյուսին բողոքելը։ Կոպիտ օրինակ բերեմ։

«Աղջի, տեսա՞ր, սրա հավերն էսօր տասը հատ ձու ածեցին, իմ հավերը չածեցին»։ «Սրա կովը էսօր էսքան կաթ բերեց, իմ կովը մի կես բաժակ էլ չբերեց»։ «Աղջի, տեսա՞ր, էն օրը էս ինչի թաղմանը, օրինակ՝ Զարիկը լացում էր, մյուսը չէր լացում»։

Ամբողջ օրը թողնես մենակ բամբասեն՝ սրանից-նրանից, բարևեց-չբարևեց, էկավ-չեկավ ու նման նյարդայնացնող բաներ։ Բա որ էդ «բամբասկոտ բրիգադի» անդամներից մեկը գալիս է մեր տուն ու սկսում է պատմել, բողոքել, գովել, ու դու էդ ամեն ինչը ապշած լսում ես։

Մի անգամ մեր փողոցի բամբասկոտ բրիգադի անդամներից մեկը եկել էր մեր տուն ու «նստել» տատիկիս ականջին։ Նրա գնալուց հետո ջղայնացած տատիկիս հարցրի․

-Տատ, ո՞նց ես լսում իրա պատմածները, կոպիտ ասած, «ամբախ-զամբախ» խոսում ա, չեմ հասկանում, ո՞նց ես դիմանում։

Ու տատիկս հոգոց հանելով պատասխանեց.

-Ճարս ինչ, այ բալա, հո չե՞մ ասի` թող գնա ստեղից։

Համաձայն եմ, մի քիչ կոպիտ կլիներ, եթե այդպես ասեր տատիկս։ Բայց դրան չափ ու սահման կա չէ՞, վերջիվերջո։ Բա որ կողքներից անցնում ես, ուշադիր նայում են քեզ ու ինչ որ բան են փսփսում։ Ուղղակի տարիքները հաշվի առնելով չեմ շրջվում ու ասում․

-Ախր ի՞նչ էս տենց ուշադիր նայում վրես։

Ուֆ, չգիտեմ ինչ ասեմ։ Կարճ կապեմ, թե չէ էդ բամբասկոտներն ինձ որտեղ բռնեցին, կդարձնեն իրենց բրիգադի անդամ։ Ես էլ հո չե՞մ գժվել, տասնհինգ տարեկան եմ, գնամ` կործանվեմ։

Հ․Գ․ Ես չեմ ուզում ներողություն խնդրել նրանցից, ուղղակի թող կարդան ու որոշ չափով ուղղվեն։ Չնայած գիտեմ, որ ամբողջովին չեն կարող, դրանից պրծում չկա։